Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Ut Kijkvenster

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Ut Kijkvenster

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

De crisis der Reformatie — Opkomst van het Calvinisme — Kerk en overheid —

pe hagepreken die in de zomer van 55 allenvege in ons land werden geluden en de beeldenstorm die daar of meer een gevolg van was, hebertoe geleid dat de maatregelen n de Roomse overheid zéér verscherpt jrden. Veel krachtiger dan tot nog trad de regering op tegen de zogejamde „ketters". Hulp vanuit het buijiiland waarop de Gereformeerden vuj hadden gehoopt, kwam te laat of Ifef geheel uit en de opstand tegen jjjie en Spanje scheen te zullen uitjpen op een grote mislukking! De jaren fi tot 1573 zijn dan ook donkere jau geweest in onze vaderlandse kerk- 'jhiedenis.

Toch lieten de Gereformeerden zich ir dit alles niet ontmoedigen. Ze wis- 1 immers: „De strijd is niet uwe, lar Gods". Velen weken uit naar het itenland (Emden en Wezel), maar aldaar uit togen ze aan het werk om 1^ kerkelijk leven te organiseren. Dat Iranje zich daarbij aan de zijde der jreformeerden schaarde is van niet te iderschatten betekenis geweest.

Toen het getij keerde en Alva ver- Iwenen was, konden de vele ballingen gkeren en hier te lande gemeenten lichten in Calvinistische geest. Toen ids werd de grondslag gelegd voor IJS staatkundig bestel van de twee laaropvolgende eeuwen. Een kerk die haar belijdenis en kerkorde het Ge- ;lormeerde stempel vertoonde en een lerheid die deze kerk als de kerk met a bevoorrechte positie erkende.

Hoe is het nu mogelijk geweest dat iet Calvinisme zich zo snel over ons aid verbreidde? Hoe bestond het nu it het ene gewest na het andere de i)de van Oranje en van de Gereforleerde religie verkoos? Deze vraag is loeilijk te beantwoorden. We hebben in lit voorgaande al opgemerkt dat hier en stukje Goddelijke verkiezing zichtbar wordt. Onze belijdenis zegt (Dordt- ! Leerregels, Art. I) dat „de oorzaak mrom God tot het ene volk meer dan li het andere het Evangelie zendt, is mier het welbehagen Gods en niet omhet ene volk waardiger en beter is het andere". Het is goed daaraan m te worden herinnerd, ook als we o graag spreken over „het Israël van iet Westen", waarmee dan het Nedermdse volk wordt bedoeld

Er was hier zeker niet een betere «edingsbodem voor het Calvinisme in andere landen. Dan zou hetzelfde lalvlnisme niet bijvoorbeeld Schotland n Hongarije hebben veroverd, landen iet een totaal andere volksaard. Ook het feit dat de Roomse kerk zo

Ook het feit dat de Roomse kerk zo ep in verval was geraakt kan niet van loorslaggevende betekenis zijn geweest. miners, in landen die Rooms gebleven p of Luthers zijn geworden was die ;rk niet minder diep gezonken.

Als er dan toch enkele aanwijsbare teaken te noemen zijn, dan misschien Ie volgende: De bezielende prediking an mannen als Petrus Datheen, Cas- Br van der Heijden, Herman Modèd en ovele anderen, wier namen we niet of Huwelijks meer weten. De geloofsmoed laarmee vele Gereformeerden de balingschap, de verbeurdverklaring van lun bezittingen en zelfs de dood onderingen. De lectuur die onder het volk erd verspreid. Kortom, het was de acht van Woord en Geest, en dat is «teindeUjk toch weer niet te verklaren, ml de wind van de Geest blaast nu enmaai waarheen Hij wil, en we horen W geluid, maar we weten niet van- 'aar Hij komt en waar Hij heengaat...

Toch zou het ook toen nog vele jaren uren voordat aan het Calvinisme een iverheersende positie kon worden toeikend. in grote steden zoals Amster- ™, Enkhuizen, Dordrecht en Middel- "fS misschien wel, maar op andere laatsen en zeker op het platteland waen de Gereformeerden niet in de meer- Ierheid. We kunnen veilig stellen dat *t tot 1600 heeft geduurd voordat de 'deformeerde kerk hier te lande de Donopolie-positie heeft verkregen. En zelfs na de overgang naar de 17e eeuw ging het op vele plaatsen nog yiterst moeizaam. En een Reformatie in de leer ging zeker niet altijd gepaard met een Reformatie in het leven. Denk alleen maar aan de strijd die de mannen van de Nadere Reformatie hebben moeten voeren tegen allerlei overblijfselen van het Roomse bijgeloof Alles bij elkaar is er zeker een volle eeuw nodig geweest voordat de beginselen van de Reformatie begonnen door te werken in ons volksleven.

Twee eeuwen lang, van het begin van de 17de tot het einde van de 18de eeuw, kunnen we Nederland een Calvinistisch land noemen. Zeker, ook toen was het niet alles goud wat er blonk, maar we denken toch met enig heimwee terug aan die tijd toen de Gereformeerde religie wettelijke bescherming van de overheid genoot. Het verwijt als zou er in ons land een soort Gereformeerde inquisitie hebben bestaan, is ten enenmale ongegrond. De Gereformeerde leer werd openlijk beschermd, dat is waar. Maar de anderen werden bepaald niet onderdrukt of vervolgd. Niemand werd terwille van zijn overtuiging ook maar een haar gekrenkt. Alleen de ketterij en de godslastering werden niet getolereerd. Ik dacht dat dat niet alleen het goed recht van de overheid was, maar ook haar dure plicht, zie Artikel 36 Dat waren dan zomaar enkele nabe

Dat waren dan zomaar enkele nabeschouwingen naar aanleiding van de herdenking van de Hervorming. We stappen nu van het verleden af en nemen ook nog een kijkje in het heden. Maar ik heb m'n ruimte volgepraat, dus dat moet wachten tot volgende week.

WAARNEMER.

Dit artikel werd u aangeboden door: Eilanden-Nieuws

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 november 1967

Eilanden-Nieuws | 14 Pagina's

Ut Kijkvenster

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 november 1967

Eilanden-Nieuws | 14 Pagina's