Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Enkele gedachten over informatie en communicatie

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Enkele gedachten over informatie en communicatie

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

ICT is al voor kinderen in de hogere leerjaren van de basisscholen een begrip. De afkorting staat voor: Informatie en Communicatie techniek. In allerlei bladen is over ICT te lezen. Zelfs in De Saambinder. Want bezinning rondom ICT is nog steeds volop gaande. Deze bezinning is ook van het grootste belang. Ditmaal willen we met u eens wat kijken naar de begrippen Informatie en Communicatie. Om enige bezinnende denkstof aan te reiken. Onze tijd is wel het informatietijdperk genoemd. Wij weten van heel veel dingen af. Nieuws van heel de wereld vinden wij dagelijks in de krant. Dan hebben we het nog maar over een deel van de informatiestroom die tot ons komt, en over een heel klein deel van wat bereikbaar is aan informatie. Wat is er in bibliotheken allemaal niet te vinden? Wat wordt door middel van internet allemaal niet binnen bereik gebracht?

Informatie is éénzijdig

In kranten is veel informatie verstrekt over de ramp van nieuwjaarsnacht in Volendam. Veel informatie over de slachtoffers, over het verdriet van betrokkenen, over de toedracht, over de hulpverlening, over de verantwoordelijkheden, over wat er is misgegaan, over wat er te verbeteren valt, enz. Was deze informatie volledig? Natuurlijk niet. Er wordt nog, zelfs justitieel, onderzoek gedaan naar heel veel. En: wat slachtoffers, en hun familieleden, echt doormaken, is met geen pen te beschrijven.

Van veel dingen, bijvoorbeeld de verhoudingen in Israël, weten we als het er echt op aan komt maar weinig. Toch uiten mensen soms een uitgesproken mening. Op grond van gebrekkige kennis van zaken. Ons kan dat soms bijzonder pijnlijk treffen. Wij weten allen hoe vertekend de informatie vaak was bij een polio epidemie. Weinig kranten, buiten het RD, deden hun best principieel bezwaarden echt te begrijpen en respectvol te bejegenen.En dat gebeurt dan in Nederland, waar echte kennis van zaken binnen handbereik is. Hoe moeten we informatie over vele andere onderwerpen dan waarderen?

De echte werkelijkheid is meer

Eigenlijk is informatie maar beperkt, lang niet volledig, meestal gekleurd. Uiteraard kan in één krantenartikel lang niet alles worden doorgegeven. Er moeten keuzes gemaakt. Maar welk beeld ontstaat er intussen bij de informatie ontvanger? Dat moet wel een beperkt, mogelijk zelfs éénzijdig beeld zijn. En dan is er nog de onvolledige waarneming van de verslaggever en mogelijk zijn bewust of onbewust ingekleurde weergave. Kortom: informatie doet ons maar in betrekkelijke zin iets weten van een werkelijkheid.

Om nog even op Volendam terug te komen. Ds. Moerkerken schreef in deze kolommen een artikel naar aanleiding van dit gebeuren waarin hij de aandacht vestigde op enkele geestelijke en opvoedkundige punten. We zijn geneigd te zeggen: dat was niet het verstrekken van informatie; dat was bezinning naar aanleiding van dit gebeuren. Zo benaderen wij de dingen inderdaad gewoonlijk. Maar zou dat goed zijn? Houdt de grote informatiestroom ons niet te veel af van wezenlijke bezinning op wat er gebeurt? Krijgen wij wel een goed beeld van de echte werkelijkheid van het leven? Het leven staat immers in eeuwigheidlicht. De werkelijkheid is meer dan wat wij waarnemen, meer ook dan het hier en nu. Is dat ook informatie? U zegt misschien: we moeten zakelijk bezig zijn en bijbels-bezinnend bezig zijn wel onderscheiden en niet door elkaar halen. Op zichzelf genomen is dat juist. We moeten nuchter zijn en ons werk en onze studie zakelijk benaderen. Maar is er nog voldoende tijd en aandacht om stil te staan bij wezenlijker zaken? Worden we met zijn allen niet erg naar het hier en nu gezogen?

Informatie kan oppervlakkigheid bevorderen

Duidelijk is ook dat heel veel informatie, vooral waar deze via moderne media tot ons komt, niet echt neutraal is. Zijn er niet vaak sporen van de moderne mens met zijn moderne denken aanwezig? Moeten wij daartegenover niet het bijbels denken steeds bij ons en in ons hebben en van daaruit in het leven staan? Elkaar opscherpen is zeker vandaag, geen overbodige luxe. Zonder te pleiten voor terug trekken uit de samenleving, moeten we elkaar wel opscherpen in waakzaamheid. Tot hiertoe ging het vooral over de krant. Voor andere massamedia gelden deze zaken in versterkte mate. Zeker voor de T.V; ook voor bepaalde elementen van internet. In dit artikel gaat het niet over gevaren verbonden aan internet zoals verleiding tot zonden die binnen handbereik zijn en ledig gebruik van tijd. Nu gaat het meer over de inhoud van de informatie die gekregen kan worden.

Internet is inderdaad een mogelijkheid om eindeloos veel informatie ter beschikking te krijgen. Heel bruikbare over de dienstregeling van de NS bijvoorbeeld of over een historisch onderwerp uit een gerenommeerde encyclopedie. Maar ook veel informatie die voor ons volstrekt overbodig genoemd kan worden. Met het gevaar dat het ons in ons denken en leven oppervlakkiger maakt. Soms dreigt zelfs afstomping als we teveel zien en horen van ernstige ongevallen, rampen, verloedering, ethische uitholling.

Beeld van de werkelijkheid altijd gekleurd

Zoals we zagen, nemen media niet alleen een eigen, niet weg te denken plaats in. Ze hebben ook een enorme invloed. Mede door de media ontstaat een bepaald beeld van de werkelijkheid. Immers, van de werkelijkheid om ons heen, veraf en dichtbij, aangaande concrete gebeurtenissen en aangaande denkbeelden en standpunten krijgen wij een indruk die mede door de media beïnvloed wordt en tot stand komt. Het beeld dat wij hebben van de werkelijkheid is altijd persoonlijk gekleurd. Door eigen ervaringen, gedachten en interpretaties. Heel bepalend is onze levensbeschouwing. Het is ook afhankelijk van de wijze waarop wij de werkelijkheid benaderen: wetenschappelijk, vanuit handelsoogpunt, ter ontspanning in de vakantie bijvoorbeeld.

Levensbeschouwing is beslissend

Hoe denken wij over de mens en de werkelijkheid? Dat wordt mede bepaald door informatie die tot ons komt, door communicatie waaraan wij deelnemen; komt mede tot stand door de geest van de tijd en van de samenleving waarin wij leven. Want het maakt groot verschil hoe we tegen de mens aankijken. Immers, een mens is een denkend wezen, een zedelijk en verantwoordelijk schepsel. Maar een mens heeft vooral ook een eeuwigheidsbestemming. En hoe kijken wij naar de werkelijkheid? Vanuit oogpunt van nut of genot? Of vanuit het besef dat God de Schepper is en tevens degene tegenover Wie we verantwoordelijk zijn?

Invloed van media is groot

Media geven nooit de werkelijkheid objectief weer. Overigens moeten we beseffen dat dit een veel breder probleem is dan alleen met betrekking tot de moderne media. Wij hebben immers geen van allen een volledig waarheidsgetrouw beeld van de werkelijkheid waarin Willem van Oranje leefde of van het kerkelijk leven in ons land rond bijvoorbeeld 1750.

Onze kennis is beperkt, onze voorstellingen zijn beperkt. Media geven beelden van de werkelijkheid. Ook kan er door de digitale wereld, waarin soms fantasieën en afbeeldingen, tekeningen en vertekeningen van de werkelijkheid een grote plaats innemen, beïnvloeding plaatsvinden van het beeld dat men over de werkelijkheid vormt. Zeker bij het moderne gebruik van media met de mogelijkheden van onze tijd kan zodoende de grens tussen werkelijkheid en fictie vervagen. Ook dit moeten wij ons realiseren.

Met het complexer worden van de samenleving neemt de betekenis van de media toe. Zij verstrekken informatie, selecteren deze en kleuren deze. Maar daarmee wordt heel wat gezegd; want dit gebeurt nooit zonder norm. Media kunnen nieuws maken, bepaalde onderwerpen overaandacht geven en thema's na verloop van tijd ook weer 'wegdraaien'. Bij gebruik maken van media, en dat doen we allen, moeten we goed beseffen dat vooringenomenheid, eenzijdigheid, oppervlakkigheid potentiële gevaren zijn.

Communiceren via media?

De moderne media zijn informatieverstrekkers. Ook spreken we wel van moderne communicatiemedia. Door middel van media communiceren wij. Dat doen we door de telefoon, door middel van de fax en e- mail, het kan zelfs door middel van babbelboxen en chatten gebeuren. Het is echter zeer de vraag of er wel echt sprake van communicatie is. Anoniem of onder een andere naam aan babbelboxen meedoen, is op zichzelf al verwerpelijk. Wanneer we dan nog vernemen hoeveel zedeloosheid en andere zonden bij chatten en babbelarij bedreven worden, dan is het duidelijk dat we ons daar verre van hebben te houden.

Communiceren is meer dan woorden uitwisselen

Bepaalde communicatie kan best per e-mail of per brief plaatshebben. Andere, meer persoonlijke vormen van communicatie, bij voorkeur niet. Met de telefoon zijn we inmiddels vertrouwd. Toch willen we een erg persoonlijk gesprek of een zeer indringende boodschap bij voorkeur niet per telefoon afdoen. Dan gaan we naar iemand toe. Want dan kunnen we de uitwerking van onze woorden 6 zien. Gezichtsuitdrukking en oogcontact zijn van wezenlijk belang. Zowel bij de brenger als bij de ontvanger van de boodschap. Soms is het goed de ander een schouderklop te geven. Maar dan moeten we wel in eikaars nabijheid zijn, zodat de noodzaak ertoe opgemerkt en aangevoeld kan worden en de uitvoering daarvan mogelijk is.

Een gesprek van meer opvoedkundige aard voeren, heeft weer een eigen context nodig. Soms moet je er echt voor gaan zitten en samen eens praten. Het kan ook heel goed zijn dat moeder onder de afwas met dochter bepaalde dingen bespreekt. Dan is het niet erg als het gesprek een poosje stil valt. En vader neemt zoon maar eens mee voor een autorit om onderwijl over een of ander wat te praten. Direct oogcontact kan soms ook belemmerend werken. Een geestelijk gesprek is weer van een andere orde. Sommigen kunnen via de telefoon best zielservaringen bespreken; anderen hebben daar grote moeite mee.

Waakzaamheid is geboden, naar bijbelse norm

Het is in onze tijd onmiskenbaar een gevaar dat de moderne media, waaronder ook internet, een verkeerde invloed uitoefenen op informatie en op communicatie. Waakzaamheid en kritische zin zijn geboden. Dat gold en geldt voor de T.V.; dat geldt evenzeer voor internet en andere media. Distantie betrachten is een goede raad. En bij noodzaak van gebruik is waakzaamheid vereist; bijbelse waarden en normen gelden altijd. Wij moeten ook in deze bewust normatief handelen en niet met de massa meegaan. Zeker niet in gemakzucht of omdat het zo dichtbij gebracht wordt. Wanneer de wet des Heeren voor ons norm is, zullen we op onze hoede zijn dat we niet in het schema van de wereld gaan.Van nature is de zonde er reeds, in ons hart en in ons functioneren. Daarom alleen al kan het niet of een leven naar Gods Woord brengt strijd met zich mee. In onze tijd waarin er zoveel rondom ons is dat van God en Zijn heilzame normen niet weten wil, wordt die strijd alleen maar zwaarder. Daaraan zal beleving van vreemdelingschap verbonden zijn. Wie niet van de wereld is, maar wel door de wereld trekt, heeft een bijzondere levensgang. Ons gebed mag wel voortdurend zijn: maak in Uw Woord mijn gang en treden vast. En ook: neig mijn hart en voeg het saam tot de vreez' van Uwe Naam.

Commissie ICT.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Saambinder

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 3 mei 2001

De Saambinder | 12 Pagina's

Enkele gedachten over informatie en communicatie

Bekijk de hele uitgave van donderdag 3 mei 2001

De Saambinder | 12 Pagina's