Deepfake

In Italië is een oude baas van 93 hersteld van Corona. Toen hij ontslagen werd uit het ziekenhuis kwam de arts naar hem toe om te vertellen wat zijn verblijf en met name het liggen aan een beademingskast had gekost. De oude man moest huilen toen hij het bedrag hoorde. De arts wilde hem troosten en zei dat hij daar niet om moest huilen. De oude baas zei: ik huil niet om de prijs die mijn verblijf en het liggen aan de beademing gekost heeft. Dat geld zou ik makkelijk kunnen betalen. Ik huil omdat ik al 93 jaar Gods adem in mijn longen heb. Daar heb ik nog nooit voor hoeven te betalen. U zei zojuist dat een dag beademen 2500 euro kost. Dan weet ik hoeveel ik de Heere schuldig ben voor mijn hele leven dat ik geleefd heb. Terwijl de oude baas zijn tranen afdroogde sprongen bij de arts de tranen in de ogen.

Een hoopvol, troostrijk en bemoedigend verhaal in coronatijd. Maar … het is niet echt gebeurd!

Nepnieuws

We maken het in toenemende mate mee dat we berichten ontvangen die niet van echt te onderscheiden zijn, maar niet blijken te kloppen. Dat is erg verwarrend. Het wordt steeds lastiger om nepnieuws (’fake’) van echt te onderscheiden. Zeker als het ondersteund wordt door foto’s of video’s. Dit fenomeen wordt ook wel deepfake genoemd. Deepfake is een samentrekking van de Engelse woorden ’deep learning’ en ’fake’. Het gaat om een computertechniek waarbij beelden van verschillende mensen kunnen worden samengevoegd in één persoon. Het Openbaar Ministerie vreest dat zogeheten deepfake-video’s misbruikt gaan worden om slachtoffers af te persen of op te lichten. ”We moeten beseffen dat als we iets zien, we dat niet meer kunnen geloven”, vertelt een officier van justitie. ”Straks kun je makkelijk iets in beeld brengen terwijl het niet echt is gebeurd.” Bij een deepfake-video wordt iemands gezicht in een totaal andere video gemonteerd, waardoor die persoon iets doet wat diegene in werkelijkheid nooit heeft gedaan. Ook is het mogelijk om bijvoorbeeld uitspraken van bestaande personen te manipuleren, om ze dingen te laten zeggen, die ze in werkelijkheid nooit gezegd hebben.

Kinderspel

Op dit moment gebruikt de jeugd al programma’s waarbij men gezichten kan vervormen. De vreemde gezichten dienen dan tot vermaak, maar er wordt ook mee getreiterd. Het gezicht van een klasgenoot wordt dan bijvoorbeeld op het lichaam van een dier gezet. We werken dit verder niet uit, iedereen kan begrijpen welke walgelijke mogelijkheden dit biedt, ook op het gebied van seksualiteit. De apps die de kinderen op hun smartphone gebruiken doen meestal amateuristisch aan. Dit verandert echter snel. Deepfake-video’s zijn niet van echt te onderscheiden en de kosten voor aanschaf worden steeds lager.

Wantrouwen

De technologie roept veel vragen op over de gevaren voor de samenleving. Hoe weet je nog wat echt of nep is? Het grootste risico is dat we niet meer kunnen vertrouwen op ogenschijnlijk feitelijke informatie. En dat leidt tot ongeloofwaardigheid van media, politici en de democratie. Het zal iedereen wantrouwend maken. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de omgang met onze naaste, maar ook voor de wijze waarop we zelf in het leven staan. Een sfeer van wantrouwen maakt de samenleving kapot. Controle zal belangrijker worden dan vertrouwen. We horen soms de uitspraak: eerst zien, dan geloven. Deepfake leidt ertoe dat zelfs als we het zien en horen, het niet waar behoeft te zijn. Als alles gecontroleerd moet kunnen worden, zal dit ook gevolgen hebben voor de Bijbelse boodschap. De wonderen uit de Bijbel zullen in toenemende mate als ’fake’ worden beschouwd. Het kan immers niet waar zijn……

Lichtvaardig

Het onderscheid tussen waarheid en leugen wordt dus steeds moeilijker te onderkennen. Weten onze kinderen straks nog het verschil? Het is daarom van groot belang dat we onze kinderen dit onderscheid bijbrengen en voorleven. Woorden wekken, voorbeelden trekken. Kinderen leren het onwaarheid spreken nogal eens van hun ouders. Dat zit soms in kleine dingen: ”Zeg maar dat ik niet thuis ben, als hij belt”. Maar het hoeft lang niet altijd om pertinente leugens te gaan. Het sterk overdrijven van zaken, of het bewust mooier voorstellen van zaken raakt ook het negende gebod. Ook het doorvertellen van roddels behoort hiertoe. Laat het dan niet allemaal leugenachtig zijn wat wordt verteld, het is wel onwaarachtig. De rechte lijn van het negende gebod wil ook dat we de goede naam en de reputatie van de ander in ere houden.

Maarten Luther zei dat er een groot verschil is tussen ’’van zonde weten’’ en ’’van zonde spreken’’. Fake ­ nieuws wordt vaak bewust ingezet om de reputatie van iemand te beschadigen.

Dieptepunt

Fakenieuws kan een vorm van lasteren zijn. Opzettelijk wordt de waarheid verkracht. Er wordt gehandeld tegen beter weten in. Woorden worden dan zo gemakkelijk verdraaid. Een kleine wending, een iets andere klemtoon, een woordje erbij of juist het weglaten van een woord, geeft soms een heel andere betekenis aan wat aanvankelijk werd gezegd en bedoeld. ”Dat heb ik zo niet gezegd!”, is nogal eens de uitroep die over en weer gaat als mensen tegenover elkaar staan. Wat (b)lijkt oprecht eerlijk zijn toch ontzettend moeilijk!

Afleggen

Hoe kunnen we fakenieuws bestrijden? De Heere zegt in Zijn Woord dat we de leugen moeten afleggen en de waarheid moeten aandoen. Hij alleen kan vrijmaken van de leugen en de waarheid doen zegevieren. Dat neemt echter niet weg, dat er voortdurend gewezen moet worden op het kwaad van de leugen; dat God het heeft verboden en dat de Heere eist, dat wij de waarheid zullen liefhebben. Nooit genoeg kan er op worden gewezen dat God ons bij alle verrichtingen gadeslaat; dat Hij de overleggingen van ons hart op een volmaakte wijze kent en dat de Heere het leugenachtig gemoed haat, omdat Hij God is en met de zonde geen gemeenschap kan hebben. Dat geldt niet alleen voor het overtreden van het negende gebod, maar voor elke zonde.

Voorbeeld

Tegenover onwaarheid staat de waarheid. Het is een hele opgave, maar tevens een hoogst nuttig werk de kinderen te leren om eerlijk voor de waarheid uit te komen, wat er ook gebeuren moge. Dat zal met veel zelfverloochening gepaard gaan, maar hoe aangenaam zal het voor Nathánaël zijn geweest, uit de mond van de Heere Jezus te horen: Zie, waarlijk een Israëliet, in welken geen bedrog is (Joh. 1:48b). Die man was niet zonder zonde, maar in het maatschappelijk leven zal men op zijn woorden en daden zeker aangekund hebben, en bovenal was hij waar voor God geworden. Dat voorbeeld zou iedereen voor ogen moeten staan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen