De Nederlandse trek naar nmerika 1846-1847

Zo heet een nieuw boek, dat geschreven is door P. R. D. Stokvis. Ik heb er uitgezocht wat betrekking heeft op Zeeland en daarover wil ik iets vertellen, aangevuld met de aantekeningen die ik hierover heb. De schrijver noemt dit de grootste

De schrijver noemt dit de grootste landverhuizing aller tijden. Vanuit Zeeland gingen procentsgewijze de meesten weg. Ons land telde toen 3 milloen inwoners, waarvan er in die twee jaren ± 7000 vertrokken. Zeeland met zijn 160.000 inwoners leverde er bijna 1000 (969). Ruim de helft was tussen de 25 en 40 jaar oud, er waren 3 mannen tegen 2 vrouwen.

Na Zeeland waren het de provincies Gelderland, Overijsel en Drenthe, waaruit er de meesten vertrokken.

Economische oorzaken.

Eert van de oorzaken was de aardappelziekte en de misoogst van 1845 tot 1847. Vooral op de lage klei had de natte zomer van 1845 een slechte oogste gegeven.

Het volgend jaar was het juist erg droeg, met ziekte (roest) in het graan. Toen hadden ze nog niet de middelen om dat te bestrijden. Bovendien vernielden de muizenplagen veel.

De prijzen werden hoog, wat vooral voor de boeren met hun lage opbrengst wel goed uitkwam. Maar de arbeiders en kleine middenstand waren er slecht aan toe. De strenge winters 1844/'45 en 1846/'47

De strenge winters 1844/'45 en 1846/'47 veroorzaakten ook veel moeilijkheden, o.a. in de aanvoer van wat men nodig had. De daglonen van landarbeiders, die in 1815 nog ƒ 1,— a ƒ 1,50 waren, liepen in 1848 terug tot ƒ 0,60 a ƒ 1,—. Bovendien was er veel seizoen-werkloosheid en in de W.W. lopen met aardige uitkeringen was toen onbekend. Ieder moest maar zorgen dat hij het rooide.

Ook het belastingstelsel deugde niet, men moest veel te veel betalen. Dezelfde klachten horen we tegenwoordig ook!

Velen hadden de keus uit fatsoenlijke armoede of vernederende bedeling.

Een van de emigranten schreef later vanuit Amerika: „Toen ik in Nederland woonde, heersten de knechten van de satan, heersten over ons de ontvangers en commiezen, die ons tot de laatste dag geplaagd hebben. Ja, ze hebben ons vervolgd totdat we de loods aan boord hadden. We zijn hier in alles vrij, behalve in het kwade, dat hier gestraft wordt als aan slaven".

Ons land werd als een slavenland uitgekreten, koning en bestuur tot in het oneindige vervloekt, als zouden ze op het bloed van de armen azen en het land uitzuigen. Zo staat het met aardig wat overdrijving in de brieven, die de landverhuizers naar familie in ons land stuurden.

Godsdienstige oorzaken.

Een van de andere redenen waarom men ons land verliet was de vervolging van de Afgescheidenen. Zoals u wel zult weten, had in 1834 de Afscheiding uit de Ned. Hervormde kerk plaats. Het begon met ds. Hendrik de Cock in Ulrum. Anderen volgden, meest jonge predikanten zoals Scholte, van Raalte, Brummelkamp, Van Velzen. Er was geen vrijheid om kerkdiensten

Er was geen vrijheid om kerkdiensten te houden, men mocht met hoogstens 20 gelijkgezinden bijeenkomen. Was het aantal groter dan werd men beboet. Deze boeten liepen soms zo hoog op, dat de arme gemeenten het niet konden betalen. Bij de bekende ds. Buddingh in Goes, die eerst met de Afscheiding meeging, maar zich later terugtrok, was het eens tot ƒ 40.000,— opgelopen, hij heeft er een hele tijd voor in de gevangenis moeten zitten.

In het land der vrijheid dus geen vrijheid vain godsdienstoefening! Men kon die vrijheid wel vragen, maar dan moest men afzien van de naam Gereformeerd. Sommige voorgangers hebben het gedaan, waardoor er zelfs grote twist onder hen ontstaan is. Ds. Scholte bijvoorbeeld was nogal eens aan de dwarse kant.

In zijn verhaal „Klaas de Landverhuizer" schrijft ds. C. E. van Koetveld: „Een land waar de vloek des Heeren op rust en waar de ware gereformeerde kerk aan banden ligt, daar kan geen zegen op rusten. De Heere, die Abram riep uit Ur der Chaldeeën, omdat het land afgodisch was, zal ook ons een Kanaan bereiden tot een erfdeel voor onze kinderen".

In 1847 bestonden de Afgescheidenen uit 35% Afgescheidenen, 50»/o Ned. Hervormden, meestal sympathiserend met de vorige groep en 15"/o rooms- katholieken. Van alle Afgescheidenen uit ons land vertrok ongeveer 14°/o naar Amerika, ze gingen dus lang niet allemaal weg. Bij de anderen was het hoofdzakelijk de armoede en de donkere toekomst voor hun kinderen, die hen het besluit deed nemen om in de Nieuwe Wereld een beter bestaan te zoeken. Op 1 februari 1847 was in Zeeland ge

Op 1 februari 1847 was in Zeeland gesticht de „Zeeuwse vereniging ter verhuizing naar de Verenigde Staten van Noord Amerika", kortweg genoemd de Zeeuwse landverhuizers-vereniging.

Een van de centrums ervan was Borssele. Daar woonde Jannis van de Luyster een rijke boer. Altijd stelde hij zijn schuur beschikbaar, als er een kerkdienst van de Afgescheidenen werd gehouden. Hij verkocht zijn boerderij voor ƒ 60.000,— een grote som in die tijd, en bekostigde daarmee de overtocht van een kleine honderd emigranten, die het zelf niet konden betalen. Zelf ging hij ook mee, hij vertrok vanuit Antwerpen.

In Amerika aangekomen financierde hij de aankoop van land. Hij vestigde zich op enkele kilometers afstand van ds. Van Raalte, die de dichte wouden van Michigan had gekozen, waar later de stad Holland ontstond.

Van de Luyster had land (bos) gekocht, waar later de stad Zeeland is ontstaan. Zijn motieven om te verhuizen waren: „Maar omdat het Nederlandse volk in het algemeen en de overheid in het bijzonder des Heeren wetten en inzettingen verlaten hebben, zo zond Hij de oordelen van een drukkinge des lands en een drukkende duurte van alle levensmiddelen, zodat niemand in de burgerstand met vrouw en kinderen meer bestaan kon".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen