Jit het Kijkvenster

lAteratuiar en Levensbeschouwing — Welke norm moet worden aan- Igieletgdf

Onder de kop: „Literatuur en levensbeschouwing" hebben wij in het Zeeuws Dagblad een zeer leerzaam artikel gevonden, waaruit we onze lezers gaarne een en ander onder de aandacht brengen. De schrijver begint met te zeggen, dat het probleem tussen die twee niet nieuw is, maar wel voortdurend van belang. Dit is zeer zeker waar, omdat de tegenwoordige literatuur, (óók de christelijke in romans enz.) maar genomen wordt, zonder een norm. aan te leggen, nl. de norm van Gods Woord en Wet. Als men al een maatregel aanlegt, dan is dit alleen van het verstand of het gevoel; men leest iets en vindt het mooi of niet mooi. Voor zulken is het geen probleem, men is aan geen norm gebonden, dan aan die van zichzelf. De schrijver zegt over dit punt zo juist:

„Voor een christen lig^ de zaak heel anders. Voor een christen is de betrekking tussen literatuur en levensbeschouwing vaak wèl een probleem, maar móést dit niet zijn! Het christelijk denken is normatief. Indien de ervaring van de christen met de norm in botsing komt, dan is zijn ervaring fout en niet de norm!" Het vrtl mij voorkomen — zo gaat de

Het vrtl mij voorkomen — zo gaat de schrijver verder — dat een van de grootste fouten, de eigenlijke fout in ons beschouwen van een literair product, Ugt in onze opvatting van onszelf en onze vermogens; een opvatting, waarmee we vaak maar al te dicht die van de rasechte humanisten naderen. Wij hebben, evenals zij, maar al te veel vertrouwen in onszelf en in onze eigen waarnemingsvermogen. De schrijver herleid deze problematiek tot één grondfout: Wf denken ni«t normatief Sfenoeg. D* «hristeltjks levensbeschouwing is echter normatief en dit beslist!

Als voorbeeld neemt hij de Apostel Paulus, die een cultureel ontwikkeld man was, een christelijke geleerde van formaat. In de Romeinen-brief erkent hij grif dat hij „de begeerlijkheid niet geweten (had) zonde te zijn, indien de wet niet zeide: Gij zult niet begeren." Hier is de norm: Gtods Wet! Daaraan maakt Paulus zijn opvattingen en ervaringen ondergeschikt en terecht. Voor ons — aldus de schrijver — is dit niet van belang ontbloot. Wanneer Paulus erkent dat zijn levensbeschouwing onder de norm die God hem stelt niet goed is, tot verkeerde oordeelvellingen voert, dan mogen wfl wel dubbel voorzichtig zijn. Met enkele gegevens wordt dan dit

Met enkele gegevens wordt dan gevoelen gestaafd. dit

„De zonde is nooit mooi geweest en zal het ook nooit zijn. Opstand tegen God is gruwelijk en zal het altijd zijn. Al wat verleidend is, is uit den Boze! Met deze grondgegevens zien we even uit op de practijk. Het stemt tot droefheid dat men nog zo vaak in onZe kringen hoort: Het boek is wel heel mooi, maar toch vind ik het wat betreft de inhoud niet aanvaardbaar. Zulk een oordeel 'S reeds in zichzelf veroordeeld: Wat niet goed is, kdn nooit mooi zijn, ook al schijnt 'dit zo! Een mens die zeer „schoon" schrijft om anderen te verleiden, schrijft, zo zegt men dan, „verduiveld goed". Heeft dan de duivel met het goede iets te doen? Al wat de duivel ingeeft is nóóit goed of mooi! Ik hoor een stem die zegt: Er is toch ook wel sprake van een gave Gods aan iemand die geen Christen is: Er zijn begaafde heidenen! Die zijn er, ik erken het. Men ziet ze ook in tegenwoordig Nederland genoeg. Een kunstenaar van dergelijk allooi kan heel goed kunst voortbrengen: God gaf er hem de gave toe! Maar zodra hij de gegeven gave aanwendt ter bestrijding van zijn Schepper — hoe stumperig een dergelijke strijd dan ook moet zijn — houdt hij op kunstenaar te zijn. Want wat hij dan nog voortbrengt is niet schoon meer en niet treffend, maar afgrijselijk. Noemt gij de leugen goed of schpon

Noemt gij de leugen goed of schpon of treffend? Zij is alleen maar vreselijk! De Satan verandert zich wel in een engel des lichts. Noemt gij hem dan schoon? Een dergelijke „schoonheid" past hem wel: De vader van de leugen in een leugenachtig kleed! Men moet het kleed alleen niet gaan beoordelen, maar het geheel. En dan is de gedaante verschrikkelijk! Zo moet men ook bij ieder kunst

Zo moet men ook bij ieder kunstwerk, ieder literair product, het kleed alleen niet gaan beoordelen. Wanneer de inhoud van een werk verkeerd is en de vorm is, als men oordeelt met de maatstaf van stilistisch vakman, knap, dan is die evenwel niet mooi. De leugen loopt door heel zo'n werk en óók naar ons aesthetisch, niet enkel naar ons ethisch oordeel moet zo'n boek dan onaanvaardbaar zijn. Want om aesthetisch goed te zijn, moet toch een werk wel gaaf, harmonisch en een eenheid zijn. En juist een werk dat naar het algemeen gevoelen schoon van vorm, maar dat naar onze overtuiging boos van inhoud is, is naar ons oordeel door en door ongaaf en onharmonisch, een gespletenheid." Dat is zeer goed en juist gezegd. Te

Dat is zeer goed en juist gezegd. Terecht besluit de schrijver, dat we ons op deze levensvragen te weinig hebben beramen.

„Een waarlijk Christelijke aesthetiek bestaat nog niet. Het is een nadeel voor onszelf en voor ons werk aan de cultuur. Dit moet echter vaststaan: Al wat van God afvoert, is uit den Boze! De Christelijke normen moeten ook een leidraad zijn voor ons aesthetisch oordeel. Dat vergeten wij teveel." Daarmee zijn we het volkomen eens.

Daarmee zijn we het volkomen eens. WAARNEMER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen