KORT KOMMENTAAR

Eindelijk is het dan zo ver. Behalve een nieuwe vertaling van de Bijbel is er nu ook een nieuwe psalmberijming. Op woensdag 8 mei j.l. vond een officiële aanbieding van de nieuwe psalmbundel plaats in Nieuwspoort in Den Haag. In zijn funktie van voorzittervan de Interkerkelijke Stichting voor Psalmberijming overhandigde Dr. P. G. Kunst de psalmbundel aan Ds. G. de Ru en Ds. P. Visser, die daar respektievelijk namens de Hervormde Kerkende Gereformeerde Kerken tegenwoordig waren.

In bovengenoemde Interkerkelijke Stichting voor de Psalmberijming hebben zitting vertegenwoordigers van de Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken, de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Doopsgezinde Sociëteit, de Remonstrantse Broederschap en de Evangelisch Lutherse Kerk.

Toen in 1961 een Proeve van een nieuwe psalmberijming verscheen en deze de kerken ter beoordeling werd aangeboden, bleek men nogal wat bezwaren te hebben. De Proeve diende grondig gewijzigd te worden. Dat is dan nu gebeurd. Ongeveer 50 psalmen bleven onveranderd, 11 werden geheel herdicht en de overigen soms zeer ingrijpend veranderd.

De nieuwe bundel ziet er dan ook heel anders uit dan de Proeve van 1961. Of ze er beter op geworden is, valt nog te bezien. Ik kan mij niet onttrekken aan de gedachte, dat bepaalde verzen en regels uit de berijming van 1773, die men ongewijzigd had overgenomen, velen nog te "zwaar" in de oren klonken, en daarom verwijderd of veranderd moesten worden.

Hoe dit zij, de Ned. Herv. Kerk en de Geref. Kerken hebben op hun synodale vergaderingen de gereviseerde bundel vrijwel met algemene stemmen voor kerkelijk gebruik aanvaard! Men verwacht, dat binnenkort de andere kerkgenootschappen zullen volgen. Wat de invoering in de kerk betreft zijn de Geref. Kerken veel radikaler dan de Herv. Kerk. Immers, de synode van de Geref. Kerken besloot, dat vanaf 1969 alleen de nieuwe bundel in gebruik zal zijn, terwijl de Ned. Herv. Kerk een ruime overgangsperiode in acht wil nemen van circa 10 jaar, waarin oude en nieuwe berijming naast elkaar kunnen worden gebruikt. Waarschijnlijk heeft men dit besluit genomen met het oog op de Geref. Bondsgemeenten, die helemaal niet blij zijn met die nieuwe berijming. Men wil hen echter de tijd geven er aan te wennen!

Ds. Spilt, Herv. predikant, heeft vorig jaar een boekje uitgegeven, getiteld: Bewaar het pand! met als ondertitel: Overwegingen bij het gereedkomen van de nieuwe psalmberijming. In dat boekje richt hij zich vooral tot die gemeenten, waar de kerkzang vrijwel tot de psalmbundel beperkt blijft. Dat zijn dus over het algemeen de Geref. Bondsgemeenten. Hij probeert in dat boekje het gevoel van onbehagen weg te nemen, dat velen tegen de nieuwe psalmberijming hebben. Hij kan het best begrijpen, dat men zegt: „Neem ons toch niet de oude vertrouwde psalmverzen af. U moest eens weten, hoe vaak wij door enkele psalmregels geholpen en gesterkt zijn in allerlei omstandigheden van het leven". Doch dan wijst Ds. Spilt er op, dat de ouderen er begrip voor moeten hebben, dat de generatie van nu toch niet de psalmen meer kan zingen in de taal van 1773. Zij moeten ze zingen in hun eigen taal. En daarvoor is een nieuwe berijming in hedendaags Nederlands noodzakelijk!

Ite. Spilt geeft grif toe, dat het inderdaad de taal van de kerk is om het toevertrouwde pand te bewaren, doch, zo zegt hij, dit pand is niet de één of andere berijming van de psalmen, maar het boek der psalmen zelf, zo als wij dat ontvangen hebben in de Heilige Schrift. Het gaat om de opdracht, deze liederen, die wij in de Hebreeuwse taal gekregen hebben te bewaren en door te geven, niet alleen in een duidelijke vertaling, maar ook als te zingen liederen. Het boekje van Ds. Spilt spreekt mij echter niet erg aan! Ook ik ben niet blij met die nieuwe psalmberijming. Al die vernieuwingen wekken slechts beroering. Neen, ik wil helemaal geen lans breken voor de ons bekende psalmen, als zou die berijming volmaakt zijn. Ook deze psalmberijming is mensenwerk, en mensenwerk blijft onvolmaakt. Doch wij zijn aan die psalmberijming gewend, wij zijn daarmee vertrouwd geworden. Ik voel het als een verarming wanneer niet meer gezongen kan worden:

Hoe lieflijk, hoe vol heilgenot,   
O Heer' der legerscharen God,
Zijn mij Uw huis en tempelzangen!

of:

't Hijgend hert, der jacht ontkomen.
Schreeuwt niet sterker naar 't genot.
Van de frisse waterstromen.
Dan mijn ziel verlangt naar God!

Zo zouden wij door kunnen gaan! Maar behalve dat is de nieuwe berijming nu inderdaad zoveel beter? Ja, zegt men, want men heeft getracht zo getrouw mogelijk de grondtekst weer te geven, en in de oude berijming staan woorden, die wij niet meer gebruiken of die een andere betekenis gekregen hebben.

Wat het eerste betreft, dan meen ik, dat men zich in de nieuwe berijming ook niet altijd aan de grondtekst gehouden heeft. Ik denk slechts aan Ps. 119 : 4. In de nieuwe berijming staat daar: Waarmee bewaart de jeugd haar bloem, haar eer, hoe vindt de mens reeds vroeg de rechte paden? In de grondtekst lees ik echter niets van bloem en eer! De Statenvertaling heeft: Waarmede zal de jongeling zijn pad zuiver houden? Ook de nieuwe vertaling spreekt niet van bloem en eer. Daar lezen wij: Waarmede zal de jongeling zijn pad rein bewaren?

Ik geloof, dat onze berijming dan de grondtekst nog het best weergeeft door te zeggen: Waarmede zal de jongeling zijn pad, door ijdelheen omsingeld, rein bewaren? Wat het tweede betreft, inderdaad staan er in de oude berijming woorden, die wij niet meer gebruiken en die een andere betekenis gekregen hebben. Onder „gemene" lieden verstaan wij iets anders dan in 1773. Ook het woordje „stout" in stoute zondaren heeft nu een andere inhoud dan vroeger.

Ik ben het echter niet met Ds. Spilt eens, wanneer hij zegt: "Wij zingen tegenwoordig ook niet graag meer van „stinkende etterzweren". Maar staat er dan niet in de grondtekst: Mijn etterbuilen stinken, zij zijn vervuild vanwege mijn dwaasheid? Onze berijming heeft dat goed en duidelijk weergegeven. En ik laat die psalm gerust in mijn gemeente zingen!

Doch afgezien hiervan, komen er in de nieuwe berijming dan geen verouderde woorden voor? Ik denk aan PS. 22 : 8. Daar wordt gezegd: Mijn vege rest zal zonder tegenweer haast zijn verslonden! Wat bedoelt men met vege rest? Is dat een gangbaar woord? Of staat dat misschien in de grondtekst?

Verder lees ik het woordje „tempeest" in Ps. 83 : 5. Sla hen, o Heer zozeer verbolgen, dat zij, door Uw tempeest geslagen, in 't stof vernederd naar U vragen.

Is tempeest een woord, dat wij nog steeds gebruiken? En wat dan te denken van het woordje „gebenedijd", dat in Ps. 100 : 3 staat: Heft hier voor God uw lofzang aan; gebenedijd Zijn grote naam. Prof. Oosterhoff merkt hier op: Men kan misschien aan zo'n oud woord wel wennen. Persoonlijk vind ik het ook niet mooi. Men had, dacht ik, evengoed kunnen berijmen: "Geprezen zij Zijn grote naam"- Men kan, aldus Prof. Oosterhoff, bezwaar maken tegen zulke oude woorden, men kan er ook een middel in zien om zulke oude woorden te bewaren. Maar waarom dan een nieuwe berijming?

En weet u wat het woordje „schofferen" betekent? Ds woordje kan men lezen in Ps. 79:3: O Heilige, beschaam ter wille van Uw naam, die Israël schofferen? Is schoffere een oud Nederlands woord, of is het modern Nederlands Ik weet het niet, maar ik geloof wel, dat verschillend mensen het woordenboek er op na zullen moeten slaan om de betekenis te weten te komen.

Er zou vanzelf o ver dit onderwerp nog veel meer te zegge zijn, doch dan zou ons Kort Kommentaar te lang worden Tenslotte nog dit. Prof. Oosterhoff meent, dat elke kerk vroeg of laat met deze berijming te maken krijgt en een beslissing zal moeten nemen. Voorlopig is het zover i onze gemeenten nog niet, zolang hier en daar de
berijming van P. Datheen nog gebruikt wordt.

Amersfoort

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen