Dirksland: Nieuwe eigenaar speurde iu 't verleden van v.m. weeshuis

De belangstelling van dhr v. d. Maas voor het Dirkslandse weeshuis is gauw verklaard. Het wordt — al sinds 1967 — bewoond door de schoonouders vïtn dhr V. d. Maas, dhr en mevr. D. van der Heijden, die de woning betrokken nadat ze hun elektriciteitszaak van de hand hadden gedaan. Schoonzoon was niet alleen maar gecharmeerd van de oudste dochter Nellie, hij sloeg het oog ook op het woonhuis en ook daarvan werd hij, in '78 de trotse bezitter. Dhr. v. d. Maas voorvoelde dat hij een historisch pand gekocht had dat aanzienlijk ouder moest zijn dan de zestiger jaren van de vorige eeuw, maar dat was slechts intuïtie; de stenen spraken niet...

Dhr. V. d. Maas is van het eiland gaan houden, van de mensen, de gebouwen, de historie en de landerijen die hij vele keren vanuit de lucht zag wanneer hij met een straaljager overzoefde op weg van en naar een van de militaire vliegbases. 't Ging weliswaar snel maar 't was altijd weer boeiend het flakkeese en het Zeeuwse landschap onder zich te zien, bekoorlijk als het is en vlieger v. d. Maas werd steeds meer gewonnen voor het idee ooit in dat frisse land te wonen. Inmiddels is hij Hoofd Gedragswetenschap van de Luchtmacht in welke functie hij de vliegerij minder frequent beoefent, wat allerminst betekent dat hij wat „losser" van 't Flakkeese land kwam te staan, integendeel. Hij weet precies de Dirkslandse archieven te vinden, in een van de afdelingen v£in het Provinciehuis te Den Haag en daar kan hij alle liefde voor het oude weeshuis, zijn flakkeese bezit, de vrije teugel laten.

Een eindeloos gesnuffel, jawel, maar het nasporingswerk heeft inmiddels al royaal vrucht gedragen. Dhr. v. d. Maas weet nu dat zijn pand niet uit 1868 dateert, in welk jaar er een weeshuis in gesticht werd, maar dat het zelfs enkele eeuwen ouder is. Een oom had dat trouwens al voorzien toen hij werd geconfronteerd met oud-HoUandse tegeltjes in de kelder die hij vrij nauwkeurig als 17e eeuws wist te dateren. Uit het archief — dat zich voor restauratie in Den Haag bevindt — diepte dhr. V. d. Maas — meer dan ooit geïnteresseerd — informatie op uit de „geboortejaren" van het pand dat — zo is daaruit gebleken — rond het midden van de 17e eeuw moet zijn gebouwd. Het wordt nog nauwkeuriger onderzocht, maar er kan al wel worden aangenomen dat Dirksland met het' Weeshuis een eeuwenoud monument heeft waarmee de nieuwe eigenaar goede bedoelingen heeft.

Hij wil het n.1. in zijn meest oorspronkelijke staat laten restaureren. Dhr. v. d. Maas heeft daartoe al contact opgenomen met de Rijksdienst voor Monumentenzorg en met architect Ad Gestel uit Middelhamis, om wanneer de plannen wat concreter zijn welbeslagen naar de gemeente te stappen. Dhr. v. d. Maas heeft er nog even de tijd mee al hunkert hij al wel naar het moment waarop het gebouw weer als vanouds zal zijn. Overigens lijkt er aan de voorgevel weinig veranderd, alleen het schuurtje ernaast heeft moderne ramen gekregen terwijl er oorspronkelijk één klein raampje in moet hebben gezeten. Oude tekeningen hebben dat onthuld. Dhr. V. d. Maas speurde ze op in het archief en hij zet zijn naspeuringen nog voort via de transportregisters van het Rijksarchief. Hij weet er inmiddels de weg.

Wat door de jaren heen als het Weeshuis bekend staat blijkt daarvoor een school te zijn geweest, kennelijk tot 1867 toen er een nieuwe school werd gebouwd, de inmiddels ook al weer verdwenen lagere school. Een grondruU en de bouw namen een jaar In beslag en in 1867 werd de voormalige school bestemd en in gebruik genomen als Weeshuis. In 1843 was er nog een schoollokaal bij gebouwd om uit de toen al heersende ruimtenood te raken. Het lokaal werd later gescheiden en tot twee woningen vermaakt die nog steeds in gebruik zijn. De eerste wees die in het weeshuis werd opgenomen was Johannis Troelja en na hem zouden er tot 1890 wezen worden opgenomen. De laatste die het weeshuis verliet, het was in 1906, was Jacob Westdijk. Dat betekent niet dat er na die datum geen wezen meer zouden ziJn geweest, maar ze werden nadien in gezinnen opgenomen.

Al speurend kwam dhr. v. d. Maas de informatie tegen dat in 1790 het schoolhuis, Kerksingel 42, vrij was van verponding. Nog dieper duikend las hij d.d. 1658 informatie over het „oude" schoolhuis, waaruit de conclusie mag worden getrokken dat er — omdat de aanduiding „oud" werd gebezigd — ook sprake was van een nieuw schoolhuis. Het ontstaan van het schoolgebouw en de schoolwoning, het latere Weeshuis, mag dan ook in de periode 1600 - 1650 worden gezocht. Naspeuringen worden ijverig voortgezet. Als een legpuzzel brengt dhr. v. d. Maas de informatie samen om zo een vrij nauwkeurig totaalbeeld van de geschiedenis van zijn pand te krijgen.

Uit het stof van de eeuwen komen weer de namen van schoolmeesters naar boven, zoals die van Klaas Jacobszn. die in 1601 werd aangesteld en Daniël Beke uit 1657, en in 1802 die van Otto Vervoom, behalve schoolmeester ook ijk- en waagmeester, mitsgaders broodweger, doodgraver en klokkeluider. De jongere geschiedenis leert dat het Armbestuur in 1868 het Weeshuis begon om het in 1907 te sluiten. Het Armbestuur bleef overigens voortbestaan tot 1949. Het gebouw werd in 1949 verkocht aan een driemanschap bestaand uit de heren A. W. Knöps, D. Gestel en P. C. van Eek, voor de prijs van ƒ 11.200,—. Hen werd vergunning verleend om door splitsing en verbouw van bestaande ruimten 3 woningen te creëeren achter de langs de Kerkring staande woning. Het is andermaal een Gestel die zich over het gebouw gaat buigen, zoals dat ook al in 1884 gebeurde toen A. D. Gestel, de grootvader van de huidige architect reperaties aan het gebouw verricht.

Voorlopig is dhr. v. d. Maas nog wel even zoet met zijn naspeuringen, maar 't heeft er alle schijn van dat het waarlijk wel zal lukken!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen