Uit het Kijkvenster

Koude en haardvuur. 1834 ­ 1890 ­ 1892. De turfboer.

Koude lucht uit het Oosten. Vorst. Ineengedoken mensen op straat. Fraai brandende haarden. Roodstaande potkacheltjes. Jeugd op het ijs.

't fornuis in de keuken, waar de oudere Verhalen in de warme kamer of bij mensen spreken over de winter van 1929, of de zeer ouden over die van 1890; weet je nog, toen de Koning begraven is? En ik daar voor 't Paleis in 't Noordeinde zo koud werd? En die tocht met de troep, van Apeldoorn naar Delft? Mensen, mensen wat 'n kou! Den Haag en toen met de stoet naar

als nu. Wel open haarden, maar niet Ja, toen waren er nog geen haarden met circulatie zoals thans.

En ook geen electrische verwarming. Geen electrische kachels, stoven en bedkruiken. Maar, we wisten niet beter en wij kwamen er toch door.

Vulkachels zelfs zijn pas later gekomen. De kachel ging 's nachts uit en wie 't eerst opstond, dat was doorgaans moeder, moest eerst de kachel aanmaken. Maar, 't was toch een goede tijd. Hel

Maar, 't was toch een goede tijd. Hel eten was eenvoudig, maar best. Weinig levensmiddelen waren verpakt, je zag wat je kocht. Er was in de winter veel armoede, maa,r er werd ook veel gedaan om de nood te lenigen. De kerken namen in dat werk een veel groter deel dan nu, nu de overheid met haar steuntarieven en uitkeringen alles dreigt te overvleugelen. Ook scheen men toen meer innerlijk

Ook scheen men toen meer innerlijk rust te hebben. Er werd hard en lang gewerkt, maar de machinale hulp was geringer en bracht niet de zenuwsloping aan van onze jaren. Er was tijd voor avondkout. Voor bezoek, voor 'n kopje thee of koffie. Zonder achturendag. En zonder radio.

Kijk, daar kom ik op m'n chapiter, tot mijn doel.

1890 volgde op 1886. Later kwam 1892. Voor de medelevende kerkmens belangrijke jaartallen.

1886, Doleantie. Dr Kuijper's naam jarenJang op ieders lippen. Vereerd en vergood, verguisd en vertrapt, betwijfeld en becritiseerd.

Niet allen konde direct tot de bodem van zijn dogmatiek doordringen. Het gaf veel beroering onder de kerken der Scheiding. Want er was óók nog 1834 geweest. „Ik ben van 1834" zo kon men horen. „En ik van 1886", zei de ander. Zo? Ik kom uit het Paradijs, zei de turfboer. Ja, daar had hij wel weet van. Des Zondags doolde hij al eens hier en daar om te ,.kerken." Hoorde al eens nä 1892, een „A" mannetje. Dat was dan een dominé van de vroegere Chr. Geref. richting. Nu, dat ging dan nog wel. Dan eens een „B" mannetje. Een pre

Dan eens een „B" mannetje. Een predikant van de Doleantie. Zuiver, zeker, je kon er niets tegen inbrengen, en toch... het kon de turfboer maar niet bekoren. Herinner ik mij goed, dan gingen de B­mannetjes achteruit. Toen kon onze turfman ze niet meer horen. Eenmaal zou het thema van de preek geweest zijn, „dat alles vanzelf kwam en ging." „'t Leek wel filosofie" zei hij. Of hij dat goed onderscheidde laat ik rusten, want hij, de turfboer, was zonder onderricht in filosofie groot gebracht. Leefde hij nu nog, dan kan hij de pogingen volgen om een „gereformeerde filosofie" te doceren. Hoezeer ook het geloof en de filosofie (vrucht van ons denken) niets, maar dan ook niets met elkander uitstaande hebben. Paulus reeds waarschuwde er tegen, en Paulus wist wat filosofie was. Ter zake. Het ging niet meer. Hij hoorde zijn hart niet verklaren. En hij moest maar zingen en juichen, maar dat moest toch een grond hebben? Hij kon maar niet juichen als hij wilde, dat gaat zó maar niet! Op dit punt aangeland zijnde, mag ik niet verzwijgen, dat deze eenvoudige vrome man, als hij bij ons kwam wel eens voorstelde een versje te zingen, en tot vrolijkheid van ons, kinderen, hoorden wij hem zeggen „ik heb een versje in mijn lijf." Maar vader en moeder prentten ons in, dat hij een lief kind des Heeren was, daar mocht je nooit om lachen.

Alles overwegende, kon voor zijn bezwaren ter dege grond zijn. Het lokte deze man, en vele anderen weinig ter kerk, als zij daar b.v. hoorden: „dat sommige mensen iemand alleen dan voor bekeerd hielden, als hij drie nachten met de baarlijke duivel achter'de dijk had liggen vechten, maar dat was heus niet nodig." Wat er wel nodig was gekend te worden, werd onder stromen leerstellingen bedolven, zodat de ernstige vraag opkwam, of dominé er zelf wel iets van geleerd had. Van binnen dan.

De mannen van 1886 kwamen óók wel eens aanlopen. Maar dat vlotte maar nooit. De kloof was groot en bleef groot. En ze werd met de jaren breder. Laten wij er geen behagen in schep

Laten wij er geen behagen in scheppen. Want de toestand der kerk in Nederland geeft veel te denken en veel te duchten.

Fruijtier schrijft er reeds zo ernstig over. De kandelaar kon wel eens verplaatst worden, als de Heere Nederland weer in bijgeloof en atheïsme doet terugvallen. En dat we België, Frankrijk of Spanje gelijk worden. Het mocht ons wel eens aangrijpen. We leven in een uiterst belangrijk tijdsgewricht. Hoe we ook roepen en druk zijn, er blijft een klein kuddeke over. Maar daarvoor geldt ook de troost: Vrees niet, want het is des Vaders welbehagen ulieden het Koninkrijk te geven! En dat Koninkrijk is niet van deze wereld, maar het is binnen in ulieden." WAARNEMER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen