Nieuwe formulieren ?

Nu het synodejaar 1968 in het zicht komt verschijnen op de agenda van de ker-keraad stukken, die daarop betrekking hebben en die de volle aandacht van de kerkeraden vragen.

Onder deze bescheiden wordt ook aandacht gevraagd voor de stukken, die de kerkeraden ontvangen hebben van Deputaten tot wijziging van onze liturgische formulieren.

Het betreft hier ontwerpen van gewijzigde, men kan ook zeggen vernieuwde, formulieren voor bevestiging van ambtsdragers — predikanten, ouderlingen en diakenen — en een gewijzigd formulier, te gebruiken bij de kerkelijke bevestiging van het huwelijk.

Het ,is mogelijk dat een kerkeraad of een enkele broeder, bij de behandeling van deze stukken denkt of zegt: al weer wat nieuws.

Nu kan dit zo schijnen. Maar alle schijn is lang geen waarheid. En zeker in dit geval niet. Men zal moeten bedenken dat het hier zeker niet gaat om zucht naar nieuwigheden of om het op zij zetten van het oude omdat het oud is.

Het betreft hier een zaak die door en uit de kerken zelf aan de orde gekomen is. In de laatste 35 jaar is de vraag naar de liturgische geschriften ten opzichte van hun huidige duidelijkheid en bruikbaarheid verschillende malen aan de orde gesteld op de mindere en meerdere vergaderingen. Enkele malen zijn er deputaten voor deze zaak benoemd en rapporten uitgebracht. Tenslotte bleef echter alles zo het was.

In 1962 was er op de synode van Haarlem-Santpoort weer een instructie van de P.S. van het Noorden over wijziging van enkele formulieren. Daar werden toen Deputaten benoemd voor deze aangelegenheid. Dit deputaatschap bracht in het najaar van 1964 een rapport op de kerkeraden, waarin de bruikbaarheid van de liturgische formulieren en de wenselijkheid van bepaalde wijzigingen breed werd bezien. Wil men bij de behandeling van het nu ontvangen stuk vruchtbaar bezig zijn dan zal men van dit rapport uit 1964 kennis moeten nemen. Dit kan want het is opgenomen in de Acta van de synode van 1965/66 en daar te vinden op blz. 308-319.

Op de synode van 1965/66 was een instructie ter tafel van de P.S. van het Zuiden, die bij een vastgestelde tekst van de formulieren bij mogelijke wijziging, deze beperken wilde tot die wijzigingen in de taal en de opzet van de formulieren, die noodzakelijk zijn om ze in deze tijd verstaanbaar te doen zijn, in dier voege dat niets tekort gedaan wordt aan de oorspronkelijke intentie van de inhoud der liturgische geschriften. Acta 1965/66 blz. 88.

Op dezelfde blz. vindt men ook een instructie van de P.S. van het Noorden, die in hoofdzaak zich aansluit bij het rapport van Dep. dat in 1964 bij de kerkeraden inkwam.

Voor een vruchtbare behandeling leze men ook het rapport van de Commissie die over deze zaak de synode van 1965/66 had te rapporteren. Blz. 319-321 van de reeds genoemde Acta.

Wie verder iets wil lezen over de betekenis en de functie van de liturgische formulieren mag ik misschien wel verwijzen naar wat ik daarover schreef in Ambtelijk Contact van november 1964.

Wie van deze informaties kennis neemt zal duidelijk verstaan dat hier niet een of andere instantie iets aan de kerken wil opdringen maar dat de kerken zelf met deze zaak bezig geweest zijn en aan een Deputaatschap, dat in 1965 benoemd werd, een opdracht in deze aangelegenheid gegeven hebben. Deze opdracht is te vinden op blz. 90 van de Acta van 1965/66.

Wie deze opdracht leest zal bemerken dat de benoemde Deputaten nog maar een klein deel van hun werk hebben kunnen voldrengen. Men kan ze hierover berispen maar het pleit er dan toch wel voor dat zij deze zaak niet gehaast en overrompelend maar serieus aan de orde stellen. En omdat ik er zelf nogal nauw bij betrokken was mag ik wel zeggen dat, hoewel zeer boeiend, deze taak veel wikken en wegen vraagt en daardoor zeer tijdrovend is.

De betekenis van onze liturgische formulieren is altijd een dienende. Zij begeleiden de een of andere handeling van de kerk in de bediening van de sacramenten, in de tucht of in de bevestiging van ambtsdragers en in de kerkelijke bevestiging van het huwelijk. Het is vooral dan de bedoeling van deze geschriften dat zij de betekenis van deze handelingen op grond van de Heilige Schrift in het licht stellen. Juist in dit jaar van de herdenking van de Kerkhervorming is het goed te verstaan wat de Reformatie beoogde met het geven van deze Formulieren bij de kerkelijke handelingen. Zij wilde de gemeente doen verstaan hoe groot de zegen des Heeren is ook in de inzettingen en ambten, die Hij haar gegeven heeft.

Maar dat moest dan ook verstaanbaar en duidelijk zijn.

En dat moet het zeker na zoveel eeuwen niet minder, al kan het vandaag korter en bondiger dan men toen gewend was te spreken.

Het staat met de formulieren iets anders dan met de belijdenis der kerk. De belijdenis heeft een ander karakter en een andere functie. Zij wil de waarheid belijden. De Formulieren geven belichting vanuit Schrift en belijdenis van een bepaalde handeling der kerk.

Hun naam zegt het trouwens al: zij zijn liturgische formulieren. Zij hebben betrekking op de dienst der kerk. En het is deze dienst der kerk, die in een bepaalde tijd onder andere omstandigheden verricht wordt. Ik denk hier b.v. aan het werk van de diakenen.

Naar zijn wezen blijft deze taak wel gelijk maar zij wordt heden anders uitgeoefend dan voor drie eeuwen. Dit vloeit eenvoudig voort uit het feit dat de maatschappelijke en sociale omstandigheden anders zijn dan toen. Zouden we vandaag nog spreken alsof we nog drie eeuwen terug leefden dan komt dit in de lucht te hangen en spreekt niemand meer aan. Wie zelf geroepen wordt om bepaalde formulieren te lezen in de gemeente voelt dit bij bepaalde gedeelten.

Wat hebben Deputaten in de voorgestelde ontwerpen nu beoogd? Ik meen dat dit in hoofdzaak hierop neerkomt:

Over het algemeen zijn de formulieren korter geworden. Dit kan de duidelijkheid ten goede komen mits door te grote beknoptheid het vloeiende van een voorgelezen formulier niet in het gedrang komt.

Verder is naar duidelijkheid gestreefd. Verouderde en moeilijk te begrijpen uitdrukkingen zijn of weggevallen of door andere vervangen.

Dan is naar een zekere aanpassing gezocht. Boven wees ik reeds op het diakenambt. Getracht is aan te geven wat de functie van het diaconaat is in deze tijd. Een andere aanpassing is te ontdekken in het huwelijksformulier. Het oude formulier droeg er de sporen van dat het huwelijk door de kerk gesloten werd. Dit is thans niet meer het geval. Het huwelijk wordt voor de overheid gesloten en door de kerk bevestigd. Zo ziet ook het gewijzigde formulier het.

Verder is hier en daar wijziging aangebracht daar waar een logische gedachten-gang dit vroeg; zo b.v. in de opsomming van de ambtelijke taken van predikant, ouderling en diaken.

Uiteraard, omdat wij aan bepaalde uitdrukkingen van de tot nu toe gebruikte formulieren gewend waren, zulen deze nu anders klinken. Maar iets wezenlijk anders zeggen willen ze niet.

Voor goede toetsing zou men eigenlijk ook een leesproef moeten nemen, omdat het juist de voorlezing is die de zin wil doen spreken.

De bedoeling van dit artikel is u ervan te overtuigen dat het een belangrijke taak is wanneer een kerkeraad zich zet tot de beoordeling van dit ingekomen stuk.

En het vraagt inderdaad van wie aan de bespreking deelneemt voorbereiding en bezinning. Het gaat hier om het leven van de kerk en wat daarmede in verband staat is altijd belangrijk en alle aandacht waard.

En verder: de kerkelijke weg staat open. Belangrijke opmerkingen kunnen gebracht worden daar waar zij behoren: op de kerkelijke vergaderingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen