Dijkval bij Veere:

Dat was op 26 februari 1630, juist 350 jaar geleden, en daarom schrijf ik er een artikel over. Maar we gaan eerst eens kijken wat dijkvallen eigenlijk zijn. Men gebruikt ook wel de naam grondbraken en oeverafschuivingen, dat komt ongeveer allemaal op hetzelfde neer.

Diepe geulen.

In Zeeland is het verschU tussen hoog en laag water, tussen vloed en eb dus, ongeveer 4 meter. U begrijpt nu wel hoeveel water er twee keer per etmaal de zeearmen binnenstroomt en er weer uitgaat.

Dat is bij de Ooster- en Westerschelde, die nog open zijn en in verbinding staan met de zee, iedere keer één milliard kubieke meter water.

En er zit kracht achter die stroming het water vormt dan ook diepe geulen. Als die geulen vlak langs de dijken

Als die geulen vlak langs de dijken zijn uitgeschuurd wordt het juist gevaarlijk. Vooral als er onder de lagen klei en

Vooral als er onder de lagen klei en veen van de dijk een laag zand is. Dat spoelt gemakkelijk weg en dan zakfr de dijk plotseling in de diepte. Meestal gebeurt het by laag water en soms bij rustig weer. Zo'n dijkval is dus heel

wat anders dan een doorbraak van de dijk bij storm en hoog water. Je kunt er niet voor waarschuwen, het komt totaal onverwachts.

Zoals dit in januari gebeurd is tussen Hoofdplaat en Breskens in Zeeuws-Vlaanderen, waar de Westerschelde een groot stuk dijk meenam naar de diepte.

Men had hier al voorzorgsmaatregelen genomen, namelijk achter de buitendijk een slaperdijk, een inlaagdijk, aangelegd. Dan kan alleen nog maar de inlaag, het land tussen de beide dijken onderlopen.

Dat land is toch niet veel bijzonders, het ligt laag doordat men de grond gebruikt heeft voor de slaperdijk, is ook nogal zoutachtig.

Al eeuwen lang zijn er zulke dijkvallen geweest en werden er inlaagdijken gemaakt. Zo las in dat in 1721 de inwoners van Borssele zich niet veilig voelden en aan het polderbestuur vroegen om een nieuwe inlaagdijk, daar de oude was weggeslagen. Ik schrijf even hun verzoek over in

Ik schrijf even hun verzoek over in de tegenwoordige spelling: „dat ze tegenwoordig door de aannaderende dieptes en zeer zware stormen zich niet langer veilig achten; ze hebben al verscheidene reizen hun goederen gepakt, hun beesten in de naburige polders gedreven en zijn met hun beste meubelen gevlucht".

Dijkgraaf en gezworenen zijn het met de angstige „opg^zetenen" van het dorp eens en zullen voor een nieuwe inlaagdijk van 800 a 900 roeden zorgen, die omtrent 50.000,— gulden zal kosten (= ongeveer 250 m. lang). Een van de grootste dijkvallen had

Een van de grootste dijkvallen had plaats in 1874 bij Borssele, waar de geul voor de dijk een diepte had van 60 m.

Als we de kaarten van Zeeland uit verschillende jaren met elkaar vergelijken, zien we soms grote verschillen tussen de kustlijnen. Ook een gevolg van dijkvallen en natuurlijk eveneens van doorbraken van de dijk bij storm. Maar als we de geschiedenis van de polders eens' doorlezen, komen we tot een aantal van honderden dijkvallen, grote en' kleine. Op een kaart uit 1805 van de Zuidwatering tussen Vlissingen enRammekens komen de namen „Grote Val" en „Kleine Val" voor.

Deze aanduidingen zeggen genoeg. Die grote boog aan de zuidkant van Schouwen is ontstaan door verloren land, 3000 ha. in 5 eeuwen. Tegen woordig houden de water

Tegen woordig houden de waterschappen op gevaarlijke plaatsen geregeld peilingen naar de diepte van de stroomgeulen. Volgens de spreekwijze „Wie het water deert, die het water keert", moesten de bewoners van de aangrenzende polders de schade betalen. Daarom wilden ze dijkval en dijkbreuk zoveel mogelijk voorkomen.

In Veere.

Toch was dat lang niet altijd mogelijk. Dat bleek in Veere op 26 februari 1630. In een kalme nacht zakte de Noorderhaventoren weg en verdween onder water. Tengevolge van een dijkval.

Veere was vroeger een sterke vesting, het werd beschermd door wallen en hierin waren 5 poorten, die nu allemaal verdwenen zijn. Maar de wallen zijn er voor een groot deel nog, met op een ervan de molen „De koe". Nadat Vlissingen zich op 6 april 1572

Nadat Vlissingen zich op 6 april 1572 aan de Watergeuzen had overgegeven, volgde Veere op 4 mei.

Het was ook een bloeiende handelsstad, de rede gold voor een der beste van ons land. Toen, in de Gouden Eeuw, waren er tijden dat er per dag 60 grote schepen de haven in- en uit zeilden. Het had toen enkele duizenden inwoners en was een van de voornaamste steden van Zeeland. Een van de 7 stemhebbende steden in de Staten van Zeeland, „'k Was bloeiende 'vborheen, door

„'k Was bloeiende 'vborheen, door koopmanschap en vaart, De grootste schepen zag ik liggen op mijn stromen; Doch door 't verzanden van mijn ree ben ik veraard, En tot die lage val, als men nu ziet, gekomen".

De ingang van de haven werd bewaakt door 2 vestingtorens of bastions: de Noorderhaventoren en de Zuiderhaventoren. De laatste heet nu Campveerse toren en is al vele eeuwen lang een restaurant en hotel. Vroeger ging van hieruit een veerdienst naar het dorp Campen (nu Kamperland) op Noord Beveland. Vandaar de naar Campveer.

De Noorderhaventoren was een kruit huis, het is dit bastion dat in 1630 plotseling verdween.

Het wapen van Veere is zelfs ontleend aan deze twee vestingtorens. Hierop bevinden zich twee naakte wildemannen, ieder met een gouden knots op de schouder en een groene mirtekrans op het hoofd. Ze dragen een schild met het wapen van de Heren van Borselen van der Veere (een zwartveld met zilveren dwarse balk).

Op de plaats van de verdwenen noordelyke toren bevindt zich nu een paalhoofd. De haveningang behoeft trouwens niet meer beschermd te worden door vestingtorens. Wel staan er op het bastion van de zuideUjke Campveerse toren een paar oude kannonen, maar die zyn niet gevaarlijk meer. Ze dienen als klimobject voor de kinderen, waarvan er 's zomers honderden met hun ouders komen kyken naar de zeiljachten op het Veerse meer.

Veere is totaal veranderd. Geen rykbeladen koopvaarders zeilen meer de haven binnen. Ze werden opgevolgd door vissersscheepjes, die wat garnalen en vis binnenbrachten. Tot 1961. Toen werd in het Veerse gat tussen Walcheren en Noord Beveland een dam gelegd. Toen moesten de vissers verdwynen,

Toen moesten de vissers verdwynen, ze kregen een nieuwe haven in Colynsplaat.

Vervangen zijn ze door het grote aantal plezierjachten, die van Veere een levendig stadje maken.

In de zomer tenminste, 's Winters liggen de boten stU en stom in de haven en is Veere een dode plaats. Met nog één oude vestingtoren en een paaUioofd in plaats van de tweede. En daartussen nog altyd de haveningang.

Middelburg L. van Wallenburg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen