Oud papier voor Gods Koninkrijk

Naast de voordeur is een sticker van de Evangelische Omroep geplakt. In de gang erachter staat een regiment groene collectebussen, voor de zending van de Gereformeerde Gemeenten. De man die EO en ZGG onbevangen weet te verenigen, zit in de woonkamer en heet Jan Adriaanse.

Sinds 1967 is hij op Walcheren de drijvende kracht achter de inzameling van oud papier voor dit doel. Daarnaast is hij secretaris van de plaatselijke zendingscommissie, voorzitter van de regionale zendingscommissie en redactielid van het zendingsblad Paulus. Ook aan de jaarlijkse Zeeuwse zendingsdag en de door hem opgezette Zeeuwse zendingsmarkt levert de gepensioneerde vertegenwoordiger een belangrijk aandeel.

De vut heeft zijn vrije tijd geenszins vermeerderd. Hij mist zelfs de tijd om zijn huis een hoognodige schilderbeurt te geven. „Ik ben nog zo druk als wat. Je weet toch wat vut betekent? Vooruit, tempo!"

Wortels
De oud-papierverzamelaars van de Middelburgse Gereformeerde gemeente hebben naam gemaakt door de kolossale hoeveelheden die ze ophalen. Tien jaar geleden was dat al ruim 620.000 kilo. Vorig jaar krap anderhalf miljoen kilo. In de rest van Zeeland wordt ruwweg dezelfde hoeveelheid opgehaald.

De opbrengst wordt jaarlijks bekendgemaakt op de Zeeuwse zendingsdag, die op 19 november weer gehouden wordt. Het exacte bedrag wil Adriaanse nog niet onthullen. Wel dat de 250.000 gulden wordt overschreden. Dit jaar is de vrucht van het oud papier bestemd voor het werk in Bophuthatswana en Guinee.

Voor een goed zicht op het werk is het volgens Adriaanse zinvol om eerst terug te keren "naar de wortels van het geval". „Ik had het in de zendingscommissie al eens over het inzamelen van oud papier gehad, maar de reactie was letterlijk: Moeten we nou alles na gaan doen van de gereformeerden en de hervormden?

Niet lang daarna kwam ds. Zijderveld hier, een man met een enorme energie. Die begon met z'n Smytegeltfonds en liet de schooljeugd daarvoor oud papier ophalen. Dat groeide als kool. De gemeente bood een paar onbewoonbaar verklaarde woningen aan, als opslagruimte. Maar het onderwijzend personeel en de ouders kregen grote bezwaren. Die kinderen reden met stapels oud papier achterop hun fiets naar school. Levensgevaarlijk en het werd een geweldig zootje."

Bedolven
De bom ontplofte, toen onverwacht een van de krotwoningen werd afgebroken en de oostwijk van Middelburg werd bedolven onder het oud papier van ds. Zijderveld. Die liet via het kerkblad Gomarus weten, dat hij er een punt achter zette. Waarop Adriaanse meteen besloot de lijn voort te zetten.

„Op 18 februari 1967 zijn we van start gegaan. Een brandstoffenhandelaar stelde zijn kiepauto beschikbaar. Door een berichtje in de krant hadden we laten weten dat mensen op vijf punten hun oud papier konden deponeren. En we hadden jongens en meisjes die de deuren langs gingen. Zo oecumenisch mogelijk, bij Jood en heiden.

Die kiepauto kon drie ton hebben en was met een halfuur vol. Bij de handelaar konden we pas op maandag terecht. Nou had ik een oom en tante die een landbouwbedrijfje hadden gehad, aan de Koudekerkseweg. Daar mochten we een schuur gebruiken, voor tijdelijke opslag.

Wat doet die chauffeur? Hij kiept die kar, met die drie ton papier, gewoon leeg. En na een uur nog eens. Tante was helemaal van streek. Overal lag papier, de mendeuren waren beschadigd, hoe moest ze nou de zondag in?

Konden wij 's middags nog dat papier gaan bundelen en de mendeuren repareren. Tante was dik tevree, maar wij zeiden tegen elkaar: Nóóit meer zo!"

Containers
Geleidelijk kwam er structuur in het geheel. De jeugd die zich voor het doel inzette, werd verenigd in de JPAZ, de Jeugd Papieraktie Zending. Naast de jeugd is een fors aantal volwassenen betrokken bij de inzameling van het oud papier. In totaal telt het Middelburgse gezelschap zo'n honderd man.

De grote buit wordt nog steeds binnengehaald op de derde zaterdag van de maand. Zo'n dertig voertuigen, variërend van een busje tot een trekker met aanhanger, doorkruisen dan de stad. De oogst wordt gelost in containers, die door de handel op verschilende punten zijn klaargezet.

Daarnaast komt een groeiende hoeveelheid binnen via oudpapiercontainers, die door de gemeente op verschillende punten in de Zeeuwse hoofdstad zijn gestationeerd. Elke woensdag controleert Adriaanse of ze vol zijn, waarna hij aan de transporteur doorgeeft welke de volgende dag gelost kunnen worden.

Subsidie
Hoewel Middelburg aan top staat, wordt ook in de rest van Zeeland heel wat opgehaald. Bert Poortvliet uit Kruiningen, voorzitter van de regionale zendingscommissie classis Goes, zit al achtien jaar in het oud papier. Elke eerste zaterdag van de maand post het hoofd van de reformatorische basisschool bij de plaatselijke container, die dan bestemd is voor de zending.

Het aanbod van oud papier is in Kruinigen fors toegenomen door de gescheiden inzameling van afval. Positief voor het milieu, vindt de onderwijzer. Maar de zending staat voor hem bovenaan. „Elke oude krant moet de zendingsgedachte opwekken."

Toen de handelaren geen cent meer voor het oud papier gaven, klopte Adriaanse bij de gemeente aan. Door de inzameling ervan bespaarde de gemeente fors op de transportkosten van afval. Met die pijl op de boog werd een aanvraag voor subsidie ingediend.

„Aanvankelijk lukte dat niet erg. We kregen de meeste steun van Groen Links, niet van klein rechts. Dat is later gelukkig veranderd. En de gemeente ging overstag. Die betaalt momenteel een gegarandeerde prijs van zeven cent per kilo, vastgesteld voor drie jaar."

Muziek
In Kruiningen moeten de zendingsvrienden het oud papier delen met "de voetbal". Die zamelt op de laatste zaterdag van de maand in. Volgens Poortvliet in goede harmonie.

„Het gaat fout als je op dezelfde zaterdag inzamelt", weet Adriaanse uit ondervinding. „Dan krijg je oorlog. We hebben dat hier gehad met de muziekvereniging. Die dacht op een gegeven moment: Wat die lui doen, kunnen wij ook. Dat liep helemaal spaak. Ze gingen op dezelfde zaterdag als wij rond.

Ik zie ze nog binnen komen in de Schoolstraat. Aan de ene kant de muziek met een vrachtwagentje, aan de andere kant de zending. Stond daar midden in die Schoolstraat een grote stapel papier met daarop een groot bord: Dit is voor de Zending! De muziekvereniging was er net iets eerder en begon te laden.

Dat viel totaal verkeerd. Meteen sprong er van ons een van z'n wagen af en sloeg er bovenop. Ik had halswerk om ze uit elkaar te houden. Dat zijn vervelende dingen. Na een paar maanden was het bij de muziek alweer gebeurd, omdat de penningmeester de centen in z'n eigen zak had gestoken."

Volksaard
Hoewel het aanbod van oud papier in het hele land even groot is, vond het voorbeeld van de Zeeuwen weinig navolging. „Ds. P. Blok heeft het wel geprobeerd", weet Adriaanse. „Toen die voorzitter werd van het zendingsdeputaatschap, heeft hij gezegd: Als die Zeeuwse boertjes dat kunnen, moet het elders toch ook gaan.

Ik heb toen op zijn verzoek een verhaaltje geschreven, om ook anderen te motiveren, maar de reacties waren bedroevend. Ds. Huisman heeft het in Vlaardingen geprobeerd. Ook zonder succes. Twee keer heeft het daar gedraaid, toen lag alles op apegapen.

In Zeeland lopen ze nooit zo vlug. Wij kijken de kat eerst eens even uit de boom. Maar als Zeeuwen eenmaal met iets beginnen, geven ze het niet snel meer op. Dat zit in onze volksaard." Toch ziet de energieke vutter tot zijn verdriet het animo ook op Walcheren wat afnemen.

„Er zijn mensen die het al 25 jaar doen, maar die worden ouwer. Wil je nieuwe hebben, dan moet je echt geen stukje in de kerkbode zetten of telefoneren. Nee, dan moet je puur op huisbezoeking gaan."

Afgod
„Aan een van de trouwste medewerkers werd gevraagd of hij zich er niet voor schaamde, om achter dat oud papier aan te sjouwen. Dan heb ik m'n antwoord klaar. De Koning van de Kerk is jarenlang eenvoudig met een zaag en een hamer bezig geweest. Zouden wij dan geen oud papier ophalen voor Zijn Koninkrijk?

Wat ons vandaag parten speelt is die geweldige afgod, het materialisme. Je gelooft toch niet dat ik voor nop oud papier ga lopen ophalen, terwijl ik op die zaterdag honderd gulden kan verdienen? Namens de zending zit ik in een gemeentelijke commissie mondiaal beleid. Daar heb ik te maken met mensen van het IKV, Lang leve Mandela en meer van dat slag. Die zitten met precies hetzelfde euvel.

Dat zijn ook mensen met een ideaal, maar ze kunnen niemand krijgen, omdat bijna iedereen over de pegels begint. Dat is bij ons zo mogelijk nog erger. We gaan er prat op dat we geen televisie hebben, maar je moet eens binnen kijken. Daar staat het duurste van het duurste. Van zulke mensen moet je niet verwachten dat ze gratis een wagen beschikbaar stellen en een zaterdagmorgen geven voor het ophalen van oud papier."

Opdracht
Adriaanse zelf ziet het werk als een opdracht. In z'n onverschillige jaren was hij al sterk geïnteresseerd in Nieuw-Guinea. Kort nadat z'n leven veranderde, werd hij in 1961 gevraagd als secretaris van een nieuw op te richten zendingscommissie.

„Ik ben opgegroeid in de periode waarin de Gereformeerde Gemeenten niets aan zending deden. Zeker na 1953 hoorde je overal: Wat moet je nou met zending, we hebben voor onszelf amper dominees? En dan komt daar ineens een van huis uit hervormde jongen binnen vallen, en die zegt: Ik wil zendeling worden. Gerrit Kuyt.

Dat heeft een geweldige opleving van de zendingsgedachte gegeven. Iedereen voelde zich erbij betrokken. Het bezoeken van de zendingsdag was die eerste jaren een uitje waar je een jaar lang naar uitkeek. We hebben het gehad dat we met zeven bussen reden.

Eén keer is door de mensen van Walcheren en Zuid-Beveland zelfs een complete trein afgehuurd. Ik liep van Rilland-Bath tot Hilversum centen voor kaartjes te incasseren. Praat je nu met jongeren, dan vinden ze zending iets heel gewoons. Dat hebben we toch altijd gehad? Het besef dat het een voorrecht is als je er iets aan mag bijdragen, is grotendeels verdwenen."

Eenwording
Tegelijk is de Zeeuw beducht voor pessimisme. „Als je verstandelijk redeneert kun je wel 's somber worden, maar er staat er Eén boven. En die gaat Zijn Eigen weg. De oude dominee Kok zei dan: Redeneren is de rede eren, is God onteren. Wie weet wat God nog met ons voorheeft?

Ik volg met grote belangstelling het Samen-op-Wegproces. Heel veel hervormde mensen zijn daar zeer verontrust over. Als die de originele Hervormde Kerk voortzetten, hebben wij als afgescheidenen de plicht om terug te keren.

Als je dat zegt, zitten velen in de Gereformeerde Gemeenten te klapperen met hun oren. Maar ik geloof dat dat de weg is. In 1906 zijn ds. Kersten en Beversluis zo ongeveer weggeschopt op een vergadering van de Ledeboerianen, over eenwording. Een jaar later was die eenwording een feit. Dat wonder kan God nog doen. Ik hoop vurig dat ik het nog mag beleven."

Waar moet de opbrengst van het oud papier dan naartoe?
„Och, dan betrekken we er ook een stel hervormden bij en verdelen we de pot. Helemaal geen punt. Dan krijg je hier wat op het zendingsveld allang het geval is. Daar gaat men zeer vriendschappelijk met elkaar om. Zendingswerkers kijken wat verder dan hun neus lang is. Anders kun je geen zending bedrijven."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen