Kastelentocht door Zeeland (1)

Er zijn streken waar nog veel oude kastelen voorkomen. Een kennis van me heeft verleden jaar een kastelentocht langs de Loire in Frankrijk gemaakt. Op één dag kun je er daar verscheidene zien. Ik meen eens gelezen te hebben, dat er ook in Overijssel nogal enkele bij elkaar staan, de moeite waard om er langs te rijden en als het mogelijk is ze ook van binnen te bekijken. Dat kan bij sommige ook wel. Kastelen bewonen is een dure liefhebberij. Wat kost het onderhoud niet van het gebouw en de bossen er omheen? Daarom willen kasteelheren ze graag tegen entreeprijs laten bekijken. Soms wonen ze er zelf niet. Of in een klein gedeelte en dan mag men in de rest rondkijken. Zo heb ik een paar jaar geleden in Engeland een paar prachtige kastelen van binnen bekeken, de eigenaar woonde in een kleine zijvleugel.

Vanwege dit dure onderhoud werden de gebouwen verwaarloosd en tenslotte afgebroken. Ook zijn er veel verwoest door oorlogshandelingen, brand of overstroming.

In Zeeland zijn maar een paar kastelen nog intact. Vroeger waren er veel en veel meer, soms is de naam nog overgebleven en bij het graven vindt men er de fundamenten. Of op de vroegere plaats van het kasteel is een boerderij gebouwd, die dezelfde naam draagt Het is mijn bedoeling in een paar artikelen een rondreis door Zeeland te maken om te ontdekken wat er nog te vinden is. We beginnen in het noorden. Schouwen

Het kasteel Haamstede is na de restauratie 1963 - 1973 een mooi gebouw.

Ongeveer 1300 is het door heer Jan van Haamstede gebouwd, uit die tijd is er nog een stenen donjon of woontoren over. Een bekende bewoner was later Witte van Haamstede, een bastaardzoon van de bekende graaf Floris V. Hij was een van de voornaamste ambachtsheren van Westen-Schouwen. Vooral bekend geworden door zijn strijd tegen

de Vlamingen, die hier een inval deden en zelfs tot bij Haarlem wisten door te dringen. Daar werden ze door Witte, die uit het belegerde ZierLkzee ontsnapt was, verslagen en teruggejaagd naar hun eigen land (1304).

Een andere heer van Haamstede was Lodewijk van Gruuthuse, getrouwd met Margaretha van Borssele uit Veere. Toen hij in 1455 trouwde kocht hij het kasteel en verfraaide het en breidde het uit. Hij was zelf opgevoed in een mooi paleis in Brugge, dat nog bestaat en als huize Gruuthuse een museum is. Een andere bekende bewoner was Jan van den Eynde, kapitein in het leger van prins Maurits en getrouwd met een vrouw uit het geslacht van Haamstede. Hij is beter bekend onder zijn Latijnse naam Eyndius, toen hij een kroniek over Zeeland schreef in het Latijn. Toen in 1525 onze landsheer Karel V een overwinning behaalde op zijn erfvijand Frans I van Frankrijk, werd er op het kasteel een groot feest gevierd, er werden ook teertonnen verbrand en door onvoorzichtigheid is het gebouw toen uitgebrand. De zoeven genoemde Eyndius heeft er wel veel aan gerestaureerd.

Het is niet mijn bedoeling in deze artikelen over kastelen alle branden, oorlogsvemielingen en de verschillende eigenaars in de loop der eeuwen te vermelden. Dat zou veel te lange artikelen opleveren en ook eentonig worden. Ik noem alleen de hoofdzaken. Vanaf 1955 beheert en exploiteert de N.V. Landgoed Slot Haamstede dit kasteel.

Het kasteel Moermond staat hier niet zover vandaan. Het wordt ook wel het kasteel van Renesse genoemd naar de ambachtsheren die hier woonden. Een heel bekende en een grote vechtersbaas was Jan van Renesse. In de langdurige strijd tussen Holland en Vlaanderen koos hij de zijde van de graaf van Vlaanderen, zoals meer Zeeuwse edelen dat deden. De tijdgenoot van graaf Floris V, Melis Stoke, verklaart in zijn Rijmkroniek de naam: de mond is het begin van moer, dat is veengrond. Het gebouw dat er nu staat is niet het oorspronkelijke kasteel. Dat is verwoest en het volgende bouwwerk ook, dit is dus het derde kasteel van die naam. In 1962 is het enkele jaren gebruikt door de Outward Bound-school voor de opleiding van toekomstige functionarissen in de grootindustrie. Men heeft het plan het nu te bestemmen als woonoord van werkers aan de toekomstige dam, die de Oosterschelde moet afsluiten.

Op 10 december 1944 werden er 10 verzetsmensen op de dreef van het slot door de Duitsers gefusilleerd, op een monument staan hun namen vermeld. Deze twee staan er nog op Schouwen. Ik kan nog wel een stuk of tien namen noemen van vroegere kastelen, waarvan we niet zoveel bijzonderheden weten. Wanneer ongeveer het gebouwd is en wanneer vergaan, soms met vraagtekens erbij. Ook geen beroemde bewoners hebben er gewoond. Hier wat namen: Duivendijke, Kerkwerve, Windenburg, Brijdorpe, Weiland, Herkestein Crayenstein, Filippenburg, Weldamme. Ook Duiveland levert maar een paar onbekende namen op: Zwanenburg bij C-nelle en Oostersteyn bij Ouwerkerk,

Tholen Het stadje Tholen heeft zijn naam te danken aan een tolhuis over de Eendracht. Hier heeft op de heerlijkheid Schakerloo een kasteel gestaan. Een van de bewoners was Hendrik Buffel. In 1248 nam hij deel aan de kruistochten en kwam o.a. in Egypte. Hij kwam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen