Op zoek naar vrucht

Over enkele maanden hoopt godsdienstdocent M.H. Baan, leerkracht aan de protestants-christelijke scholengemeenschap Prins Maurits op Flakkee, 25 jaar ambtsdrager te zijn in de Christelijke Gereformeerde Kerk van Middelharnis. De eerste jaren van zijn ambtelijke loopbaan diende de zoon van de in 1973 overleden ds. M. Baan de gemeente als diaken. Na vijf jaar werd hij kandidaat gesteld voor het ambt van ouderling. Een verschijnsel dat in brede kerkelijke kring valt waar te nemen.
„Krijg je binnen de kerkenraad een functie als diaken, dan gaan de overige ambtsdragers je wat meer in het hart zien, verklaart Baan. „Te meer omdat het in onze gemeente de gewoonte is dat diakenen inspringen bij huisbezoek als een van de ouderlingen onverwacht verhinderd is.
De kandidaatstelling voor het ambt van ouderling bracht bij de diaken meer schrik dan vreugde teweeg. „Ik zag er geweldig tegenop om hartenonderzoek te moeten gaan doen. Je ziet in de praktijk dat het diakenschap nogal eens wordt gezien als een opstapje naar het ambt van ouderling, maar zo wilde ik dat per se niet zien. Ik wist me geroepen tot het diakenschap en heb de broeders dringend afgeraden me kandidaat te stellen voor het ouderlingschap. Volgens ds. Den Butter was dat echter niet aan de orde. De kerkenraad stelt mensen kandidaat en die hebben zich, als ze verkozen worden, voor Gods aangezicht af te vragen of ze die roeping naast zich neer mogen leggen.

Noodgreep
Na zijn verkiezing durfde Baan het laatste niet aan. „We lazen aan tafel de geschiedenis van Saul, die de weggelopen ezels ging zoeken. Daardoor kwam hij op de plaats waar hij tot koning werd gezalfd. Dat had die man niet gezocht. Wij kunnen wel denken: Ik doe dit niet, maar als het Gods weg is, heb je te volgen. Je solliciteert niet naar een ambt, het komt in zon verkiezing van s Heeren wege op je pad. Ik kreeg vrijmoedigheid om te zeggen: Als U deze weg voor mij wilt openen, mag ik erop vertrouwen dat U in de toekomst met me mee zult gaan op huisbezoek. Wanneer de Heere roept, zal Hij ook de bekwaammaking geven, al komt dat niet in mindering op onze verantwoordelijkheid in de middellijke weg ervaring op te doen.
Hoewel hij het ambt van diaken niet wil zien als een stageperiode voor het ouderlingschap, was de godsdienstdocent blij dat hij in die hoedanigheid enige ervaring had opgedaan in het doen van huisbezoek. Desondanks is hij er geen voorstander van de diakenen structureel bij het huisbezoek te betrekken. „In mijn ogen is dat een noodgreep. Een diaken heeft een aparte roeping binnen de gemeente en moet diaconaal huisbezoek afleggen. Hij komt daardoor met zaken in aanraking waarmee ik als ouderling niets te maken heb. Ga je altijd als ouderling en diaken op huisbezoek, dan gaan de specifieke ambtelijke taken door elkaar lopen. Dat lijkt me geen wenselijke situatie.
Ook bij het hervormde fenomeen van de wijkbezoeker of bezoekbroeder, als assistent van de ouderling, heeft de christelijke gereformeerde ouderling zijn vragen. „Ik zal er de staf niet over breken, maar vanuit de Schrift kan ik geen lijnen naar die situatie zien.

Speerpunt
De toerusting van nieuwe ouderlingen vindt in de optiek van Baan primair binnen de kerkenraad plaats. „Als het goed is, gaan ze in het begin op huisbezoek met een ambtsbroeder die een ruime ervaring heeft. De eerste keren kunnen ze het best alleen maar luisteren. Dat is sowieso een goede houding. Ouderlingen moeten tijdens het huisbezoek niet voortdurend zelf aan het woord zijn.
Naast de informele ondersteuning van nieuwelingen bepleit de godsdienstdocent een meer structurele toerusting van de gezamenlijke ouderlingen. „Als kerkenraad van christelijk gereformeerd Middelharnis hebben we diverse keren grondig gesproken over belangrijke zaken binnen het gemeentelijk leven, bijvoorbeeld ten aanzien van het Heilig Avondmaal. Onze predikant achtte het nuttig daar in de huisbezoeken aandacht aan te besteden. Op school zouden we zeggen: We hebben dat onderwerp als speerpunt genomen. Het spreken daarover met elkaar heb ik als bijzonder leerzaam ervaren.

Ambtsdragersconferenties
Ter aanvulling van de vorming binnen het eigen college maakt Baan gebruik van de toerusting die vanuit het geheel van de Christelijke Gereformeerde Kerken wordt geboden. Onder meer via de kerkelijke bladen De Wekker, Bewaar Het Pand en het maandblad Ambtelijk contact, dat ten dienste staat van ouderlingen en diakenen in de Christelijke Gereformeerde Kerken.
„Daarnaast zijn er tal van goede boeken die je als ambtsdrager gelezen dient te hebben. Verder bezoek ik, als het even kan, de voor- en najaarsconferenties van ons kerkverband in Amersfoort. Ik ben het niet met alles wat daar gezegd wordt eens, maar je pakt altijd dingen op die zinvol zijn voor jezelf. En dan zijn er de ambtsdragersconferenties van Bewaar het Pand. Ik vind het altijd jammer dat je daar uitsluitend broeders van een bepaalde groep ziet, zoals ik het ook jammer vind dat die groep in Amersfoort vrijwel ontbreekt. Je moet je niet isoleren binnen het geheel van je kerk, maar op elke plaats voor je mening durven uitkomen. Mijn ervaring is dat dat ook wordt gewaardeerd, mits je het waardig doet.
De noodzaak van toerusting moet volgens Baan overigens niet worden overtrokken. „Er worden soms allerlei criteria voor ouderlingen gesteld die je in de Bijbel niet tegenkomt. Het moet een geschoold iemand zijn, een man die goed met de jeugd overweg kan, liefst met een behoorlijke positie in de maatschappij. Terwijl we volgens mij zeker zo veel behoefte hebben aan een godvrezende metselaar. Zon man maakt op de stellingen ook het nodige mee en kan tot grote steun zijn voor mensen die in eenzelfde sfeer hun werk moeten doen.

Kernvraag
Kern van elk huisbezoek is voor de godsdienstdocent de vraag wat de verkondiging van het Evangelie in de achterliggende periode heeft uitgewerkt en of er kennis mag zijn van de wezenlijke zaken die geleerd moeten worden op reis naar de eeuwigheid. „Als ds. Den Butter in zijn prediking de Christus in al Zijn heerlijkheid en Middelaarsliefde heeft uitgestald, vraagt hij meer dan eens: Wat is erop tegen om deze Borg en Middelaar lief te krijgen? Dat element probeer ik ook in de huisbezoeken aan de orde te stellen. In tegenstelling tot ambtsdragers in een volkskerksituatie kom ik vrijwel uitsluitend bij mensen die zondag aan zondag onder het Woord zitten. Dan heb je niet zozeer de taak om te zaaien, maar om te zien wat het zaad doet. Heeft het wortel geschoten, zijn er vruchten?
In de loop der jaren leerde Baan dat het huisbezoek altijd iets onvoorspelbaars houdt. „Natuurlijk zijn er vaste elementen. Huisbezoek begint thuis, op gebogen knieën. Vervolgens ga je op pad. Je kent de situatie van het gezin en vaak ook de geestelijke ligging, maar dat zegt lang niet alles over het verloop van de avond. Soms heb je veel verwachting van het bezoek en valt het enorm tegen. Het gebeurt ook dat ik met lood in mn schoenen van huis ga, in mn hoofd een compleet programma: Dit moet ik zien te omzeilen, dat moet ik niet direct, maar langs een omweg aanroeren. Zit je eenmaal binnen, dan kan het allemaal radicaal uit je handen geslagen worden, omdat je een grote openheid aantreft en een zoeken naar de wezenlijke dingen. Dan kun je alleen maar zeggen: Heilig zijn, o God, Uw wegen. Het is goed om een bepaalde orde te hebben, maar ik heb afgeleerd om het huisbezoek vooraf al in te vullen. Je mag je overgeven aan de leiding van de Heilige Geest.

Pijnbank
Dat geldt voor de ouderling uit Middelharnis ook voor het Schriftgedeelte dat hij aan het eind van een huisbezoek leest. Hij bereidt thuis een gedeelte voor, maar legt zich daar niet op vast. „Het kan zijn dat het iets totaal anders wordt, omdat je tijdens het gesprek tot de conclusie komt: Ik kan beter dit of dat lezen. Een Schriftgedeelte kan een bijzonder licht werpen op dat wat net besproken is. Daarmee krijgt de Heere tegelijk het laatste Woord.
Het opzien van veel mensen tegen huisbezoek verklaart de ambtsdrager vooral uit het feit dat er sprake is van zielsbezoek. „Hoe vaak merk je niet dat het gesprek stokt als je tot de kern van de zaak komt. Ik begrijp heel goed dat mensen niet kunnen praten over iets wat er niet is. Als ambtsdragers komen we niet op huisbezoek om ze dan op de pijnbank te leggen en de schroeven aan te draaien, omdat er per se iets uit hun mond moet komen. Wel vraag ik in zon situatie altijd: Waar brengt die armoede jullie nou, heb je er wel eens last van?
Het moeilijkst heb je het als je zelf geestelijk ook niet al te best gesteld bent. Dan hoor je jezelf praten. Zon bezoek zal ik niet nodeloos rekken. Dan maar een kwartiertje vroeger weg. Het omgekeerde komt gelukkig ook voor. Dat formeel de tijd verstreken is, maar dat je geen punt kunt zetten, vanwege de ruimte die mensen ontvangen om te vertellen wie de Heere voor hen is.

Spontaan
De christelijke gereformeerde ouderling beschouwt het reguliere huisbezoek als een van de belangrijkste pijlers binnen het pastoraat. Tegelijk is zijn ervaring dat vaak een beter gesprek ontstaat tijdens een informeel bezoek. „Dan ben je alleen. Het is bijbels om samen op huisbezoek te gaan, maar het schrikt wel wat af. Er komt een delegatie. Dat blokkeert soms het spontane, zeker in het begin, als je elkaar nog niet zo goed kent.
Mede om die reden ben ik er niet voor dat om de paar jaar van wijk wordt gewisseld. Er zijn zelfs gemeenten waar na drie, vier jaar de halve kerkenraad verdwijnt. Met gevolg dat ik als gemeentelid wéér een nieuwe ouderling op huisbezoek krijg. Je raakt nooit eigen met die persoon. Er komt pas diepgang in het pastoraat, als voldoende vertrouwen is ontstaan. Dat bereik je het snelst door naast de officiële huisbezoeken zo nu en dan spontaan bij mensen langs te gaan. Helaas komt daar in de praktijk te weinig van.

Liefde
De godsdienstdocent is ervan overtuigd dat ook zijn eigen geestelijk leven is gevormd door de huisbezoeken. „Als je bij een geoefende christen komt, kun je heel veel leren. Ik ben bij mensen geweest die in bepaalde aspecten van het geestelijk leven meer inzicht hadden ontvangen dan ik. Dat kan je uitdrijven tot het gebed: Zou ik daar hetzelfde licht over mogen ontvangen. De Heere gebruikt daar Woord en Geest voor, maar Hij kan er ook mensen bij inschakelen. Laten we als ambtsdragers niet te snel denken dat wij volleerd, laat staan volmaakt zijn.
De ouderling uit Middelharnis vraagt zich wel af of toekomstige ambtsbroeders hetzelfde onderwijs vanuit de gemeente zullen ontvangen. „Ik heb de indruk dat de geestelijke diepgang in de achterliggende 25 jaar is afgenomen. In de volle breedte van de gereformeerde gezindte zie je een evangelische tendens opkomen. Ik geloof, ik doe belijdenis, ik ga aan het Avondmaal, het zit wel goed. Je bereikt niets door daartegen te schoppen. Dat werkt alleen maar averechts. Je loopt bovendien het gevaar dat je jonge plantjes die wel vrucht van Gods Geest zijn, vertrapt. Heel ons handelen zal doortrokken moeten zijn van de liefde. Dan kan het lijden als je eerlijk vraagt: Joh, praat jij nou iemand na, of leeft dit werkelijk in je hart? Hoe ben je er nu aan gekomen?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen