Wedergeboorte

Kern-achtig

J. Hoek, Veenendaal

Wanneer in een gebouw alle lichten volop branden, valt dat ene lampje met het woord Exit niet of nauwelijks op. Maar als de lichten uitvallen en iedereen naar de uitgang wil, wordt dat ene lichtje de grote blikvanger. Zo gaan in Zondag 3 eerst alle lichten uit: door de val en de ongehoorzaamheid van onze eerste voorouders Adam en Eva, in het paradijs, is onze natuur zo verdorven geworden dat wij in zonden ontvangen en geboren worden. Het trieste effect van die val is onze ellende: we zijn gans onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. Maar... daar is nog een lampje bij de nooduitgang: 'tenzij wij door de Geest van God wedergeboren worden'. Daarmee is het woord gevallen dat nu onze aandacht vraagt. Letterlijk komt 'wedergeboorte' (palin-genes ia) in de Bijbel maar twee keer voor. In Mattheus 19 : 28 gaat het over de totale vernieuwing van de wereld als Christus komt in heerlijkheid. Wedergeboorte ziet daar niet op het persoonlijk leven van de mens, maar op de voltooiing van het koninkrijk Gods: een nieuwe hemel en aarde waarop gerechtigheid woont. In de geloofsleer wordt dit 'wedergeboorte in eschatologische of kosmische zin' genoemd.

In Titus 3 : 5 is sprake van het bad der wedergeboorte, namelijk de doop. Voor de beleving van mensen die vanuit het heidendom tot geloof in Christus werden gebracht, was de doop door onderdompeling de markering van hun nieuwe bestaan. Ze waren in Christus een nieuwe schepping geworden door de vernieuwende kracht van de Heilige Geest en de doop onderstreepte dat de brug naar het oude leven buiten Christus definitief was opgehaald.

Daarnaast is er een Grieks werkwoord anagennao, dat het best vertaald kan worden als 'van boven verwekken'. Dit woord wordt gebruikt in het gesprek van de Heere Jezus met Nicodemus in Johannes 3. Christus bindt deze orthodoxe theoloog op het hart dat hij een heel nieuw bestaan moet krijgen, verwekt uit water en Geest. Ongetwijfeld heeft Nicodemus begrepen waarop de Heiland doelde met die uitdrukking. Hij kende het optreden van Johannes de Doper en zal geweten hebben van diens uitspraak ik doop met water, ... Deze is het Die met de Heilige Geest doopt (Joh. 1 : 26, 33). 'Water' wijst op de doop en wel de doop van boetvaardigheid. De doop waarin mensen belijden dat ze schuldig en onrein zijn in Gods heilige ogen. De doop die dan ook heen wijst naar reiniging en nieuw begin. De doop met de Geest betekent de daadwerkelijke vernieuwing, de herschepping van de mens. Geboren of verwekt worden uit water en Geest wil dus zeggen dat een mens eerlijk wordt voor God, zijn zonden leert zien en bewenen en belijden en dan door het geloof in Jezus vergeving en vernieuwing ontvangt. Bij 'water' denken we aan de aflegging van het oude leven, de dagelijkse afsterving van de oude mens. Bij 'Geest' denken we aan herschepping, de dagelijkse opstanding van de nieuwe mens.

De machtige belofte uit Ezechiël 36 : 25-27 spreekt in Jezus' woorden op de achtergrond mee: Dan zal Ik rein water op u sprengen en gij zult rein worden; van al uw onreinheden en van al uw drekgoden zal Ik u reinigen. En Ik zal u een nieuw hart geven, en zal een nieuwe geest geven in het binnenste van u; en Ik zal het stenen hart uit uw vlees wegnemen, en zal u een vlesen hart geven. En Ik zal Mijn Geest geven in het binnenste van u; en Ik zal maken dat gij in Mijn inzettingen zult wandelen, en Mijn rechten zult bewaren en doen.

Om deze diepgaande geestelijke vernieuwing die door de profeten is aangekondigd, is het begonnen.

Jezus sprak aan het adres van Nicodemus geen mysterieuze, onverstaanbare taal. Hij heeft hem in alle ernst en eenvoud voorgehouden: Mij als Leraar beschouwen is niet genoeg, je hebt Mij als Verlosser nodig, je moet leren inzien dat je reddeloos verloren bent buiten Mij, maar datje behouden bent door het geloof in Mij. Als je dat ziet, dan geloof je en dan ben je wedergeboren. Het gaat om de persoonlijke verbondenheid met Christus. Waar die band gelegd is, daar is de wedergeboorte een feit geworden en mag een mens daar ook met vreugde uit leven! Het werk van de Geest in de wedergeboorte is in wezen gelijk aan het geloven in Jezus (Joh. 3 : 16). 'Wedergeboren worden is niets anders dan gaan geloven in Jezus, tot dit geloof komen, tot dit geloof gebracht worden door de Geest en zo gaan delen in Gods reddende liefde' (C. Graafland, Gereformeerden op zoek naar God, 167).

In 1 Petrus 1 : 3 wordt God geprezen omdat Hij ons opnieuw verwekt heeft tot een levende hoop. Dit nieuwe leven wordt ons gegeven in de geloofsband met Christus Die uit de doden is opgestaan. Op welke manier geschiedt deze 'hemel-verwekking'? Daarbij speelt het gepredikte Woord een beslissende rol: Gij die wedergeboren (van boven verwekt) zijt, niet uit vergankelijk, maar uit onvergankelijk zaad door het levende en eeuwig blijvende Woord van God{\ Petrus 1 : 23). Vergelijk hiermee Jacobus 1 : \S, Naar Zijn wil heeft Hij ons gebaard door het Woord der waarheid.

Naar de regel geschiedt de wedergeboorte door middel van de krachtdadige roeping door Woord en Geest. De HEERE kan Zelf van die regel afwijken door onmondige kinderen of zwaar verstandelijk gehandicapte mensen op onmiddellijke wijze te wederbaren. Maar dat heft de regel waaraan God Zichzelf heeft willen binden, niet op. De wedergeboorte is ten onrechte gezien als het inbrengen van een goddelijke kiem in de ziel, welke dan als 'zaad der wedergeboorte' jarenlang zou liggen te sluimeren in de harten van de uitverkorenen (de idee van de zo­ genoemde 'veronderstelde wedergeboorte' hangt hiermee samen).

Met 'wedergeboorte' wordt herschepping van de mens, radicale vernieuwing door de Geest van God bedoeld. Zij blijkt uit de vruchten van geloof en bekering. We kunnen met de Dordtse Leerregels meer nadruk leggen op het prille begin van het nieuwe leven (de levendmaking of wedergeboorte in engere zin), we kunnen ook met Calvijn en de Nederlandse Geloofs Belijdenis 'wedergeboorte' zien als een ander woord voor het totale vernieuwingsproces van de bekering of heiliging (wedergeboorte in ruimere zin). In het eerste geval gaat wedergeboorte aan het geloof vooraf, in het tweede geval worden we door het geloof wedergeboren. Een tegenstelling moeten we op dit punt niet maken. Het gaat om een nieuwe levensaanvang en tegelijkertijd om een geheel nieuw leven. Mooi is de samenvattende weergave in de Beknopte Gereformeerde Dogmatiek van Van Genderen en Velema: "De wedergeboorte is derhalve de innerlijke vernieuwing door Gods Geest, die als gave van Christus ons deel wordt" (534).

Wij zijn passief in de wedergeboorte, maar we mogen niet passief staan tegenover de wedergeboorte. De wedergeboorte is ons plechtig toegezegd bij onze doop. In diepe afhankelijkheid van de HEERE mogen we van Hem vrijmoedig begeren dat Hij Zelf schenkt wat Hij van ons eist: de dagelijkse vernieuwing van ons leven, totdat wij eens volmaakt eeuwig bij Hem zullen zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen