Ondenkbaar ver weg en onvoorstelbaar dichtbij

Onderzoek

Tijdens mijn onderzoek heb ik interviews afgenomen bij twee groepen jongeren. Zij kwamen uit twee verschillende gemeenten uit onze kerken. Ik heb aan deze jongeren gevraagd of zij denken dat het mogelijk is om God te kennen. Ook vroeg ik wat zij doen om God te leren kennen en welke twijfels ze ervaren. De uitkomsten van de gesprekken met de jongeren heb ik vergeleken met wat we als kerken belijden over het kennen van God in onze belijdenis. Tijdens deze vergelijking viel me allereerst op dat er een grote mate van overeenstemming is. Veel elementen die ik gevonden had in onze gereformeerde belijdenis, hoorde ik terug in de woorden van de jongeren.

Belijdenis over kennen van God

In de gereformeerde belijdenis is het kennen van God iets over God weten en een persoonlijke verhouding tot God hebben. Deze persoonlijke verhouding heeft altijd gevolgen voor je daden.

Inhoudelijk is kennis van God altijd kennis van de drie-enige God: Vader, Zoon en Geest. Je leert dan hoe je Hem kan eren en hoe je door Hem gered wordt. Het kennen van God is mogelijk, omdat Hij Zich openbaart. Kennis van God is betrouwbaar als ze gebaseerd is op Gods openbaring. De manier waarop God Zich vandaag aan ons openbaart is door de Bijbel. Het is het werk van de Heilige Geest om ons ervan te overtuigen dat Gods openbaring betrouwbaar is.

Uitkomsten gesprekken

Hoewel veel van wat de jongeren zeiden overeenkwam met wat in onze belijdenis te vinden is, waren er toch ook enkele opvallende verschillen.

Het eerste verschil ging over het persoonlijke aspect van het kennen van God. In de gereformeerde belijdenis is de persoonlijke verhouding een wezenlijk onderdeel van het kennen van God. Tijdens de gesprekken kwam de twijfel naar voren of het spreken over God als een persoon niet al te menselijk gedacht is. Moet je God niet beschouwen als een groot en ongrijpbaar mysterie met wie een persoonlijke verhouding onmogelijk is?

Een ander verschil betrof de manier waarop God Zich laat kennen. Volgens de gereformeerde belijdenis kunnen we God leren kennen uit de natuur en door de Bijbel. In de gesprekken werden onder meer het luisteren van allerlei soorten muziek en contact met inspirerende mensen genoemd als manieren om God te leren kennen.

Ten slotte bleek uit sommige twijfels van de jongeren dat bepaalde noties uit de gereformeerde belijdenis onder spanning staan. Sommige jongeren bleken zich af te vragen of de waarheid van de Bijbel niet relatief is, of God wel bestaat, of God wel gebeden hoort en of mensen wel met Hem in contact kunnen staan.

Duiding gevonden verschillen

In de duiding van deze verschillen heb ik door drie brillen gekeken om te zien of die de gevonden verschillen konden verhelderen.

De eerste bril was die van de ontwikkelingspsychologie, waaruit bleek dat twijfel op een bepaalde manier bij de levensfase van de jongeren hoort. Twijfel van jongeren is daarom niet altijd een reden om ons zorgen te maken.

De tweede bril was die van de socioloog, die zich bezighoudt met de cultuur. Hierin viel me op dat een aantal gevonden verschillen in verband kunnen worden gebracht met belangrijke trends in de Westerse cultuur waarin wij leven.

De eerste trend is die van de opkomende belevingscultuur. Door deze trend zijn we steeds meer geneigd om de dingen om ons heen te beoordelen op hoe we ze voelen en ervaren in plaats van hoe we erover denken. In het licht van deze trend hoeft het niet te verbazen dat de zoektocht naar ervaring zo’n grote plaats inneemt in het geloofsleven van de jongeren. Deze trend kan problematisch worden als deze behoefte aan ervaring een kritische toetsing onmogelijk maakt. Ons gevoel brengt ons namelijk niet altijd bij de waarheid.

De tweede trend is de trend van de secularisatie. Sociologen zien secularisatie zichtbaar worden in de volgende drie dingen:

1. Daling van het aantal deelnemers aan religieuze gemeenschappen.

2. De trend dat de persoonlijke beleving het samen beleven van het geloof steeds meer vervangt.

3. Religieuze overtuigingen worden steeds vager.

De derde bril was die van de theoloog. Met deze bril heb ik gekeken naar de secularisatie en haar omschreven als een proces van vervreemding van God. Dit proces kan zich op verschillende manieren voltrekken. Je kunt anders over God gaan denken dan Hij Zich geopenbaard heeft. Het is dan de vraag of je in plaats van God, een afgod leert kennen. Je kunt andere middelen willen gebruiken om Hem te leren kennen dan Hij beloofd heeft Zich te laten kennen. Je kunt je gevoel als maatstaf willen gebruiken om te beoordelen of mijn kennis van God betrouwbaar is.

Conclusie

Dit onderzoek zette mij stil bij het feit dat de secularisatie onze kerken en ook mezelf niet voorbijgaat. Naar aanleiding van mijn onderzoek formuleer ik drie vragen, waarvan het goed is om er met elkaar over na te denken.

1. Hoe Bijbels is ons Godsbeeld? Geloven wij nog in een Drie-enig God? Laat ons leven nog wel zien dat we een persoonlijke verhouding tot de Drie-enige God hebben?

2. Zoeken wij God op de plek en op de manier waarop Hij beloofd heeft Zich te laten vinden? Of hebben we andere manieren bedacht? Denken wij God te leren kennen op een manier waarvoor we geen Bijbelse aanwijzing hebben dat God Zich zo openbaart?

3. Geloven wij eigenlijk nog wel dat het mogelijk is om betrouwbare kennis van God te hebben? Waar komen onze twijfels vandaan? In hoeverre worden die twijfels veroorzaakt doordat we in ons denken meegaan met de Westerse cultuur?

Deze drie vragen heb ik bewust niet geformuleerd als vragen over onze jongeren. De gevonden verschillen bij de jongeren zeggen mogelijk niet alleen iets over hen, maar over ons allemaal. We zijn tenslotte allemaal kinderen van onze tijd. Verder wordt het denken van onze jongeren sterk beïnvloed door de opvoeding die ze meekrijgen van hun ouders en wat ze meekrijgen in hun kerkelijke gemeenschap. Daarom moet bezinning op onze jongeren en wat zij nodig hebben, altijd samengaan met bezinning op onszelf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen