3. Kerkverlating

Een eenvoudig rekensommetje aan de hand van de kerkelijke jaarboeken over de periode 1980-1984 wijst uit dat in deze periode ruim 1500 leden en doopleden onze gemeenten hebben verlaten zonder zich aan te sluiten bij een andere kerk. Er is onmiskenbaar sprake van een stijgend aantal kerkverlaters, met name jongeren (70% van het totaal). Evenals wij hebben ook deze jonge mensen eenmaal het teken en zegel van Gods verbond ontvangen. En nu? Voor de kerk voortaan onbereikbaar? En wij die bleven? Stemt het ons nog wel eens tot zelfonderzoek? In onze gezinnen? In de gemeente? Als jongeren van de gemeente? Stellen we onszelf nog weleens de vraag of door onze levenswandel onze naasten (dat zijn ook de jongeren van de gemeente) voor Christus gewonnen worden?

Het lege testament

In de grote kerken is de situatie verhoudingsgewijs wel het ernstigst. In de Gereformeerde Kerken zeggen jaarlijks meer dan 6000 doopleden de kerk vaarwel. Wat de doopleden betreft is dit gelijk aan de helft van de jaarlijkse aanwas door doopsbediening!

Men heeft daarbij vastgesteld dat de meeste jongere kerkverlaters zo'n jaar of vijf nadat men het ouderlijk huis heeft verlaten tot een definitieve breuk met de kerk komen. Binnen de classis Groningen van de Gereformeerde Kerken heeft men onlangs een onderzoek laten instellen naar de oorzaken van dit verschijnsel. Op verzoek van de classis heeft de heer P. van der Ploeg, student godsdienstsociologie aan de Rijksuniversiteit van Groningen, een onderzoek ingesteld onder zestien gereformeerde jongeren die de Gereformeerde Kerk van Groningen hebben verlaten. De resultaten van dit onderzoek zijn verwerkt in een doctoraalscriptie, die onlangs onder de titel "Het lege testament" is gepubliceerd. Van der Ploeg heeft in de vorm van uitvoerige interviews gezocht naar de motieven van kerkverlating bij de zestien jongeren.

Uit de gesprekken is gebleken dat het een misvatting is te denken dat het allemaal wel meevalt. Er zijn kerkelijke kringen waar men de opvatting huldigt dat de jeugd de kerk verlaat, omdat ze anders geloven, andere vormen kiezen. Uit het onderzoek komt echter een beeld naar voren van jongeren die zo goed als niets meer geloven, en die slechts leven voor hun werk, hun hobby's en hun vrienden. Er is sprake van een radikale ontkerstening. Een andere opmerkelijke bevinding was, dat het proces van losweking van de kerk niet pas begint na het verlaten van het ouderlijk huis. Al onttrekt men zich formeel pas na enkele jaren, de meesten zijn dat al van plan vanaf het moment dat men in verband met studie of beroep zelfstandig gaat wonen. De kerkverlating is veelal niet in de eerste plaats het gevolg van de invloed van de onkerkelijke, geseculariseerde samenleving. Uit het onderzoek blijkt veeleer dat van huis uit de kerk, het christelijk geloof en de gereformeerde belijdenis zonder wezenlijke inhoud zijn gebleven.

In de verwereldlijking van binnenuit, een geloven-zonder-inhoud en het ontbreken van een betekenisvolle godsdienstige opvoeding liggen de oorzaken van de ontkerstening van jongeren. De definitieve breuk met de kerk volgt daarop. Vrijwel alle ondervraagde jongeren leggen zelf de oorzaak bij de godsdienstige sfeer van thuis. In de huiselijke sfeer merkte men nauwelijks iets van de betekenis van de Bijbel, het geloof en de kerkgang. Over preken en ambtsdragers werd enkel in kritische zin gesproken. Bijbellezen, kerkgang en gebed, voor zover nog aanwezig, waren niet meer dan uiterlijke vormen. En nadat deze jongeren op zichzelf kwamen te staan, bleek het niet moeilijk om deze vormen los te laten.

Een reaktie van een jongere...

"Je eet 3 maal per dag en je hebt een vast systeeem daarin, dan wordt het een gewoonte. Zo was het geloof ook".

"Altijd hetzelfde gebed en de Bijbel van voor naar achter".

"Op een gegeven moment heeft elke huisvader een geijkt gebed. Zodra een kind dat mee kan murmelen, is de waarheid er van weg. Het is alleen maar gebaseerd op gewoonte". 

"Er werd wel Bijbel gelezen enz., maar niet over gepraat".

"Zondags na de kerk werd er een beetje gepraat, over wie er wel was en wie niet. Maar niet over het geloof zelf".

"Een enkele keer wilde mijn vader erover praten, maar mijn moeder hield er niet van. 'Hé pa, eet nou je bord es leeg en praat niet zoveel', zei ze dan".

Een jongerenprobleem

Massa's jongeren, zo schrijft Piet van der Ploeg, die in christelijke gezinnen zijn opgegroeid keren de kerk de rug toe. Precieze aantallen zijn moeilijk te achterhalen, want slechts een deel van hen laat zich daadwerkelijke uitschrijven. De meesten verdwijnen geruisloos, bij verhuizing naar een andere plaats. De kerk kan zelfs spreken van een "jongerenprobleem".

De vervreemding van de jongere van de kerk begint, volgens velen, wanneer hij uit huis is gegaan. Hij raakt dan steeds losser van zijn ouders, krijgt nieuwe vrienden, en komt in aanraking met andere denkwerelden. Natuurlijk speelt dit allemaal wel mee, maar in wezen is dat 'afstand nemen van de kerk' al veel eerder begonnen. Zo rond 17-jarige leeftijd, toen hij op de middelbare school zat en nog "veilig" thuis woonde.

Opvoeding

De oorzaken van de onverschilligheid en het ongeloof liggen volgens Van der Ploeg in de tijd van de opvoeding. Die opvoeding heeft haar doel gemist. Het was de bedoeling van de ouders, om hun zoon of dochter bij de kerk en het geloof te betrekken. Maar juist het tegendeel is bereikt. Bidden, bijbellezen en kerkgang werden als leeg en zinloos terzijde geschoven. Was er bij de ouders nog de vorm, bij de kinderen is ook de vorm weg. En hoe ligt dat in onze gezinnen?

Wereldgelijkvormig?

Waaraan zijn wij gelijkvormig? Is er nog verschil tussen de kerkmens en de mens van de wereld?

- Als er bij ons geen verschil is tussen "binnen" en "buiten", is de verleiding groot om te kiezen voor een leven zonder al die formaliteiten die met de kerk en het evangelie te maken hebben en die ons leven op een bepaalde manier stempelen. 

-  Is er bij ons verschil tussen "binnen" en "buiten"? M.a.w. in hoeverre laten we ons beïnvloeden door de secularisatiedrang en het secularisatieproces in onze samenleving? In welke mate krijgt de vermaning "gij geheel anders" (dat houdt een absoluut verschil in tussen "binnen" en "buiten"!) in ons concrete alledaagse leven gestalte? 

(Uit: de Waarheidsvriend)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen