Vijfendertig jaar geleden (4)

Op 4 mei 1945 om 18 uur 30 tekenden admiraal Friedburg en Veldmaarsclialk Montgomery de acte van overgave van de Duitse legers in Nederland, noordwest Duitsland met bijbehorende eilanden en Denemarken. Krachtens dit besluit zouden de vijandelijkheden worden geëindigd op zaterdag 5 mei 1945 om 8 uur 's morgens. Eindelijk was een einde gekomen aan het lijden van de bevolking van noordwest Nederland. Op 5 mei begon het laatste bedrijf in hotel „De Wereld" in Wageningen, waar in de namiddag de regelingen bereffende ons land in tegenwoordigheid van prins Bernhard werden getekend door generaal Blaskowitz.

Duitsland had geen haast met het tekenen van de overeenkomst, waarin de onvoorwaardelijke overgave was vastgelegd. Deze capitulatieoorkonde werd eindelijk op 7 mei om 2 uur 41 in Reims getekend. Deze zou van kracht worden om middernacht van 8 op 9 mei 1945.

In de late avonduren van 4 mei was op Flakkee bekend geworden, dat de wapenstilstand op 5 mei om 8 uur zou ingaan. Velen gingen de straat op, zij stoorden zich met langer aan de Sperrzeit. Zij werden, zoals ik uit eigen ervaring weet, door de Feldgendarmerie op niet-vriendelijke wijze naar huis gestuurd. Die zaterdagmorgen verschenen hier en daar vlaggen en kwamen burgers, die oranje-strikken droegen op straat. In Sommelsdijk kwam hieraan spoedig een einde, want klokslag 8 uur deelde de wnd-burgemeester vanaf het gemeentehuis mee, dat de Inselkommandant alle vlagvertoon had verboden en tegen iedere demonstratieve houding streng zou optreden. De bevolking haalde dus de vlaggen binnen, want zij wisten wat streng optreden kon inhouden. In Ouddorp was de bevolking blij over de mededeling betreffende de bevrijding, maar zij was diep verontwaardigd over een gebeurtenis, die in de nacht had plaatsgevonden. Toen was de vuurtoren opgeblazen. Niet allen geloofden dat dit het gevolg was geweest van blikseminslag, men vermoedde, dat teleurgestelde Duitsers deze daad hadden verricht.

Algemeen werden ongeregeldheden verwacht en de Ortskommandant trok dan ook militairen in de kom van de gemeente samen. Daarna liet hij omroepen, dat samenscholingen van meer dan twee personen verboden waren. Wanneer dergelijke groepen werden aangetroffen zouden zij uiteengeschoten worden. Bovendien werd bekendgemaakt, dat de mannelijke bevolking in dienst van de weermacht moest blijven. In de namiddag werd een groot aantal mannen meegenomen om schepen met aardappelen te lossen. De bezetters ontzagen zich niet om hen, die weerspannig waren met een revolver te bedreigen.

In Dirksland werden uitgestoken vlaggen door militairen beschoten. Ook in Stellendam werden dergelijke incidenten waargenomen. Zelfs werd verteld, dat de bezetters in huizen, waar vlaggen waren uitgestoken handgranaten naar binnen hadden geworpen.

Tegen het middaguur was één probleem opgelost, want toen beidde de Feldgendarmerie, dat zij geen bezwaar had tegen het uitsteken van de Nederlandse vlag.

Ernstiger was het feit, dat in de Dorpsstraat in Sommelsdijk de Fallschirmjager verklaarden, dat zij een capitulatie zouden negeren. Ten bewijze hadden zij enkele mitrailleurs in stelling gebracht. De Inselkommandant had Fopma's no

De Inselkommandant had Fopma's nota afgewezen. Hij wees er op, dat op 5 mei alleen een wapenstilstand was afgekondigd en er dus nog geen sprake was van capitulatie. Dit betekende, dat hij verantwoordelijk bleef voor het handhaven van orde en rust. Hij voegde hieraan toe, dat in geval van problemen hij contact zou zoeken bij de burgemeester. Dit betekende dus, dat hij commandant Fopma niet wenste te erkennen.

De volgende morgen werd bekend, dat Blaskowitz had gecapituleerd en dat in de desbetreffende oorkonde de B.S. was erkend als onderdeel der geallieerde legerst. Nu was de situatie sterk veranderd en Terluin ging wederom naar de Inselkommandant. Deze bleek bereid te zijn de heer Fopma te ontvangen. Deze bespreking verliep stroef. Fopma Iton niet bereiken, dat de Duitsers zouden worden ontwapend, maar de kolonel was wel bereid om 's middags naar het gemeentehuis te komen om over burgerlijke aangelegenheden te praten. Het struikelblok daarbij was, dat de kolonel niet wilde berusten in het feit, dat de verantwoordelijkheid voor orde en rust zou worden toegewezen aan de commandant der B.S. Nadrukkelijk zei hij, dat slechts zijn chef hem van die taak zou kunnen ontslaan. De D.C. wees erop, dat hij verplicht

De D.C. wees erop, dat hij verplicht was in te grijpen in het politieapparaat. De bevolking zou niet kunnen begrijpen, waarom dit niet zou worden gezuiverd. Hij wilde de Afdelingskommandant der marechaussee huisarrest opleggen, hem afzetten en misschien arresteren. Dit laatste moest ook gebeuren met de hoofdwachtmeester Op ten Brouw en de opperwachtmeester De Bilde, maar er moesten ook burgers worden gearresteerd. De Inselkomandant kon zich hiermede verenigen wanneer er maar geen relletjes uit zouden voortkomen. Verder werd gesproken over de verwijdering van aangebrachte springladingen, de ontruiming van mijnenvelden en het beëindigen van vorderingen. Om 18 uur meldde zich de adjudant van de Inselkommandant, die zelf naar het hoofdkwartier was vertrokicen, de Oberleutnant Burghart. Hij deelde mede, dat er een aantal beschikkingen waren getroffen. Deze waren o.m.:

1. De avondklok wordt gesteld op 10 uur;

2. De P.T.T. kan het telefoonnet herstellen;

3. Geen bezwaar tegen het doen weghalen van de weermachtspalen;

4. Alle springladingen in torens, sluizen, enz. worden onmiddellijk verwijderd;

5. Aan alle Duitse soldaten wordt bekendgemaakt, dat de leden der B.S. moeten worden beschouwd als soldaten van het geallieerde leger; 6. Vitale onderdelen van sluizen zullen

6. Vitale onderdelen van sluizen zullen worden teruggegeven.

Nadat dit bekend was geworden riep Fopma het politiekorps bijeen. Hij deelde mede, dat de chefs waren afgezet en dat hij het commando van de politie op zich had genomen. Diezelfde avond werd in Dirksland de

Diezelfde avond werd in Dirksland de heer D. J. Visscher als burgemeester afgezet, waarna hem huisarrest werd opgelegd, In zijn plaats werd de heer B. Ottink als waarnemend burgemeester geïnstalleerd.

De daaropvolgende dag, maandag, verloopt rustig, maar wel is de Ober- Leutnant Burghart weer ontboden bij de D.C. Deze deelde hem mede, dat hij nog enkele wensen had, n.1. dat het personeel van de B.S. zou worden bewapend en dat alle aardappelen, die in het bezit waren van de bezetters zouden worden afgestaan om naar Rotterdam te worden gezonden. Deze verzoeken werden enkele uren later ingewilligd. Voor hetgeen de laatste eis betreft werd verzocht, dat twee wagons aardappelen zou den achterblijven voor de bezetting, een verzoek, dat werd ingewilligd. Vanaf het begin waren er stemmen gehoord, die kritiek hadden op de eenzijdige samenstelling van de eilandleiding. Hieraan kon nu een einde worden gemaakt, want die middag maakte de D.C. de namen van de Eiland-Advies- Commissie bekend. Deze zou bestaan uit de heren: Dr. J. N. van den Ende, Middelhamis; J. M. Jacobs, Middelharnis; L. L. Kreling. Stellendam; P. van Es, Ooltgensplaat; P. J. de Man, Nieuwe Tonge; H. de Jong, Sommelsdijk; J. C. de Bonte, Dirksland; D. Goekoop, Goedereede; C. L. de Wit, Oude Tonge; Ds. Th. Vollebregt, Oude Tonge; H. van Rossum Sr. Melissant; J. Hameeteman, Ouddorp; J. P. Mast, Den Bommel en L. Braber, Stad aan 't Haringvliet. Daarnaast werd de samenstelling van

Daarnaast werd de samenstelling van de gemeentelijke commissies uit de burgerij, die als burgemeesters zouden bijstaan, bekend gemaakt. Korte tijd daarna werd in Goedereede de loco-burgemeester C. J. Lodder afgezet en werd Ds. Smedding in diens plaats benoemd. Op dinsdag 8 mei kwamen de eerste geallieerde officieren op Goeree Overflakkee. Zij gingen naar de Inselkommandant, maar in de loop van die dag kreeg de Districts-Commandant der B.S. Goeree Overflakkee de uitnodiging om zich met zijn staf op woensdagavond naar de R.K. Pastorie van Achthuizen te begeven voor een bespreking met de geallieerde commandant.

Dr. J. Verseput

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen