Het geslacht van Borssele
Zeeuwse wandelingen
Het geslacht van Borssele was een van de bekendste adellijke geslachten uit Zeeland en tevens een van de voornaamste. Ze zijn genoemd naar hun woonplaats Borssele op Zuid-Beveland. In 1216 wordt dit dorp voor het eerst als parochie genoemd, dat is juist 750 jaar geleden. Het heette toen Monster en lag met nog 5 kleine dorpjes op het eiland Borssele.
Het eiland Borssele
Borssele was een van de vele eilandjes waaruit de provincie Zeeland in vroeger eeuwen bestond. De oude Evangelieprediker Willebrord (± 700) schijnt hier al bezittingen te hebben gehad. In 868 werd een zekere Leupold (ook wel Luitpold of Lippold geschreven) door de keizer aangesteld om dit eiland tegen de invallende Noormannen te verdedigen. Hij heeft dit goed gedaan. Hem zouden we dus als de stamvader van het geslacht van Borssele kunnen beschouwen.
Zoals overal in Zeeland hadden de bewoners van het eiland veel van overstromingen te lijden. De dijken waren toen nog gebrekkig en van een verhogen tot „delta"hoogte" had men nooit gehoord.
Ik noem de Valentijnsvloed van 1374, die het eiland overstroomde. Veel erger was de grote vloed van 5 nov. 1530, die grote stukken van Zuid-Beveland onder water zette, zoals wat nu heet het verdronken land van Zuid-Beveland (Reimerswaal en omgeving). Ook Borssele werd zwaar beschadigd. Zo goed mogelijk werd alles opgekalefaterd. Maar de overstroming 2 jaar later (2 nov. 1532) veegde het van de Zeeuwse bodem weg. Het heeft tot 1616 geduurd (350 jaar terug dus) voor het opnieuw werd ingedijkt. Het vorige jaar had de stad Goes de heerlijkheid Borssele gekocht, de overblijfsels van het vroegere eiland, die weer boven de golven uitkwamen als schorrenland. De inpoldering viel tegen, vooral de eerste jaren: het nieuwe land was zilt en onvruchtbaar.
baar. Ook in latere jaren kwamen er telkens weer dijkbraken voor, ik zal u al de jaartallen sparen, mijn verhaal zou eentonig worden. Maar iedereen weet wat het zeggen wil als het water door de dijken breekt. In 1953 hebben velen het ondervonden, waarbij er ongeveer 2000 het niet hebben overleefd.
De heren van Borssele Van de 6 parochiën van het eiland horen we later alleen van Monster, de samenvoeging ervan. Na een overstroming is later op ongeveer dezelfde plaats het tegenwoordige dorp Borssele gebouwd. De Heren woonden op het kasteel van Troye, dat moet gestaan hebben op of bij de plaats waar nu nog een vluchtheuvel te vinden is. Later in de geschiedenis ontmoeten
Later in de geschiedenis ontmoeten we verschillende takken van deze familie, zoals Borssele van der Vere, van Brigdamme, van Kortgene, van Maartensdijk. De Heren van Eorselen van der Vere waren ongetwijfeld de meest bekende en machtigste edellieden. Ze resideerden op hun prachtig kasteel Zandenburg, even ten zuidwesten van Veere, 200 meter van de buitensingel. Vermoedelijk is het in de 13e eeuw gebouwd door Hendrik v. Borselen, de eerste Heer van Veere en in het begin een eenvoudig slot geweest, dat door latere Heren steeds is uitgebreid. Wolfert VI heeft er veel aan laten opknappen. Uit die jaren 1483—1485 is er nog een timmermansrekening bewaard van Willem Scregers te Mechelen ad 21 pond Vlaams (= f 186,—). Voor zo'n bedrag deden ze in die tijd heel wat, er is sprake van een nieuwe poort, een galerij en een torentje. Onder deze Wolfert is in 1474 de eerste steen gelegd voor het stadhuis door zijn zoontje Louis. Drie jaar later was het grotendeels klaar. Hij was de laatste ''leer van Veere uit het huis van Borssele. In de voorgevel van het stadhuis heeft hij een beeld gekregen, evenals zijn tweede vrouw Charlotte van Bourbon (zijn eerste vrouw was Maria Stuart van Schotland). Hun dochter Anna van Borssele is ook afgebeeld. Deze was getrouwd met een zekere Filips van Bourgondië, met hem beginnen de Heren van Veere uit het Bourgondische huis.
Tijdens deze Anna brak er (1505) op een zondagmorgen onder de preek brand uit in het kasteel. Een groot deel van het kasteel ging verloren, waarbij veel antiquiteiten verloren zijn gegaan. Het is nooit in zijn oude luister hersteld. Vrouwe Anna had er geen geld voor, evenmin als haar opvolgers. Die hadden te veel voor zichzelf nodig. Na de dood van de laatste Heer van Veere Maximiliaan lag het er verwaarloosd bij. Soms werd er een gedeelte afgebroken omdat men gebrek aan stenen had. De bomen werden gerooid, de vroegere tuinen en w^andelparken werden bouw- en weiland.
In 1701 werd aan Amoldus Rijcx vergunning verleend om op de plaats een stijfselmakerij te stichten en er varkens te houden! Varkens wroetten er rond, waar eens feestmuziek klonk — een mesthoop in de oude kasteelzaken. Wat een vernedering! Zoiets zou tegenwoordig niet meer gebeuren, dat zou „Monumentenzorg" wel voorkomen.
De schamele resten gingen steeds meer achteruit, tot er in de Franse tijd een definitief einde kwam aan het eens zo roemzuchtig kasteel Zandenburg: de ruïne werd afgebroken. Beurtelings werd het weiland (de „kasteelweide") of bouwland, waar de gebruiker nogal eens te klagen had over de stenen in zijn land. Geen wonder als er nog zulke zware fondamenten onder de grond zitten. Hecht en stevig, ik heb ze gezien in de zomer van 1955. Bij de verkaveling en egalisatie van dit stuk-land zijn ze toen blootgekomen. Later is er een laag aarde over gestrooid, nu is aan niets te zien waar het kasteel heeft gestaan, het is een stuk bouwland.
Dikwijls gasten Er moest wel veel ruimte in het kas
n teel zijn, niet alleen voor de bewoners, maar ook voor de gasten die er vaak waren. Voorname gasten, die een grote hofstoet meebrachten. Wel een bewijs dat deze Heren van Vere erg gezien waren. „Een zwerm van edelingen, die zulke Prinsen vergezellen, zijn als zovele grijpvogels, die in een dag de voorraad van vele maanden verslinden," zegt de Veerse schrijver Ermerius. Van doopplechtigheden en huwelijken werden grote feesten gemaakt, de opvolging van een nieuwe Heer ging gepaard met eten en drinken, veel drinken meestal.
l Enkele voorname personen, die hier gelogeerd hebben, wil ik noemen. In 1416 deden keizer Sigismund en graaf Willem III een bedevaart naar Onze lieve Vrouw van de Polder en vertoefden hier vermoedelijk. Evenals de bekende Filips van Bourgondië, bijgenaamd de Goede, in 1437. Diens zoon Karel de Stoute hield er een kind van Heer Wolfert VI ten doop en kwam er enkele jaren later nog eens terug.
Filips de Schone en zijn vrouw Johanna van Arragon (later „de Waanzinnige") waren er op bezoek bij Vrouwe Anna.
De uit Denemarken verjaagde koning Christiaan zocht hier voor enige tijd een wijkplaats met vrouw en kinderen. Karel V en zijn zoon Filips zijn er geweest, ook de bekende Erasmus heeft een poos bij Vrouwe Anna op Zandenburg vertoefd.
Dit zijn enkele heel voorname personen. Hoeveel lagere grootheden, die ook een portie bedienden meebrachten, zullen er niet geweest zijn. Hoeveel geld heeft dit niet gekost? Is het dan wonder dat er geen geld was voor het kasteel en dat de laatste Heer van Veere failliet gegaan is?
Middelburg. L. van Wallenburg,
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 februari 1967
Eilanden-Nieuws | 10 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 17 februari 1967
Eilanden-Nieuws | 10 Pagina's