“We willen lokaal het gesprek aangaan”

De opdracht voor een integrale aanpak kwam onder andere voort uit de resultaten van het rioolwateronderzoek in 2019. Daaruit bleek dat het speedgebruik op het eiland hoger was dan waar ook in Nederland onderzocht. SamenZien wordt ondersteund door een projectgroep. De gemeente vervult een faciliterende en regisserende rol. In het project, met een looptijd van tien jaar, staan drie ambities centraal: opgroeien in een kansrijke omgeving waarbij middelengebruik onder jongeren niet voorkomt, het stimuleren van gezonde keuzes in legaal middelengebruik en het zorgen voor passende hulp waar nodig.

Niet landelijk, maar lokaal

Ferry de Koning is projectleider Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO), gericht op jongeren van 12 tot 18 jaar. Hij maakt zich sterk voor de eerste ambitie: de jeugd laten opgroeien in een kansrijke omgeving waar middelengebruik geen onderdeel van uitmaakt en middelengebruik onder jongeren onder de achttien niet meer voorkomt. “We maken gebruik van het IJslandse preventiemodel, vertaald naar Nederlandse standaarden onder de naam OKO. Deze aanpak wordt nu in zestien gemeenten in Nederland toegepast en op 1 januari sluiten er weer nieuwe gemeenten aan.” Natuurlijk zijn er verschillen tussen IJsland en Nederland te noemen. “In IJsland is bijvoorbeeld alcohol alleen in speciale winkels te koop en wordt er rondom sport geen alcohol gedronken. In Nederland is alcohol overal verkrijgbaar en zijn sport en alcohol met elkaar verweven. Wat in IJsland een beschermende factor is, kan in Nederland een risicofactor zijn. Daar moet de aanpak op afgestemd worden.”

Meis Broeders, projectleider Integrale Aanpak Verslavingsproblematiek noemt een ander verschil: “In Nederland wordt het model plaatselijk gebruikt, in IJsland is dat landelijk. Zo’n landelijke aanpak is in Nederland lastig. Neem bijvoorbeeld het omgaan met alcohol. Enerzijds staat de overheid ‘blurring’ toe. Dat betekent dat er ook alcohol in winkels of bij de kapper wordt geschonken. Een glaasje wijn bij een knipbeurt of een glas champagne bij de aankoop van een nieuwe keuken wordt als normaal gezien. Anderzijds wil de overheid gezond gedrag bevorderen en het alcoholgebruik terugdringen. Dat zorgt voor een spagaat. Waar roken als vies en als overlastgevend wordt gezien, wordt alcohol nog verder genormaliseerd.”

Cijfers geven duiding

Bij de eerste ambitie is de hele omgeving rondom jongeren is belangrijk, zegt Ferry de Koning. “Het IJslands model is echt een omgevingsaanpak, waarin ouders, school, peergroup/vrienden en zinvolle vrijetijdsbesteding samenkomen. Als je binnen dat model aan bepaalde knoppen draait en anders gaat kijken, kan het gedrag van jeugd veranderen.” Het IJslandse model maakt veel gebruik van data, zoals de aankomende uitkomsten van een monitor die werd uitgezet in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs. “Die regelmatig terugkomende onderzoeken helpen ons om een goed beeld te krijgen en gericht het gesprek aan te kunnen gaan met de verschillende partijen.” Meis Broeders noemt het belang van cijfers als basis. “Je neemt altijd je eigen waarden en normen mee, maar cijfers geven een concrete duiding. Je kunt ze tegenover stigma’s plaatsen.”

Broeders en De Koning weten dat zo’n proces tijd kost. “Het is lastig om de huidige generatie te bereiken, maar we kunnen bijvoorbeeld wel ouders met jonge kinderen de juiste handvatten geven. Dat doen we bijvoorbeeld op ouderavonden en in het oudercafé ‘Gezi(e)n’.” Broeders noemt het een olievlek. “We zetten heel breed in. Zo spreken we bijvoorbeeld ook met de BOA’s. Zij brengen soms jongeren die dronken zijn thuis en proberen het gesprek met de ouders aan te gaan. Echt niet gemakkelijk, maar wel nodig.”

Gezonde keuzes maken

De tweede ambitie van SamenZien is het stimuleren van gezonde keuzes ten aanzien van legaal middelengebruik. Ouderen zijn daarin een voorbeeld voor de jongeren. “Vanuit die voorbeeldrol kiezen volwassenen om middelen te gebruiken of niet”, zegt Broeders. “Maar ook dat is een proces. We moeten ons er meer bewust van worden welke rol we hebben, zeker als we met de kennis van nu weten hoe schadelijk middelen zoals alcohol zijn voor het puberbrein. Maar als je mensen aanspreekt op hun middelengebruik, wordt dat al snel als betuttelend ervaren.”

De gemeente Goeree-Overflakkee zet zich met SamenZien in om de bewustwording rondom middelengebruik te vergroten, al roept die boodschap hier en daar ook weerstand op, vertelt Broeders. Ze noemt ook het belang van de rol van ouders. “Als je kind thuis vertelt dat er op het feestje van een vriend gedronken mocht worden, is de druk groot om dat op de verjaardag van je kind ook door de vingers te zien. Terwijl de ouders van die vriend misschien ook liever geen alcohol op dat feestje hadden gewild. Maar als je dat niet van elkaar weet, houd je het in stand. Er is nu nog een te groot podium voor de mensen die zo’n gesprek niet nodig vinden. We hopen dat dat verandert, omdat het echt belangrijk is om de grenzen die je stelt te delen.”

Signaleren

De laatste ambitie is het zorgen voor passende interventie daar waar middelengebruik leidt tot disfunctioneren. “Als we het hebben over verslaving, praten we niet over de mate van gebruik”, legt Ferry de Koning uit. “We onderscheiden de functionerende en de disfunctionerende gebruiker, want een verslaving staat nooit op zichzelf. Er is altijd een reden en er zijn altijd gevolgen. Er is een ketenaanpak nodig en een netwerk dat de verslaving niet verbloemt of verzacht.” Broeders weet dat het op Goeree-Overflakkee niet meevalt om een verslaving bespreekbaar te maken. Signalering is daarom belangrijk. “Dat kan bij de huisarts zijn, maar ook de conciërge op school die iets merkt of ruikt. Er zijn veel plekken waar zo’n signaal kan worden opgevangen. Soms komen mensen ook zelf met een hulpvraag. Dan is het belangrijk hoe serieus die wordt genomen en wat er mee wordt gedaan.”

Niet forceren

Ferry de Koning en Meis Broeders zijn blij met de langetermijnaanpak. “We hebben tien jaar gekregen voor dit project”, zegt De Koning, “en dat is echt wel uniek. Door cijfers en feiten kunnen we ons richten op specifieke doelgroepen, samen met alle betrokkenen.” Dat het met kleine stapjes tegelijk gaat is niet erg, vindt Meis Broeders. “Als je gaat forceren, kun je niet meer naar elkaar luisteren.

Daarom kijken we niet naar de onmogelijkheden, maar richten we ons juist op wat wél kan. Bewustwording kost tijd en gaat met kleine stapjes.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen