Rechter grijpt in bij discussie kerkepaden

Er is niet altijd zoveel discussie geweest over het verdwijnen van de kerkepaden bij Ouddorp. In de jaren vijftig en zestig verdwenen veel paden nogal geruisloos. Het is zelfs gebeurd dat de burgemeester het voornemen om een pad te verwijderen op een onaanzienlijk papiertje in de hoek van een aankondigingenbord plakte. Bij geen bezwaar binnen twee weken zou de onttrekking van het pad aan het openbaar verkeer doorgaan. Niemand lette op (of vond het belangrijk genoeg om het pad te behouden) en alzo geschiedde.

De oorsprong van de kerkepaden gaat ver terug. Wanneer ze exact zijn ontstaan is niet geheel duidelijk, maar de stichting in de veertiende eeuw van een kerk met toren was waarschijnlijk een bepalende factor in de ontstaansgeschiedenis.

Binnendoor

Eeuwenlang waren de kerkepaden voor de inwoners van een uitgestrekt dorp als Ouddorp bij uitstek de manier om zonder grote omwegen naar de kerk te lopen. Reguliere wegen (tot ver in de negentiende en sommige zelfs tot in de twintigste eeuw) waren vaak niet veel meer dan onverharde karresporen. Maar evenals tegenwoordig konden die niet zomaar even tussen de landerijen door, dwars over erven, tussen bebouwing door, door duinen en bossen heen worden gelegd. Met een smal paadje voor voetgangers was dat een stuk makkelijker. Op die manier konden de kerkgangers gemakkelijk ‘binnendoor’.

Tot ver in de twintigste eeuw waren er ’s zondags dan ook drommen mensen op de kerkepaden te vinden. Gezien de komst van auto’s, asfaltering (en meer en betere wegen), meer bebouwing, schaalvergroting en een efficiëntieslag in de landbouw, is het misschien wel verbazingwekkend dat er nog steeds enkele kerkepaden bestaan. Vandaag de dag worden ze vooral recreatief gebruikt; het oorspronkelijke gebruik komt niet veel meer voor, hoewel er hier en daar nog steeds mensen zijn die de paden gebruiken om naar de kerk te gaan.

Pareltjes

Een aantal paden, met namen als Klarenbeeksepad, Kleistee, Spaanseweg en het Mannepad zijn nog overgebleven. Vaak lopen ze langs zandwallen (die gelijk een beschuttende functie hebben), zijn ze smal en aan weerszijden dichtbegroeid. Daardoor vallen ze niet heel erg op, maar worden ze door veel mensen wel gewaardeerd als natuurlijke en historische pareltjes.

De huidige tijd bracht echter niet alleen maar ruimtelijke en praktische redenen om paden te verwijderen. De meeste paden lopen grotendeels over privégronden. In vroeger eeuwen werd dat normaal gevonden, maar een toegenomen waardering en bescherming van privacy en formalisering van de gebruiksrechten en bestemming van grond heeft het gebruik van kerkepaden tot een verschijnsel gemaakt dat voor veel mensen wat anachronistisch aandoet; de wandelaars lopen letterlijk bij anderen door de achtertuin.

Protest

Dat zorgde voor nieuwe bezwaren bij aanwonenden van het Klarenbeeksepad. Het bewuste pad loopt letterlijk bij hen voor het raam langs. Dit werd ervaren als overlast en zo besloot de grondeigenaar in 2015 het pad met een hek af te sluiten. Dit stuitte op protest van de gebruikers van het pad. De gemeente had aanvankelijk tegen de eigenaar gezegd dat het terrein niet openbaar toegankelijk was, een uitspraak die volgens de eigenaar belangrijk was in de afweging om het perceel te kopen.

Na onderzoek in de archieven, bleken de protesteerders echter gelijk te hebben. Grondeigenaren weigerden vervolgens mee te werken aan een omlegging van het pad, waardoor het niet meer langs de ramen van mensen zou lopen. Een en ander leidde tot een besluit van de gemeenteraad: het Klarenbeeksepad werd onttrokken aan het openbaar verkeer.

Natuurwaarden

Tot nu. De weerstand tegen het zomaar laten verdwijnen van kerkepaden is veel groter geworden dan halverwege de vorige eeuw. Wellicht heeft het iets te maken met het feit dat hoe minder paden er over zijn, hoe unieker ze worden. Ook is de ruimte in en rond Ouddorp steeds efficiënter gebruikt, is het dorp veel voller geworden en is men zich sinds de jaren zestig meer bewust geworden van natuurwaarden die onder druk staan.

Hoe het ook zij, stichting Natuurlijk Ouddorp en vereniging TeVoet hebben voor een petitie om het pad te behouden 672 handtekeningen opgehaald.

Daarnaast hebben zij een rechtszaak aangespannen tegen het besluit, nadat TeVoet naar eigen zeggen de gemeente had aangeboden eventuele kosten van verlegging van het pad deels op zich te willen nemen.

Nieuwe afweging

De bestuursrechter geeft Natuurlijk Ouddorp en TeVoet nu gelijk en dringt er bij de gemeente op aan om alsnog het gesprek met de padbeschermers, aanwonenden en andere belanghebbenden aan te gaan over een goede oplossing. Het besluit van de gemeenteraad is daarbij vernietigd. De rechter stelt dat ‘de Raad alle belangen die een rol kunnen spelen opnieuw zal moeten afwegen’. Daarbij zegt de rechter impliciet dat ‘de cultuurhistorische waarde’ en ‘de (kwetsbare) natuur’ van het pad beter (hadden) moeten worden meegenomen in de afweging.

Het zal dus niet het laatste woord zijn dat over de kwestie Klarenbeeksepad gezegd is. Nog zekerder is dat het thema kerkepaden voorlopig niet uit de maatschappelijke discussies over de toekomst van Ouddorp is verdwenen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen