Een bruikbare kaart

Actuele informatie

Informatie is op allerlei gebied van belang. Goede informatie over het kerkelijk leven zal de ambtsdragers altijd welkom zijn.

Niet zelden bereiken hen vragen over de kerkelijke verhoudingen. Zij willen in een tijd van toenemende contacten op de hoogte blijven van de ontwikkeling in andere kerken. Zij komen ook in gezinnen waarin de een lid van onze kerk is, maar de ander tot een andere kerk behoort.

Via de bladen kan men een indruk krijgen van wat er in de kerken gaande is. Deze informatie is echter altijd fragmentarisch. Vele kerkeraden hebben een abonnement op „Kerknieuws”. Ons kerkelijk orgaan „De Wekker” heeft de rubrieken „Voor de lens” en „Uit andere bla1en”. Als het erop aankomt, kan men een kerkhistorisch werk of een encyclopedie raadplegen.

Maar er bestaat een hulpmiddel waardoor het mogelijk is zich snel te oriënteren: de Kaart van kerkelijk Nederland van dr. C. N. Impeta, in een derde geheel herziene druk, bijgewerkt tot 15 maart 1972.

Het is al bijna tien jaar geleden dat Impeta’s kaart bij Kok in Kampen verscheen. De tijd staat niet stil en in een onveranderde herdruk zou het een verouderd werk zijn, omdat de nodige actuele informatie ontbreken zou.

Daarom moest het een geheel herziene editie worden. De bewerker, ds. P. Visser te Amsterdam, heeft zich er veel moeite voor gegeven om alle geinteresseerden een kaart aan te bieden die er zijn mag.

Enkele verbeteringen vallen direct op. Bij de beschrijving van de geschiedenis van de verschillende kerken kwamen nogal eens doublures voor. Nu is een „kerkhistorische kaart van Nederland” in het boek opgenomen. Allerlei vragen kan men daar beantwoord vinden, ook die naar literatuur. Nu verhoogt een uitvoerig register van namen en zaken de bruikbaarheid van het werk. Uit dit register blijkt bv., dat vragen in verband met doop en avondmaal in allerlei kerken aan de orde waren en dat er veel te doen is over de belijdenis. Bij „Christelijke Gereformeerde Kerken” is niet alleen verwezen naar blz. 178 tot 193, maar zijn ook andere plaatsen genoemd waar men iets over onze kerken vinden kan.

Een schets van de Chr. Ger. Kerken De vervaardigers van de kaart van kerkelijk Nederland hebben naar zo groot mogelijk objectiviteit gestreefd. Toch is het niet eenvoudig om een andere kerk zo te tekenen en te typeren, dat haar recht gedaan wordt. Hoe staat het met onze kerken ?

Wat op blz. 33 in verband met de bekende leeruitspraken gezegd wordt, vait uit de toon. De weergave van die uitspraken laat al te wensen over. Daardoor werd duidelijk „dat de leer der veronderstelde wedergeboorte als grond voor de (kinder)doop, door A. Kuyper verdedigd, niet de leer dier kerken was”. Alsof de hoofdzaak niet het compromis was dat men in 1905 wist te bereiken met de weloverwogen formulering: „dat volgens de Belijdenis onzer Kerken het zaad des verbonds krachtens de belofte Gods te houden is voor wedergeboren en in Christus geheiligd, totdat bij het opwassen uit hun wandel of leer het tegendeel blijkt” ! Ds. Visser vindt het vreemd dat na 1905 een aantal leden de Geref. Kerken verliet om zich bij de Chr. Ger. Kerk te voegen. Wie bedenkt dat toen een idealistische beschouwing van de gemeente door de Geref. Kerken in Nederland confessioneel gereformeerd werd genoemd, ziet die overgangen ook anders.

En Herman Witsius en Helenius de Cock, op wie Visser in dit verband meent te moeten wijzen ? Ik zie niet in dat een beroep op twee oudere theologen hier terzake is, omdat volgens de bewoordingen van 1905 de belijdenis in geding is BIJ Witsius zijn we trouwens in een ander klimaat, doordat hij sterk de nadruk legt op de beleving Het gaat m 1 met aan om als bewijs van de idee der veronderstelling bij De Cock een fragment van een citaat te geven uit 1863 toen De Cock nog met met Kuyper te maken had, terwijl zijn latere geschriften doen blijken, dat hij het „in Christus geheiligd” van het doopsformulier juist met met „wedergeboren” gelijk stelde

De uitspraak van 1905 en de leeruitspraak van 1942 (resp de Vervangingsformule van 1946) zouden bij de officiële contacten de besprekingen beheerst hebben (blz 186/187) Ik geef toe dat aan dit verschilpunt — met de consequenties ervan — vooral m het begm veel aandacht besteed is, maar zou zeker met onvermeld willen laten, dat het bij de samensprekmgen ook ging over het Schriftgezag, de functie van de belijdenis, de principiële beslissing ten gunste van de Wereldraad van Kerken en andere actuele kwesties Wie er belang in stelt, treft een overzicht van de samensprekmgen aan m de bijlagen bij de Acta van de generale synode van de Geref Kerken, 1969/1970

Hier vertoont de kaart dus een manco door onvolledigheid Als het over de verhouding van de Chr Ger Kerken en de Geref Kerken (vrijgemaakt) gaat, geeft de auteur een eigen interpretatie, waardoor het beeld vertekend wordt Vooral de „absolutistische kerk-idee” en het niet volstrekt veroordelen van de leei der veronderstelde wedergeboorte zouden hier belemmerend gewerkt hebben (vgl behalve blz 187 ook blz 179) Het verschil had in feite betrekking op de toeëigenmg van het heil en niet op een al of niet volstrekt veroordelen van de veronderstelde wedergeboorte Er werd immers verklaard dat men daarvan radicaal afscheid genomen had De kaart had zich beter kunnen aansluiten bij de Acta

Iets dergelijks is te zeggen van de weergave van de bezwaren die onzerzijds tegen de Raad van Kerken in Nederland werden ingebracht Hier heeft de bewerker van de kaart genoeg aan een citaat uit het Jaarboek van 1969 over het gevaar van de vervaging van de grenzen Waarom met uit de Acta van 1968/1969 aangehaald wat de principiële bezwaren waren ?

In het voorbijgaan zij opgemerkt, dat de aanduiding van onze synoden nogal eens onjuist IS Heeft ds Visser onze Acta wel gebruikt ? Zijn kaart berust te eenzijdig op de gegevens uit de jaaroverzichten in de diverse Jaarboeken

Als iemand die de Chr Ger Kerken niet van binnenuit kent dit gedeelte leest, zal hij misschien niet ontdekken, waar het deze kerken eigenlijk om gaat In dit opzicht geef ik de voorkeur aan de tweede editie van de Kaart van kerkelijk Nederland waarin nog iets stond over de waarachtige beleving van het genadeverbond en de persoonlijke verhouding tot God

Omgekeerd stellen wij het op prijs, dat men uit de herziene kaart meer te weten kan komen over de gang van zaken in onze kerken Wij vinden de reactie vermeld van een aantal kerkeraden op het synodebesluit inzake uitzending van evangelisatiesamenkomsten via de televisie (1965) Het reeds genomen besluit is toen niet uitgevoerd Het is beschamend aan deze geschiedenis herinnerd te worden Maar het is het goed recht van de tekenaar van de kaart om zulke details met weg te laten

Een portret van onze kerken is het met geworden Een sprekende foto zou ik het evenmin willen noemen Ds Visser was ook geen schilder of fotograaf, maar cartograaf En cartografen moeten met grote nauwkeurigheid te werk gaan

Als de kaart weer bijgewerkt moet worden, valt er wel het een en ander te corrigeren

Andere kerken en groepen

Natuurlijk zou men ook bij andere onderdelen op enkele onvolkomenheden kunnen wijzen Het stuk over de Gereformeerde Bond IS beslist aan herziening toe Met behulp van de nieuwere literatuur is dat nog met zo'n moeilijke opgave Maar wie deze kaart ter hand neemt, zal stellig ook veel kunnen waarderen Waar vindt men zoveel belangrijke gegevens bij elkaar ?

Men krijgt informatie over de uitspraak van de synode van de Geref Kerken in-zake een bezwaarschrift tegen enkele passages m de Dordtse Leerregels, „die van fundamenteel belang is voor het functioneren van de belijdenis binnen de Gereformeerde Kerken”, en over de opheffing van de bekende leeruitspraken van Assen Maar zijn de gedachten van Kuitert duidelijk afgewezen ? En waarom blijft de verontrusting buiten beschouwing ?

Het pleit voor de objectiviteit van de kaart, dat recente cijfers over de achteruitgang van de kerkgang en de deelname aan het avondmaal m de Geref Kerken erin zijn verwerkt Het zijn verontrustende cijfers

BIJ de Geref Gemeenten m Nederland en Noord-Amerika geeft de kaart ons de leeruitspraken van 1931 en die van 1945 WIJ missen echter één gewichtig feit de schorsing van ds R Kok vanwege „vereenzelviging van de beloften met het aanbod der genade” (1950)

De „Open Brief” (1966), die een van de oorzaken was van de breuk in de Geref Kerken (vrijgemaakt), is voor een groot deel letterlijk weergegeven Ook andere documenten vonden een plaats, zoals de „Proeve van een beginselverklaring van de Raad van Kerken” (1971)

Wie iets wil weten over een oud-geref gemeente of een vrije geref gemeente, zal er met behulp van het register wel achter komen Baptisten, adventisten, apostolischen enz zijn met vergeten Een lijst van buiten-kerkelijke religieuze stromingen completeert het geheel

Er is heel veel werk voor nodig geweest om deze Kaart van kerkelijk Nederland tot stand te brengen Men moet er niet gering over denken !

Het IS te begrijpen dat hij die zich zolang bezig hield met het verzamelen en verwerken van gegevens over kerkelijk Nederland, ergens een woord wilde zeggen over de verscheurdheid van de kerk van Jezus Christus m ons land (blz 35/36) Maar welke goede diensten ons de kaart ook kan bewijzen als het op informatie aankomt, een oplossing voor het probleem van de verdeeldheid kan ZIJ met geven Onze slotsom zou wel kunnen zijn, dat het erger is dan wij dachten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen