Pastoraat in de gemeente (4)

‘Er is veel liefde, geduld en besef van afhankelijkheid van Gods zegen nodig voor zinvol pastoraat’

‘Geen pastor zal de voorkeur geven aan telefonisch pastoraat, maar als het niet anders kan …’

‘Als variant op Kremers Priesterlijke Prediking pleit ik voor een pastorale prediking’

Huisbezoek een bezoeking

Ik geef het toe, ’k was misschien wat te eenzijdig positief in mijn schrijfsel over het hoogbezoek, zoals ik het huisbezoek in de vorige aflevering aanduidde. Alleen de optimistische en mooie kanten kwamen aan de orde. Maar bij al het goede en geestelijke wat van huisbezoek gezegd kan worden, is het helaas ook realiteit dat het niet altijd zo hooggestemd is. Huisbezoek kan voor de degenen die bezocht worden en voor de bezoekers een ware bezoeking zijn.

Over de factoren die daar de oorzaak van kunnen zijn is een hele Wekker vol te schrijven.

Het hoeven niet noodzakelijk ernstige dingen te zijn die het contact in het pastoraal gesprek blokkeren. ’t Zou zo maar kunnen dat de bezoekende ouderling niet goed in z’n vel zit. Hij had een vervelende dag op zijn werk; of er waren spanningen thuis in zijn gezin. Zijn vrouw voelde zich tekortgedaan, of hij voelde zich schuldig naar zijn kinderen. Nee, de bezoekers zitten niet per definitie op hun gemak omdat zij nu eenmaal ambtsdrager zijn.

Het ongemak kan ook voortkomen omdat vanavond een bezoek gebracht moet worden aan leden die erom bekend staan dat zij nogal lastig kunnen doen; die geen vertrouwen hebben in de kerkenraadsleden. Dat kan heel ver gaan. Ik ging met een ouderling op huisbezoek en men wilde alleen met de ouderling praten als hij bereid was een bepaald hoofdstuk uit de Institutie van Calvijn te ondertekenen. Overbodig te zeggen dat dat niet gebeurde en het bezoek na dertig minuten werd afgeblazen. De gezinsomstandigheden kunnen er ook oorzaak van zijn dat men zich niet direct prettig voelt. De tieners die helemaal geen zin hebben om erbij te zijn en de voet dwars zetten. De spanning die het gesprek erover heeft opgeleverd. De drukte van het dagelijks leven is ook dikwijls een stoorzender in het bezoekwerk. Denk alleen al aan de moeite die het soms geeft een afspraak te maken.

Er is veel liefde, geduld en besef van afhankelijkheid van Gods zegen nodig voor zinvol pastoraat.

Stoorzenders

Ik geef toe dat ik geen echte hondenvriend ben. Maar in het pastorale werk heb ik de honden die ik er ontmoette vaak verwenst. Een zuster, weduwe geworden, schafte zich een hondje aan. Het dier was zo jaloers dat hij niet verdroeg dat zijn baasje met de predikant praatte. Hij eiste voortdurend haar aandacht op zodat een gesprek niet mogelijk was.

Helaas was dit hondje niet het enige dier dat ik op mijn pastorale pad tegenkwam en dat mij behoorlijk tegenwerkte ... Ze hadden een papegaai. Tijdens een diep-ernstig gesprek zit het beest ertussen door te krijsen: “O, ja? Is nou, nou?” Voor de bezoekers kan de aanwezigheid van een dier heel frustrerend zijn.

Bejaardenpastoraat

Onze bejaarde broeders en zusters hebben recht op ruime pastorale aandacht. Het einde van hun leven komt dichterbij. Soms is hun leven herleid tot de kleine ruimte van hun kamer in het woonzorgcentrum. Dat stempelt vaak hun geloofsbeleving. “Hoe dichter ik nader” wordt heel verschillend beleefd. De één ziet door genade uit naar de dag dat de Here hem of haar thuishaalt. Terwijl de ander vol twijfel en onzekerheid bang is voor wat komt. Er zijn ook mensen die er niet over kunnen praten. Die een gesprek over het einde ontwijken. Mensen kunnen heel erg gesloten zijn als het daarover gaat. Geduldig, liefdevol blijven opzoeken en trachten iets te laten zien van de goede Herder, die zijn schapen zoekt en verzorgt. Die gezegd heeft: “Niemand zal ze uit Mijn hand roven”.

Uit mijn boek Evangelisatie in de Bijbelstad (Kampen, 2019) citeer ik:

Een pijnlijke ervaring deed ik op in het pastoraat bij een broeder die spoedig zou gaan sterven. We hadden een goed pastoraal contact. Hij sprak graag en makkelijk over zijn geloof en leefde dicht bij de Here. Na een bezoek vertrekken zonder bijbellezen en gebed was bij hem onbestaande. Hij werd ziek, werd opgenomen in het ziekenhuis en alles wees erop dat zijn levenseinde dichtbij was. In die laatste dagen bezocht ik hem elke dag. Tijdens één van die laatste bezoeken vroeg ik: “Zal ik een stukje uit de Bijbel voorlezen?” Snauwerig antwoordde hij: “Nee, laat maar, ’k versta het toch niet!” “Zal ik dan nog met u bidden?” “Nee, ’k ben moe.” Hij draaide zich om met zijn gezicht naar de muur. De volgende dag herhaalde zich dat en ’s nachts is hij overleden. Uiteraard zeg ik hiermee niets over de echtheid van zijn geloof en evenmin over zijn eeuwige bestemming. Ik weet niet waarom hij reageerde zoals hij deed. Maar ik heb er wekenlang last van gehad. Hij was altijd zo blij als ik hem bezocht en hij sprak zo vrijmoedig en getuigend over zijn band aan God en zijn liefde voor de Bijbel. En nu dit.

Ik ben blij dat de Here die last van mij heeft afgenomen en ik die situatie in Zijn handen mocht laten.

Pastoraat in coronatijd

We beleven een bizarre tijd. De coronacrisis trekt haar sporen in heel onze samenleving, ook in de kerkelijke samenleving. De overheid kondigt maatregelen af ter bestrijding van het virus en bescherming van de bevolking. Die maatregelen hebben ingrijpende gevolgen voor het kerkzijn. Ook onze kerkleden lijden onder deze situatie. Er is eenzaamheid, angst, er zijn zorgen, spanningen in gezinnen en ook vaak veel onbegrip. Er zijn faillissementen, bedrijfssluitingen, de werkloosheid neemt toe. De scholen en sportclubs zijn gesloten, kinderen krijgen thuis online-onderwijs. Soms moeten ouders van thuis uit werken. Tieners voelen zich gevangen, zij kunnen hun vrienden niet ontmoeten. Stress overheerst, men loopt tegen de muren op. Ik las dat de ziekenhuisopnames van tieners na een zelfmoordpoging dramatisch zijn.

Dit zijn signalen die zeggen dat pastorale zorg dringend nodig is. Inderdaad op manieren die zijn aangepast aan de situatie en dus passen binnen de maatregelen. Geen pastor zal de voorkeur geven aan telefonisch pastoraat, maar als het niet anders kan ... De sociale media bieden ook mogelijkheden, zeker ook om jongeren te bereiken. En wat denk je van een pastorale wandeling bijvoorbeeld in een park? Ik ken een jeugdouderling die geregeld met één van de jongeren gaat wandelen en zo contact onderhoudt. Er is creativiteit nodig om jong en oud te blijven bereiken en niet uit het oog te verliezen.

Pastoraat na coronatijd

Wanneer de coronacrisis voorbij is en het kerkelijk leven weer normaal zal zijn, is niet te voorspellen. Evenmin is te zeggen hoe de gemeente er dan uit zal zien. Zullen na een periode van onlinekerkdiensten alle gemeenteleden weer de reguliere diensten gaan bijwonen? Zullen er zijn die het gemak en genot van een kerkdienst thuis op de buis, met koffie op de bank, zullen prefereren boven het gedoe van de deur uitgaan enzo? Zullen er gemeenteleden zijn die de zondagse kerkgang zo ontwend zijn dat de band aan de gemeente tot nul is herleid? Ik hoop van niet, maar soms vrees ik van wel.

Diepgaand pastoraat zal straks meer dan ooit noodzakelijk zijn. Puinruimpastoraat.

Ik vermoed dat het nodig zal zijn dat pastorale programma’s worden opgezet. Het bijvoeglijke naamwoord ‘pastoraal’ is van toepassing op alle kerkelijke activiteiten in de postcoronatijd. Als variant op Kremers Priesterlijke Prediking pleit ik voor een pastorale prediking, die ’s zondags het startsein geeft voor pas torale catechese, pastorale bijbel studie- en huiskamergroepen. Waarin niet het graven in de Schrift voorop staat. Hoe belangrijk dat ook is! Maar wel de pastorale aandacht om de schade die we kerkelijk en persoon lijk hebben opgelopen door de coronacrisis, te laten helen. Als ik denk aan de maatschappelijke, mentale en geeste lijke ontwrichting, ben ik van mening dat er een pastoraal helings proces nodig is. Met daarin een grote plaats voor het gebed.

Ten slotte

De God nu van de vrede, Die de grote Herder van de schapen, onze Here Jezus Christus, uit de doden heeft teruggebracht, op grond van het bloed van een eeuwig verbond, moge u toerusten tot elk goed werk om Zijn wil te doen, en in u te werken wat in Zijn ogen welbehaaglijk is, door Jezus Christus. Hem zij de heerlijkheid in alle eeuwigheid. Amen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen