�Op z'n Flakkees gezeit... �

„Jae, in toen praetende ze mêêr tegen Heins ouwers, „die jeugd is wat mans",

„M'n zeune (hie was vuuftien) zei toen ilc 't zelfde tegen zien zei, as noe tegen Hein:

„Moeder, in den Biebel wordt er toch oak over liefde gesproke in 't Hooglied en: Izaak was joklïende mit z'n huusvrouw".

„Kmd", zei ik, „dat mo je geestelijk verstae".

„Dat jokkende oak zeker?" zei-en „Jae zeker "

Hein hoarende dat, mar van dat leste gloaven-den niks.

En hie vervolgende z'n lectuur. Buvrouw vervolgende oak heur „ora

Buvrouw vervolgende oak heur „oratie": „Pas brocht-en een boek mee van iemand. Ik keek 't oak in, en zag, dat 'n schandaolig schuin boek was. 'k Vroeg „Hoevel kost 't?" Hie zei: „ƒ 1,—". Dat stieng er op. .,Zo, hier hei j'en guide".

En 'k goalende 't boek zo in de kachel. „Die geef je mar an je kammeraod.

Hein vieng oak dit al lezende op. Jae, buvrouw was 'n gerizzeleveerd maens.

Ze was nog niet uutgesproke,

,,En boeken mit vloeken, komme niet in m'n huus!"

Buurman: „Gelokkig lette de maensen die over de bibliotheek gae, daer goed op".

Daer wordt veul gevloekt, dat wete we, mar 't is nergens voor noadig, die in 'n boek weer te geven".

„Sjuust", zei Heins vaoder. ,,As de uutgevers wiste, dat gêên

,,As de uutgevers wiste, dat gêên maens zukke boeken in huus wou hao, zouwe ze 't wel laete ze mit vloeken te drukken".

Dat was z'n nuchtere zaekelijke vaoder weer, dochte Hein.

Op de voorbereiding voor de normaolschole maekenden kennis mit leesboeken die niet persé Christelijk wazze, zoas op de Christelijke laegere schele, mar 't wazze moaie boeken, waer gêên onvertoge woord instieng. (In z'n êêrste dierkunde-boek las z'n

(In z'n êêrste dierkunde-boek las z'n wel ies verkeerds: Het paerd is evenals de mens een zoogdier). Daer kwamme stikken voor in die boe

Daer kwamme stikken voor in die boeken waer z'n ouwers van genote: Twee boerenliên, goedhartig as 'n schaap

boerenliên, goedhartig as 'n schaap (Ze belevenden 'n lollig avontuur in 'n logement waer ze logeerden).

Nee, alles hoevende, oak volgens z'n ouwers, niet stichtelijk te wezen.

Toen Hein net veertien was, had er ies plaes dat em voorgoed tot 'n eigen — boeken —verzaemelende — lezer maeken zou. 1

De omroeper gieng rond mit de belle I en mit z'n vaore draegende stemme riepen 't uut over hêêl Melissant: Voor- I straete, Bovendieke, Onderdieke, de dreven en den Achterweg:

Hedenaovend openbare verkoping van de ganse inboedel van wijlen dhr. Van Heek, op 't plein van de Openbare School. As de omroeper iets rondbellende, liep

As de omroeper iets rondbellende, liep ieder naer buten mit de gedachte: ,,Wat zou-en hao". i

Ook Hein, die al thuus was uut schole, hoarende 't en hie, om zes ure er op an!

Koapdaegen trokke allied groate belangstellieng; 't wiere geweune uutgaensdaegen, en dit was noe wel gêên koapdag mar slechts 'n aevendverkoapieng van de boedel van 'n overleden onderwiezer, mar zo ies liet bekant gêên maens zo mar voorbiegaen.

Daer lagge al die boeken, die meester Van Heek zo ieverig bestudeerd had, op de planken, deur schraegen ondersteund, uutgestald... Ruum honderd Hein had nergens anders mêêr oage

Hein had nergens anders mêêr oage voor. Mar och... éér 'n d'r aerg in had, wazze ze allemael verkocht, op 'n paer nae, an één man, die ze heus zelf niet lezen zou, mar er 'n handeltje van maeke wou; die gieng ze, haedat de koap gesloten was, voor ƒ 6,—, inpakke in n' hêêl groate baoljezak en ree ze op 'n handkarre naer z'n huus, waer-en ze op den dorsvloer zettende

Wat keek Hein die boeken benaod achterop!

Wat had hie ze graeg gehad! Mar wie had gedocht, dat ze zomar inééns voor zes gulden vort wazze.

Hie was er die naevend geweun confuus van.

En zo kwam-en thuus.

Z'n vaoder had 'n prachtig marmeren klokstel mit an weerskanten gelegenheid om kaersen in te planten, gekocht, oak voor wat ot niks. Hein zat er wat verwezen naer te

Hein zat er wat verwezen naer te kieken. Hie zag alléén mar die boeken!

„Wat mot dien Hans van Hen toch mit die boeken doeë?" zei Heins vaoder...

„' Weet zeker dat'en d'r gêên oage in slaet" voegenden er bie.

„Hie wil ze naetuurlijk weer verkoape. 't Is 'n echte scharrelaer. Dan heit'en dit en dan weer dat te verhandelen".

„Mag ik ze kaope?"

't Is er inééns uut bie Hein.

De jóón had gêên cent. Zakgeld, dat was er niet bie. En omdat en deurlerende en alléén mar geld kostende, en dus niks binnen brocht, zou'en oak tot 'n klaer was en 'n plekje as onderwiezer had, noait 'n cent kriege en as'en wat hao wou altied z'n hand op motte houwe.

„Wil je ze hoa", vroeg z'n vaoder kwansjuus, wel wetende wat daer voor antwoord op komme zou, want hie had en wel zieé giele naer die boeken.

„Dolgraeg".

„Mar dan mö je er niet mêêr voor geve as 'n tientje, dan heit en nog Gd^'o winst. Welke koapman zal dat aoit hoa! „Best, dan gae 'k er merge direct

„Best, dan gae 'k er merge direct heen".

Opgetogen gaet en naer z'n bed dat op zolder staet...

Z'n vaoder die niet van „veul boeken" houdt, is er wel voor dat 'n toekomstige onderwiezer voor z'n vak de noadige studieboeken heit. Meester Van Heek, dat heit'en wel gehoard, heit er veul van geprofiteerd voor z'n daegelijkse waerk. Net as 'n dominee mot 'n schoolmees

Net as 'n dominee mot 'n schoolmeester studere.

Hie haelt voor z'n boerenwerk oak wel es wat uut: „De Boerderij".

„'k Wou die boeken graeg van je ovememe".

„Dat ken".

„Wat mot j'er voor hao?"

„Twaolf gulden".

„Da's te veul, vin m'n vaoder". „Man, er bin héél voomaeme boeken

„Man, er bin héél voomaeme boeken bie. Die bin 't alléén al waerd. Van Daole's Woordeboek. Groen van Prinsterer's Vaoderlanse Geschiedenis. En de gedichten van Potgieter. En kweet niet wat al mêêr. Deze naemen hao'k net nog in m'n hoat kenne houwe, naeda'k ze geleze had, toen ze daer lagge".

„Nee, zeuvel geef ik niet". „Joe heit ze mar voor ƒ 6,— gekocht".

„Joe heit ze mar voor ƒ 6,— gekocht".

„Na, wat dan?" „Tien gulden. Dan hei je nog winste

„Tien gulden. Dan hei je nog winste genog".

„Aila dan mar".

In Hem mag ze op Hans van Hen z'n karre mee naer huus neme, as-en vanaevend de karre nog vrom briengt.

Hein z'n portemonnee is, as 't tientje er uut is, kuus leeg. Mééstenties hadden de kinders toen

Mééstenties hadden de kinders toen géén cent op zak. JVIozze z'erges heen, dan krege ze gepast geld mee.

Mar de kort gehouwe Hein ree mit'n verruumd harte op huus an, z'n vaoder hielp 'm mit de groate zwaere zak naer boven, daer wier en voorzichtig leeg gestort, en „Groens Handboek" in Rorisseau's Bmile, Doapsgezinde Jaerboekjes (M'nhêêr Van Heek was Doapsgezind van oarsprong, mar op Melissant hd van de Groate Kerke, waer 'n wel voor las an 't begin van den dienst), en Buchners Kracht en Stof, lagge vredig over mekaore geschove.

De preekjes en kleine geschriftj es van Doapsgezinden lagge ietewat verkreukeld boven de werken van Potgieter, bundels van Büderdijk, Spencer Opvoeding..., dikke gebonden delen van „Noord en Zuid", taelkimdig tiedschrift! Wat 'n riekdom!

Die de êêrste daegen in ene lange reke gezet mos worre langs 't opstaende muurtje onder 't schuine pannendek.

Hein kon z'n riekdom niet op. Dag in dag uut gebrukende hie z'n vrieën tied om ze allemael te ordenen... Toen en ze op éne reke zettende, kwam 't versje in hem boven: 'k Zet m'n kindertjes op reken. Hie koesterde deze boeken en nam zich

Hie koesterde deze boeken en nam zich voor, zoveul meugelijk ze te lezen.

En vrimd, noe hie in ééns zo riek an boeken was, kon je de biebelspreuke, gewiezigd, wel op 'm toepassen: An veule boeken te vergaeren is géén einde. Want waer en kon kocht en er bie.

Want waer en kon kocht en er bie. En dan lenenden er oak nog.

En dan lenenden er oak nog.

Eens brocht 'n zo'n geleend boek vrom. 't Gieng over het geloaf. De man, die 't uutgelêênd had vroeg toen Hein zo har pardoes: „Jóön, in wat waerkt noe al dat lezen in je uut?"

Want 't is meugelijk, dat 't mit 'n maens die veul leest, net gaet as mit de 7 maegere koeien van Farao: ze atten de 7 vette op, en daer was niks an d'r te zieë, ze bleve even maeger!

,t Lezen zal vrucht motte hao,

„Jao", knikkende Hein, mar vaorder kwam en niet. En de man vroeg vaarder niet.

En de man vroeg vaarder niet.

As z'n d'r mar over dienkt, docht-en. Noe, dat dee Hein wel.

Noe, dat dee Hein wel.

Hie was 'n dienker, in deur 't lezen wier en dat ammar mêêr

Aantekeningen.

1. Diehk niet dat Hein niet anders dee, dan dienke en leze. O nee, hie speulende as z'n speulende: mit hart en ziele, net as z'n las mit hart en ziele. Soms was-en wel den oppereteur in 't speulen! Toen 'n deurlérende had'en er veul minder tied voor mar daervóór gieng 'n totaol op in z'n spel, net as in de boeken.

2. Oak geliefd wazze de gedichten: De arme groatvaoder. Jan Jansen. Roosje.

Opm.: Een bêêstekaoper had Tollen's: Over winterieng op Nova Zembla gehêêl uut 't hoat geleerd. As kind mocht ik van 'n vrouwtje

As kind mocht ik van 'n vrouwtje De Genestets gedichten leze.

3. 'k Geloave vast, dat m'n in die korten tied dat m'n op schole gieng goed lerende leze. (oak schrieve, en rekenen!)

4. Den boer w^aervan Hein boeken leende was 'n „Neo". Neo-Calvinisten hietende de Gereformeerden, die Kuijper volgden. Noe Kuijpers boeken kennende die man. Mar oak de ouwe schrievers.

Men wist: 't Was een Neo, mar gêên viant van 't waere volk. Jao, er warre wel bekeerde maensen,

Jao, er warre wel bekeerde maensen, die de gedachte hadde, dat-en er kennis an had.

Opm.: Die man had wel es bie iemand 'n meditaosje van Kuijper voorgeleze, zonder te zeggen, dat die van Kuijper was en toen was 't bescheid:

„Je kan wel hoare, dat die (hie bedoelende de hem onbekende schriever) er echte bevindelijke kennis van heit. Wat 'n innig stikje".

5. 'k Gaf in dit stik natuurlijk alléén mar weer, wat er zoal geleze wier in de kriengen, waerin Hein opgroeiende.

Een oud Melissantenaer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen