Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

RONDOM KERK EN STAAT

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

RONDOM KERK EN STAAT

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

De uitvoerende macht berust bij de Koning, zegt de Grondwet. Dit lijkt er wel een beetje op, dat zekere instantie wetten maakt en de Koning die maar uitvoert. Er zijn nog vele andere beschouwingen over te houden. De commissie tot Grondwetsherziening stelt voor in art. 55 te zeggen: De Koning is het hoofd van 's landsbestuur. — Men denkt er daarbij aan, dat er bijvoorbeeld gemeentelijke en provinciale bestuurshandelingen zijn, waarmede de Koning (de Kroon) zich niet bemoeit. Wij behoeven op het voor en tegen van de diverse opvattingen hier niet in te gaan.

Wij komen nu tot cle praktijk van het samenstellen van een regering. De Koningin verzoekt doorgaans aan iemand uit de grootste partij een kabinet te vormen, dat past op cle uitslag van cle gehouden Kamerverkiezingen. Dat zijn wij zo gewoon, maar dat was in de vorige eeuw niet zo. Koning Willem I voerde een persoonlijk bewind, hij benoemde de ministers en liet hen zijn bevelen uitvoeren, zij waren alleen aan hem verantwoording schuldig. Bij de Grondwetsherziening van 1848, toen er in heel Europa revoluties geweest waren, is het hierboven beschreven artikel in de Grondwet gekomen. De Koning onschendbaar, welnu wanneer clan de ministers verantwoordelijk zijn, zijn zij dat jegens cle volksvertegenwoordiging, de Staten-Generaal. Toch veranderde er nog niet zo heel veel; nieuwe inzichten en gevoelens hebben tijcl nodig om wortel te schieten. In 1866 ontstond echter een conflict in de Tweede Kamer, die cle benoeming van een Gouverneur-Generaal in Indië afkeurde. Keuchenius had in dat verzet de leiding. De ministers adviseerden cle Koning de Kamers te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven want zij meenden dat die benoeming de Kamers niet aanging. Er kwamen nieuwe verkiezingen, maar in 1867 kwam er weer een conflict, nu over cle minister van buitenlandse zaken, wiens begroting men afstemde. Weer werden cle Kamers ontbonden en nieuwe verkiezingen gehouden. In de nieuwe Kamer begon Thorbecke op te spelen en de Kamer sprak uit clat de ontbinding niet nodig was geweest. De regering trok er zich niets van aan en dien-

de de begroting weer in, die óók weer verworpen werd. Een derde verkiezing was voor de hand liggend, maar zover kwam het toch niet. De Koning Willem III ontsloeg nu de ministers, die dus voor de Kamers moesten wijken. En van die tijd geldt bijna algemeen, dat de Koningin een kabinet benoemt of in stand houdt dat in harmonie is met cle politieke constellatie, zoals die uit de verkiezingen opkomt.

Wij zagen reeds vroeger dat een despotisme van de vorst niet goed is. Overleg met het volk is aanbevelenswaardig en is bijbels. Toch valt niet te ontkennen dat de macht van de Koning in de loop der jaren is getaand. Of er een christelijke regering zal komen of een rooms-rode, zoals wij nu hebben, dat beslist niet de Koningin maar het volk. Daar komt het op neer.

Wij raken hier natuurlijk midden in de politiek. Dat mag zeer zeker, want de belangen van het land moeten ons ter harte gaan. Zelfs in de wegvoering onder Jeremia wees de profeet er op, dat men het goede voor dat vreemd land moest zoeken. Zeer zeker geldt dat dan voor het land, ons vaderland, waarin Gods voorzienigheid ons plaatste. Nederland, met zijn rijke historie, land van de Reformatie! Het is ieders plicht om naar de gelegenheid die hem geboden wordt en naar de gaven en krachten die hij heeft, invloed te oefenen en belang te stellen in 's Lands zaken; provincie en gemeente hier natuurlijk inbegrepen. Dat de Koning souverein is en dat hij door God met de uitoefening van het gezag bekleed is, moeten wij altijd vasthouden. Het gezag berust niet bij ons. Maar al te veel wordt het overwicht in het landsbestuur in cle volksvertegenwoordiging gelegd; zo de kiezers het wijzen moet het gebeuren! De grote politieke partijen als cle R.K. Volkspartij en de Partij van cle Arbeid hebben samen cle meerderheid, zij komen tot elkander en bepalen de te volgen gedragslijn. In cle regering kan clan ook nog een man van cle Antirev. Partij en de Chr. Ilist. partij zitten, maar cleze protestantse partijen kunnen niet hun stempel op het beleid drukken. Vroeger deden de roomsen met de protestanten samen in cle coalitie, maar het bleef altijd geven en nemen, waarbij Rome cle beste plaatsen had. In schier alle westeuropese landen is het ministerie van Onderwijs in handen van een rooms man. En zo wordt er ook in ons land zo gauw als de verkiezingen gehouden zijn door de diverse leiders geducht met cle ellebogen gewerkt om de beste kluifjes weg te slepen. Het is geen geheim dat er soms een departement méér moet komen om de buit billijker te kunnen verdelen. Nu, dat gebeurt in de gemeenten met de wethouderszetels ook wel eens. Allicht kan je met een man meer nog wat mooier werk doen. Zulk een minister sleept weer een compleet regiment nieuwe ambtenaren achter zich aan. Wij hebben thans bijvoorbeeld een ministerie voor Sociale Zaken en Volksgezondheid, maar ook nog een voor Maatschappelijk Werk. Wat beicle precies uitvoeren is schrijver dezes nog niet geheel duidelijk. Er schijnen dagelijks meer noden ontdekt te worden die cle heren en dames in Den Haag moeten bestuderen en lenigen. De Overheid bemoeit zich vrijwel met cdles en met een ieder; de volksvrijheden schrompelen erg in. En cle levensstandaard wordt dermate opgevoerd en de eisen zo opgedreven clat cds er uit particulier of kerkelijk streven iets gedaan zed worden, de voornemens niet meer uitvoerbaar zijn. Met heel ons onderwijs zijn we afhankelijk geworden van betaling door het Rijk, met al de controle en voorschriften er bij. Voor ziekcnhuisverpleging cd evenzo; er is niemand die aandurft om een ziekenhuis te bouwen, zonder cdle mogelijke garanties van het Rijk. Het is trouwens ook verboden zo iets snoods cds zieken verplegen aan te vangen zonder permissie uit Den Haag.

Ons doel is echter niet door de practische politiek te waden. Wij zullen het bij deze cri de coeur maar laten.

Wel kunnen wij U, wanneer u belang, stelt het boekje van Ds P. Zandt, Historisch overzicht deel I, verkrijgbaar bij de Banier in Utrecht. Het is niet duur. Men vindt daarin heel interessante voorvallen vermeld, die een vrij duidelijke indruk geven van wat er bij het bestuur van het land cd zo is voorgevallen en hoe cle kabinetsformaties in cle bange jaren voor dc oorlog verliepen.

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 oktober 1954

Daniel | 8 Pagina's

RONDOM KERK EN STAAT

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 oktober 1954

Daniel | 8 Pagina's