Slaven “Dieffelyk Ontstoolen” Uit Hun Land

Hij vond slavernij in strijd met het achtste gebod: Gij zult niet stelen. God zal deze mensendiefstal wreken, waarschuwde de dominee vanaf de kansel in Middelburg. Als één van de zeer weinigen verhief hij zijn stem tegen alle vormen van slavenhandel. In zijn bundel Des Christens eenige troost in leven en sterven (Middelburg 1747) bestempelde Smytegelt het “stelen van eenen mensch” als “grove dieverije”. “Dat soort van dievery wort begaan in den slaafhandel.” Daarbij haalde hij Exodus 21:16 aan: “Die enen mensche steelt (…), zeid God, zal zekerlijk gedood worden. (…) Is dat niet droevig, daar hebben de Christenen eene negotie van gemaakt.” Smytegelt vond dat de slaven evenals Jozef (Genesis 40:15) “dieffelijk ontstoolen” waren uit hun land. “Ach! Mogten die menschen die zoo verkogt, vervoert, en dikwijls daarom vermoert worden eens spreken; zouden ze niet zeggen als eertyds Joseph; ik ben dieffelyk ontstoolen uit myn land?” De handel in Afrikaanse slaven was ten tijde van Smytegelt zeer winstgevend en vele Zeeuwen verdienden hieraan hun brood. Meer predikanten waren er die deze handel laakten. Sommigen onder hen kantten zich met name tegen de handel in Afrikanen die tot het christendom waren bekeerd. Tegen de handel in ‘heidenen’ waren de bezwaren veel minder uitgesproken.

Udemans

Godefridus Udemans (1581-1649), predikant te Zierikzee, schreef over slavernij in een koopliedencatechismus, getiteld ’t Geestelyck roer van ’t coopmans schip (Dordrecht 1640) voor de bewindvoerders van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC).

Hij stelde dat een mens zowel lichamelijk als geestelijk slaaf kan zijn. De dood van Christus had de mens slechts bevrijd van geestelijke slavernij. Christenen moesten echter ook lichamelijk vrij zijn om God goed te kunnen dienen.

Udemans was van mening dat christenen nooit tot slaaf gemaakt konden en mochten worden. Heidenen wel, onder voorwaarde dat ze al verkocht waren door hun ouders of meesters of gevangen waren genomen in een ‘rechtvaardige’ oorlog. Hij pleitte overigens wel voor een redelijke en vriendelijke behandeling van de slaven. Als ze zich bekeerden tot het ware geloof dienden de slaven zeven jaar later in vrijheid te worden gesteld.

G. de Raad (1625-1667), predikant te West-Souburg, veroordeelde de slavenhandel op heel andere gronden. In zijn Bedenkingen over den Guineeschen slavenhandel der Gereformeerden met de papisten (Vlissingen 1655) beschouwde hij de slavenhandel als verwerpelijk. Hij vond dat echter alleen omdat protestanten daarvoor handel dreven met roomse Spanjaarden en Portugezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen