Waar Het Boterbriefje Vandaan Komt

Wie gaat trouwen, gaat een boterbriefje halen. Zo heet dat in de volksmond. Dankzij het boekje „Dit is boter" (een uitgave van het Nederlands Zuivelbureau te Rijswijk) kunnen we iets vertellen over de oorsprong van deze zegswijze.

In de Middeleeuwen kon men in de vastentijd aflaten kopen. Wie toen van het verbod om zuivel te nuttigen wilde worden ontheven, diende daarvoor aflaten te kopen, die boierbrieven werden genoemd. Een van de torens van de kathedraal van Rouaan heeft hieraan zijn naam, botertoren, te danken. Boterbrief was vroeger ook de spotnaam voor belastingaanslagen en andere officiële stukken, die in botergele enveloppen werden verstuurd.

In de Eerste Wereldoorlog (1914 - 1918) kreeg het boterbriefje zijn huidige betekenis. In die tijd ging de boter op de bon en werd zij alleen nog maar verstrekt aan mensen ,die officieel waren getrouwd. Om dat laatste te kunnen bewijzen, ging men dus een „boterbriefje" halen.

In .het oude Indië kende men het boterbriefje ook, zo leert ons woordenboek, dat overigens niets onthult over de herkomst van dit woord, netzomin als onze encyclopedie dat doet. In Indië, lezen we, is een boterbriefje een schriftelij ke ontevredenheidsbetuiging, een wenk om ontslag te nemen.

Onze taal kent vele zegswijzen, waarin boter voorkomt. Daaruit blijkt hoe belangrijk boter door de eeuwen heen in ons land is geweest. Doe je boter bij de vis, dan doe je geld bij de waar. Is iets zo mals als boter, dan is het bijzonder mals. Smelt iets als boter in je mond, dan is het zacht, sappig en lekker. Is het boter aan de galg (gesmeerd), dan is het een vruchteloze zaak. Wie met zijn neus in de boter valt, treft het financieel zeer goed. Wie de boter aan zijn achterste smeert en zijn brood droog eet, bedrijft op een onverstandige manier zijn huishouding. Is het botertje tot de boom, dan is het dik voor mekaar. En wie, om een laatste voorbeeld te noemen, boter op zijn hoofd heeft, moet niet in de zon lopen. Wat betekent dat wie geen zuiver geweten heeft, zich niet aan kritiek moet blootstellen. Boter kent de mensheid vermoedelijk

Boter kent de mensheid vermoedelijk al zolang als zij melk dringt. Hoe de boterbereiding ontdekt is, ligt net zo in de schoot van de historie verborgen als de ontdekking van het vuur of die van het wiel. Waarschijnlijk heeft het toeval er een handje bij geholpen. Wellicht voltrok zich het kamprocédé geheel onverwachts toen een nomadenstam een zak met vette melk over grote afstand vervoerde. Hoe het ook zij, al in een zeer ver verleden is er boter geweest. Dat weten wij dankzij oudheidkundige vondsten, muurschlderingen en reliëfs, maar ook uit geschriften.

Zo heeft men ontdekt dat de Indiërs al duizenden jaren voor Christus een soort boter hebben bereid. Ons woord kamen hebben wij mogelijk aan hen te danken, want de geleerden vermoeden dat het uit het Sanskriet afkomstig is. De kamton zou ook een uitvinding zijn van dit volk, dat aan boter zo'n belangrijke plaats toelcende, dat het boterfeesten hield in de lente, waarbij boter als offerande werd gebruikt. Aan het hof van de Perzische koning Darius werd boter gebruikt, blijkens een door een hoffunctionaris opgestelde Inventarislijst. Hij noemde boter melkolie. Het zal dan ook wel geerj boter zijn geweest, zoals v/ij die kennen, maar veleer ghee, zoals die nu nog door herdersvolken in India, Nepal en Tibet wordt bereid. De Tibetanen zijn zelfs zo verzot op hun yakboter, dat zij er een klont van in hun thee doen. Ook de Egyptenaren kenden al ver voor onze jaartelling boter.

De oudst bekende botervondst is afkomstig uit een Egyptisch koningsgraf. De botertabletten, die daar werden aangetroffen, waren natuurlijk niet meer eetbaar. Door uitdroging waren zij keihard geworden.

Lang niet altijd werd boter gebruikt voor het eten. In warme landen o.a. bij de Middellandse Zeevolken, die nog steeds in hun spijzen voornamelijk olijfolie verwerken, werd boter toegepast als grondstof voor zalfjes en schoonheidsmiddelen. Maar Romeinse legioensoldaten kregen nettemin bij tijd en wijle boter in hun dagrandsoen. Ons woord boter hebben wij aan diezelfde Romeinen te danken. Zij noemden boter butyrum, een verbastering van het Griekse butyrom.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen