Een nieuwe wereld: van Leiden naar Amerika

Dr. Jeremy Dupertuis Bangs werd gebo ren in de Verenigde Staten. Na zijn studie in Chicago vervolgde hij in Leiden zijn studie kunstgeschiedenis en was hij o.a. werkzaam voor het Leids Archief. In 1997 richtte hij het Leiden American Pilgrim Museum op. Dit museum in Leiden is gewijd aan de Pilgrim Fathers. In het museum zijn onder meer meubels, huisraad en kinderspeelgoed te zien. Deze voorwerpen geven een beeld van het dagelijks leven van de Pilgrims. In het museum is ook een verzameling van zestiende- en zeventiende-eeuwse kaarten en gravures te bezichtigen. Bangs heeft verschillende boeken en veel artikelen over de Pilgrims gepubliceerd.

Vreemdelingen op aarde

De Pilgrims waren puriteinse gelovigen die werden vervolgd door de Angl i caanse Kerk, de staatskerk van Engeland. Deze kerk stond onder het gezag van koning James I, die de puriteinen niet goed gezind was. De Pilgrims trokken zich terug uit de kerk als ‘separatisten’ (afgescheidenen), omdat de kerk volgens hen niet bijbels en niet ‘zuiver’ en ‘puur’ was. Daar ontlenen de puriteinen dan ook hun naam aan. Volgens hen waren zij en alle andere serieuze christenen op een aardse pelgrimstocht naar een hemels doel. Ze identificeerden zich dan ook met de volgende tekst uit Hebreeën 11: 13-16: Deze allen zijn in het geloof gestorven. Zij hebben de vervulling van de beloften niet verkregen, maar hebben die vanuit de verte gezien en geloofd en begroet, en zij hebben beleden dat zij vreemdelingen en bijwoners op de aarde waren. Want wie zulke dingen zeggen, laten duidelijk blijken dat zij een vaderland zoeken. En als zij aan het vaderland gedacht hadden vanwaaruit zij weggegaan waren, zouden zij gelegenheid gehad hebben om terug te keren. Maar nu verlangen zij naar een beter, dat is naar een hemels vaderland. Daarom schaamt God Zich niet voor hen om hun God genoemd te worden. Want Hij had voor hen een stad gereedgemaakt.

De Pilgrims, die zich onderscheidden van andere calvinisten die wel in de kerk van Engeland bleven, vertrokken in 1607 en 1608 uit de buurt van Scrooby, een boerendorp in het noorden van Nottinghamshire, naar Amsterdam en vestigden zich vervolgens in het voorjaar van 1609 in Leiden.

Leiden als stad van geloofsvrijheid

Leiden was van oudsher een vluchtelingen stad. Het aantal inwoners nam door de vluchtelingenstroom dan ook fors toe. Er woonden na de Reformatie verschillende religieuze groepen. De Pilgrims hoopten op een vredig bestaan in Leiden, een stad die beroemd was om zijn bloeiende lakenindustrie en de calvinistische universiteit. Veel pelgrims werden in Leiden textielarbeider. De Pilgrims vormden ongeveer een kwart van de Engelse gemeenschap in een stad waar bijna een derde van de bevolking (van ongeveer 40.000 inwoners) uit vluchtelingen bestond. Ze leefden in Leiden een vredig en onopvallend bestaan. Hoewel veel pelgrims arm waren, waren er ook die beschikten over geld, onderwijs en connecties binnen de Leidse academische en handelswereld. Ze waren van plan om voor langere tijd in Leiden te blijven.

Toch verlieten de pelgrims Leiden. Welke historische, sociale en religieuze factoren waren van invloed op de radicale beslissing om Holland te verlaten? Bangs: “Vanaf ongeveer 1617 werd het onrustig in Leiden. De Pilgrims beseften dat de stad Leiden hun aan het einde van het Twaalfjarig Bestand niet langer de vrede kon bieden die ze daar in 1609 hadden gevonden, en dat zij met de terugkomst van de Habsburgers uit Spanje weer onder katholieke heerschappij zouden kunnen komen. Of dat de militaire steun uit Engeland gepaard zou gaan met controle van de Engelse kerken in Holland.”

Amerika als beloofde land

De Pilgrims emigreerden in 1620 met de ‘Mayflower’ naar Amerika. Aan boord sloten ze een onderling verdrag, het Mayflower Compact, om hun toekomstige bestuur te regelen. William Bradford heeft allerlei wetenswaardigheden opgetekend in zijn memoires, Of Plymouth Plantation, die velen beschouwen als een belangrijk begin van de Amerikaanse literatuur.

Hoe richtten de Pilgrims hun gemeenschap in? En hoe gingen ze om met de inheemse bevolking?

“De Pilgrims stichtten in Amerika de Plymouth Colony. Hier beschikten ze over veel grond. De Pilgrims probeerden hun leven in te richten volgens de Bijbelse principes en de kerkstructuur zoals beschreven in het Nieuwe Testament. Hun voorganger in de eerste jaren in de kolonie was hun ouderling, William Brewster, die een leek was. Het land waar de Pilgrims zich vestigden was nog onbewoond. De Pilgrims kwamen bij Cape Cod aan land en werden door indianen beschoten met pijlen. De Pilgrims sloten vrede met lokale indianenstammen en hoopten dat zij de indianen konden bekeren. Zij streefden ernaar om hun eigen gemeenschap als voorbeeld in te richten en het licht in de duisternis te zijn. En ze hielpen indianenstammen met het vastleggen van hun eigen taal door een systeem van letters, woorden en grammatica, waardoor een bijbelvertaling voor hen toegankelijk werd. Zij geloofden dat het Woord zelf van kracht kon zijn.”

Publicaties en gedenktekens

Na hun vertrek in 1620 keerden ook weer pelgrims en hun nakomelingen terug naar Leiden. Er zijn in Leiden verschillende gedenktekens geplaatst die wijzen op het verblijf van Pilgrims in de stad. Zo verwijst de William Brewstersteeg naar de bovengenoemde ouderling William Brewster, die ook een belangrijke uitgever van publicaties van de Pilgrims was. De Pilgrims hebben zelf 19 boeken of pamfletten uitgegeven, zoals de Perth Assembly, een ooggetuigenverslag van een kerkelijke bijeenkomst in de Schotse stad Perth waar de koning zijn wil probeerde door te drukken. De theologische geschriften waren geliefd onder de calvinisten. Plymouth, Massachusetts, de belangrijkste stad van de pelgrims, heeft een straat de ‘Leyden Street’ genoemd, waar ooit de pelgrims hun huizen hadden. In de loop van de jaren zijn er heel wat publicaties gewijd aan de Pilgrim Fathers, maar er is ook sprake geweest van mythevorming.

Welke mythes zijn er ontstaan over de Pilgrims en hoe kunnen deze worden weerlegd?

Bangs: “Daar zijn er veel van. Ik heb enkele van de vreemdste en grappigste aan de kaak gesteld in het laatste hoofdstuk van mijn nieuwe boek New Light on the Old Colony. Onder de negatieve mythen die nu veel aandacht krijgen, is de meest irritante de bewuste vervorming van het verhaal van de Pilgrims. In deze mythe vormen de Pilgrims niet meer dan een onderdeel van de latere onderdrukking van indianen door andere kolonisten. Dit komt door een tekort aan historische kennis. Er mag dus best een genuanceerder beeld komen van de ontwikkelingen en verhoudingen tussen de Pilgrims, de indianen en latere kolonisten.”

Als onderzoeker deelt dr. Jeremy Bangs graag zijn kennis. Zijn museumwebsite is een wereldwijde bron voor informatie over de Pilgrim Fathers. Bezoek voor meer informatie de website van het Leiden American Pilgrim Museum: www. leidenamericanpilgrimmuseum.org.

‘De Pilgrims probeerden hun leven in te richten volgens de principes zoals beschreven in het Nieuwe Testament’

‘Er mag best een genuanceerder beeld komen van de verhoudingen tussen Pilgrims, indianen en latere kolonisten’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen