Hoe ontstaat arthrose en is er wat aan te doen?

Ouderdom komt met gebreken", daar kunnen de ouderen maar al te goed van meepraten. Eerder al hebben we in deze rubriek stilgestaan bij enkele aandoeningen die op oudere leeftijd vaak voorkomen, zoals osteoporose en dementie. Deze keer wil ik het hebben over een andere bekende ouderdomsziekte, namelijk arthrose, een mooi woord voor gewrichtsslijtage.
Gewrichten zijn eigenlijk scharnieren, twee stukken bot, die ten opzichte van elkaar kunnen bewegen, mede dank zij de spieren die om het gewricht liggen. De binnenkant van een gewricht is bekleed met glad kraakbeen, dat er samen met de gewrichtsvloeistof voor zorgt dat de bewegingen soepel en gesmeerd kunnen verlopen. Het kraakbeen kan echter z'n gladheid verliezen, de elasticiteit vermindert; er kunnen scheurtjes in ontstaan met als gevolg dat de bewegingen minder,,gladjes" verlopen. Deze toestand wordt arthrose genoemd.

Geen rheuma
Arthrose wordt gerangschikt onder de rheumatische aandoeningen, wat eigenlijk een beetje verwarrend is omdat het helemaal niets met de beruchte gewrichtsrheuma te maken heeft. Gewrichtsrheuma heeft een totaal andere oorzaak en kan uiteindelijk leiden tot een ernstige invaliditeit, wat zelden of nooit het geval is bij arthrose. Gewrichtsrheuma is een chronisch ontstekingsproces in een gewricht (dit noemt men arthritis), terwijl arthrose een,,gewoon" verouderingsverschijnsel is. De symptomen echter, pijnlijke, stijve en soms wat verdikte gewrichten, kunnen veel op elkaar lijken, met name in het beginstadium. De arthrose-patiënt klaagt vooral over stijfheid 's ochtends bij het opstaan of bij het overeind komen uit een stoel. Zit de gang er eenmaal in, dan verdwijnt deze stijfheid van lieverlee (we noemen dit dan ook wel startstijfheid). Bij het buigen van het aangedane gewricht is er vaak een krakend geluid te horen, hoewel er direct bij gezegd moet worden dat ook weer niet ieder krakend gewricht wijst op slijtage. Arthrose komt het meest voor in de kleine hand- en vingergewrichten, de heupen en knieën, en in de hals- en lendenwervelkolom.

Overbelastinig
Hoe ontstaat nu zo'n slijtage in een gewricht? Zoals gezegd is arthrose een onvermijdelijk gevolg van het ouder worden. Het slijtageproces kan echter versneld worden door langdurige overbelasting, zoals dat voorkomt bij een te hoog lichaamsgewicht en bij jarenlange zware lichamelijke arbeid. Niet alleen overbelasting, maar ook verkeerde belasting van een gewricht kan leiden tot vervroegde slijtage. Bekende voorbeelden zijn X- en O-benen, platvoeten en aangeboren heupafwijkingen. Arthrose is niet te genezen, maar er kan wel wat aan de pijn en de stijfheid gedaan worden. Allereerst dient een arthrose-patiënt te vermageren als er sprake is van een te hoog lichaamsgewicht. Te veel beweging en te zwaar werk kunnen de gewrichten verder beschadigen, zodat lang staan en veel lopen vermeden moeten worden, terwijl anderzijds te weinig beweging ook weer niet gunstig is, omdat dan de stijfheid weer toeneemt. Hetjuiste evenwicht tussen beweging en rust moet dus gevonden zien te worden.

Warmte
De pijn kan zo nodig bestreden worden met pijnstillende medicamenten, waarbij gewaarschuwd moet worden voor de sterkere antirheumatische middelen, die ernstige maag- en darmbloedingen kunnen veroorzaken. Een ander nadeel van pijnstilling is, dat het gewricht te veel belast gaat worden als de pijn goed onderdrukt wordt, wat weer kan leiden tot verdere beschadiging. Pijn is een vervelend, maar wel nuttig alarmsignaal van het lichaam. Warmte, zoals een warm bad of een elektrische deken, kan overigens ook heel goed helpen tegen de pijn. Vooral zwemmen in verwarmd water (30-32 graden) wordt aanbevolen, omdat door de opwaartse kracht van het water de mens veel minder weegt en daardoor de vaak verzwakte spieren goed geoefend kunnen worden. Spieroefeningen kunnen ook worden gedaan onder leiding van een fysiotherapeut die er bovendien voor zorgt dat de aangedane gewrichten goed los blijven, waardoor verdere verstijving voorkomen kan worden.

Operatie
Een klein aantal patiënten zoekt z'n heil in kuuroorden, waarvan er vooral in Duitsland en Oostenrijk talloze zijn. Naast de medische en fysiotherapeutische begeleiding staat ontspanning in een kuuroord centraal, waardoor een verblijf in zo'n centrum ook psychisch een gunstige uitwerking heeft op de patiënt. De kosten van een dergelijke behandeling worden echter niet door het ziekenfonds vergoed. Ten slotte bestaat er in een aantal ernstige gevallen de mogelijkheid van een operatieve behandeling van arthrose. Het aangedane gewricht wordt dan vervangen dooreen kunstgewricht De resultaten van zo'n operatie zijn erg goed: de pijn is weg en de patiënt is weer snel op de been. Naast het inbrengen van een kunstgewricht zijn er nog enkele andere operatieve mogelijkheden, waar ik nu niet op in zal gaan. Welke behandeling, al of niet operatief, in aanmerking komt, zal door de behandelende arts in overleg met de patiënt bekeken moeten worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen