De actualiteit van de belijdenis

‘Laten we onze blik scherpen door wat de Geest gegeven heeft’

De twee woorden die samen de titel uitmaken van deze rubriek zouden wij vermoedelijk niet direct in één adem genoemd hebben. Onze belijdenissen horen erbij, we zijn er blij mee – maar actualiteit is voor velen niet het eerste waar ze aan denken. Dat kan twee reacties opleveren: men wendt zich af van de belijdenis en gaat op zoek naar iets dat wel actueel wordt bevonden. De actualiteit is dan de norm geworden waaraan de belijdenis zich maar heeft aan te passen. Of men giet de belijdenis in brons en besluit dat de oplossing daarin zal moeten bestaan dat we de taal en de vragen van de zestiende eeuw blijven gebruiken – jammer dan voor de actualiteit. Beide oplossingen gaan mank aan hetzelfde euvel: de belijdenis wordt opgesloten in het verleden en heeft slechts zeggingskracht als wij die eraan weten te verlenen. Beide oplossingen zijn uiteindelijk modern, want ze veronderstellen een wereld waar wij als mensen onder elkaar zijn onder een gesloten hemel, aangewezen op wat wij van de actualiteit van het geloof terechtbrengen.

Doop

Op de momenten dat het er in de geschiedenis van de kerk spannend aan toeging, zie ik iets anders gebeuren: niet de belijdenis wordt naar de tijd gekneed of de tijd naar de belijdenis, maar tussen beide gaat het vonken en ontstaat ineens zicht op een weg die eerder niet gezien werd. Ik denk aan de jaren ’30 en ’40 van de vorige eeuw. Ook in ons land ontstond een nationaalsocialistische beweging, met een Jeugdstorm, een sterke leider en uitgewerkte visioenen over een beter Nederland. Voor deze vragen gesteld werden, ontdekten velen hoezeer de belijdenis helpt om de Schrift te verstaan in het heden. Tegenover het beslag dat deze jeugdbeweging op de kinderen van Nederland wilde leggen, kwam plotseling de belijdenis van de Doop in ander licht: alleen God heeft recht op onze kinderen van jongs af aan en verder niemand. Het gekoketteer met een sterke leider perste met kracht opnieuw de belijdenis van zondag 1 naar buiten: wij zijn het eigendom van Jezus Christus en van niemand anders – niet van een leider, niet van ons volk, niet van ons ras. En de verhalen over een grootse toekomst (vaak met opvallend Bijbelse beelden getekend!) bleken, met hun uitsluiting van hele volken, overduidelijk op een andere leest geschoeid dan de toekomst waar de belijdenis over spreekt. Men hoefde de actualiteit niet te zoeken – zij was er eenvoudigweg.

Heilige Geest

Moeten we dan terugverlangen naar zo’n tijd als die van de opkomst van het nazisme? Nee – we moeten ons de ogen laten scherpen door wat toen en daar als een geschenk aan de mensen duidelijk werd: de actualiteit van de belijdenis is niet een trucje in onze hand. We ontdekken die wanneer we ons met de vragen van onze wereld laten terugwerpen op het Woord van de Here God en daarbij onze blik laten scherpen door wat de Geest aan de generaties voor ons gegeven heeft aan inzicht. De Geest die toen en daar mensen in dienst genomen heeft om het Woord ter zake te vertolken, is vandaag Dezelfde. Zeggen dat onze tijd zo anders is dan de tijd van de zestiende eeuw is een platitude van jewelste en klinkt bovendien vaak als een manier om heel gewichtig over onszelf en onze tijd te spreken en te denken. Zeggen dat de Heilige Geest vandaag Dezelfde is, brengt ons verder, want daar wordt het geloof geboren dat we niet onder een gesloten hemel de actualiteit moeten zoeken. Daar zien we verwachtingsvol naar Hem uit. Als ik in de komende tijd in deze rubriek mag schrijven, hoop ik dat we samen zulke ontdekkingen doen.

PS: Recent verscheen bij KokBoekencentrum een uitgave van de Catechismus, Nederlandse geloofsbelijdenis en Dordtse Leerregels in de vertaling van 2009, die ook door de CG-synode van 2013 werd vrijgegeven in een mooi handzaam formaat, ISBN: 978 90 4353 3379, € 9,99.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen