KLEINE KRONIEK

Het gesprek na de preek

Wordt dat nog gedaan? In de consistorie, in huiskamers? Door kerkeraden met hun predikant? Door ouders met hun kinderen? Of zomaar door gemeenteleden onder elkaar? Wie zelf de dienst van de prediking verricht, hoopt er wel op. Je hoopt dat er wat gebeurt tussen de preekstoel en de kerkbank. Het gebeuren van Woord en Geest. Dat God de uitleg van Zijn Woord, de verkondiging van het Evangelie wil gebruiken tot de opbouw van Zijn gemeente. Ik las daarover een artikel van de hand van dr. C. Trimp in De Reformatie (het orgaan van de Geref. Kerken vrijgemaakt binnen verband). Preekbeoordeling door kerkgangers is niet altijd billijk. Leest u maar:

„In de kerk laat zich ook vaak allerlei onbillijke, oppervlakkige en normloze beoordeling aantreffen. Daardoor kunnen kerkgangers veel bederven voor zichzelf, voor hun kinderen en voor allen, die hen verder horen. Er is bijv. vaak weinig begrip voor de zware taak van de dienaren van het Woord. Wie van de kerkgangers weet, onder welke spanningen de dominee zijn werk in de gemeente heeft moeten verrichten in de afgelopen week? Welke moeiten, verdriet en kwesties hij tegenkwam? Maar toen de week naar haar einde schoof en menig gemeentelid zich opmaakte om het feest van de vrijdagavond en de vrije zaterdag te gaan vieren, riep het ambt de predikant tot het zware werk van preek-maken. De praat op zondagmorgen is daarom vaak erg oppervlakkig. Het is soms de praat van een verwend publiek, dat het zich veroorloven kan om over volstrekte bijkomstigheden zich druk te maken bij gebrek aan verwondering over Gods ontferming, die in de kerkdienst voortdurend naar hen toe kwam. Al pepermunt-etend ontvingen we de preek en al koffie-drinkend leggen wij haar terzijde." —

Toch gesprek gewenst

Ook al moet het zo niet, daarom hoort en kan het wel anders. Daarover schrijft dr. Trimp het volgende:

„Dat alles neemt niet weg, dat het beoordelen van de preek een wettige zaak en dure roeping van de gemeente is. De Heere heeft ons eigen oordeel niet uitgeschakeld in de bedeling van de Heilige Geest. Dezelfde apostel zegt tot de Korinthiërs: Ik spreek tot verstandige mensen: eoordeelt dan zelf, wat ik zeg' (1 Kor. 10 : 15, vgl. ook Hand. 14 : 19:1 Kor. 11 : 13). Als men het 'verstand' heeft, is de preekbeoordeling een blijk van mondigheid van de nieuw-testamentische gemeente." —

Schriftuurlijke norm

Dr. Trimp noemt dan Luther die het recht van de gemeente om te oordelen in de strijd tegen Rome een primaire zaak achtte. En zegt dan vervolgens:

„Het gaat er dus om, dat wij de schriftuurlijke normen voor deze 'beoordeling' op het spoor komen en respecteren. Die normen liggen niet ver boven of diep onder ons; er is geen hooggeleerdheid of diepzinnigheid voor nodig om haar te bemachtigen. Want een preek is, naar Hand. 6 : 4, bediening van het Woord van God aan de gemeente. Uit deze omschrijving laten zich gemakkelijk de twee kriteria afleiden, die wij in dit geval — als hulplijn in ons verhaal — nodig hebben:

a. de preek moet Gods Woord doorgeven: b. de preek moet dit Woord zó doorgeven, dat er van 'bediening' gesproken kan worden.

Ad a. De preek moet Gods Woord doorgeven. Het is het primaire recht van de gemeente van Christus om de stem van haar Heer en Meester te horen. De heerlijkheid en de macht van het Woord van God moeten doorklinken, zodat de majesteit van God, die in Christus onze Vader wil zijn, voor de gemeente zichtbaar wordt. In een goed-geordend verhaal moet de predikant het Woord van die God voorstellen aan de gemeente.

Daarvoor is hij verantwoordelijk en daarop is hij aanspreekbaar.

Ad b. Er moet van 'bediening' gesproken kunnen worden. De preek moet het Woord van God bij de gemeente doen arriveren, voorzover dit binnen het vermogen en de verantwoordelijkheid van de predikant ligt. Want bediening van het Woord is wat anders dan een exposé over dat Woord, ook al is het — in het beste geval — een solide exegetisch exposé. De preek moet gericht zijn op de gemeente en het hart van de gemeenteleden zoeken. De vonk van de overtuiging en de verwondering moet overspringen. Het levensbelang van de zaak moet zichzelf daarin bewijzen. Zó maakt een preek zichzelf waar en bewijst zij haar eigen aktualiteit. Een preek, die haar naam waard is, dringt aan en dringt op en vecht zichzelf vrij van alles wat de weg naar het hart van de kerkgangers dreigt te versperren." —

Praktijk

In de kerken waarvan dr. Trimp lid is, zijn weinig klachten over het schriftgetrouwe gehalte van de prediking. Veeleer is te noemen: een gebrek aan gerichtheid van de prediking op de gemeente. Woordbediening mag niet bestaan uit louter exegese van de tekst. Dr. Trimp schrijft dan:

„Daarom behoort de tekst van de bijbel predikant en gemeente in de greep te krijgen, zodat zij samen daardoor worden meegenomen. Dan zal het licht van de tekst op verrassende wijze gaan schijnen in ónze situatie en gaat de gemeente geïmponeerd de kerk uit. Dat licht van de tekst wordt niet ontstoken door een gort-droge exegese, waarin een concordantie wordt leeggeschud over onze arme hoofden. Zelfs een aantal toepasselijke woorden aan het slot van deze gebeurtenis is niet in staat een preek als bediening van het Woord te redden. We moeten in de kerk de bijbel zó met elkaar lezen, onder leiding van de dienaar van het Woord, dat iedereen de tèkst al dichter naar zich ziet toekomen.

Met dat al blijft de wens naar aktuele prediking een wettige wens. Die wens mag in een levende kerk ook nooit verstommen. Er is geen predikant, die aan alle verwachtingen van de gemeente in elke dienst op gelijke wijze kan voldoen. Hij is niet een 'schaap met vijf poten'. Maar terecht is gezegd, dat hij wèl een mens met twee benen is. Die twee benen zijn het pastoraat en de prediking, die elkaar zeer nodig hebben, wil de predikant in de gemeente 'op de been' blijven.

'Preekwerkgroepen' (voor of na zondag) kunnen we rustig vergeten, wanneer pastoraat en prediking samen-op gaan.

Gefeliciteerd de predikant, die geleerd heeft te luisteren in het pastoraat; hij zal er des te beter door kunnen spreken op de preekstoel. Hij zal ook daar een herder blijken te zijn. En wanneer de zon op de preekstoel gaat schijnen, zal allerlei oppervlakkige praat over de prediking als sneeuw voor de zon verdwijnen. Het onmisbare 'gesprek na de preek' is slechts mogelijk, wanneer de preek zelf de gemeente weet te tillen op het peil, waarop zij mag staan: gemeente van Christus voor het aangezicht van de levende God." —

Slot

Er is nog wel meer te zeggen over wat de rechte prediking is. Ik denk hier aan de verhandeling van wijlen ds. I. Kievit over 'Voorwerpelijke onderwerpelijke prediking eis der Heilige Schrift' enkele jaren geleden in herdruk uitgegeven bij drukkerij Bout en nog altijd zeer lezenswaardig. Toch zijn we dankbaar voor de gedachten die dr. Trimp aan het papier toevertrouwde. De prediking kan nooit genoeg aandacht krijgen, bij predikant en gemeente. Laat de gemeente haar dienaren van het Woord omringen door het gebed. Bekend is het woord: wie de dienaren vol bidt, doet de dienaren de gemeente vol preken. Het behaagt God immers om door de prediking zalig te maken die geloven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen