Daniël, een fijn projekt om aan te werken

door Ada Reijnoudt en J. Leune

Het is op een mooie zomerdag als wij Middelharnis binnenrijden om een gesprek te hebben met de drukker van „Daniël", de heer J. H. Koppelaar jr. We zijn nieuwsgierig om te horen hoe het drukken van , , Daniël'" in de loop van de jaren gegaan is.

Meneer Koppelaar, kunt u iets vertellen over de eerste kontakten tussen de redaktie van „Daniël" en uw drukkerij? i

Het eerste nummer dat bij drukkerij De Waal gedrukt is, verscheen op 27 februari 1948. „Daniël" bestond toen reeds anderhalf jaar. Waar het blad daarvoor gedrukt is, is mij niet bekend.

Ds. Verhagen, die toen hoofdredakteur was, is de man geweest die de eerste kontakten legde met mijn opa. Mijn vader kan zich nog herinneren dat het verwisselen van drukkerij gebeurde, omdat de dominee bang was voor verkeerde invloeden van die drukkerij. Welke invloeden dat geweest zijn, kan mijn vader zich niet meer herinneren.

Waarschijnlijk waren de nota's van de drukkosten in 1948 wat lager dan die van tegenwoordig. Kunt u nog nagaan wat het drukken van „Daniël" toen kostte en hoe groot de oplaag in die tijd was?

Ja, in ons grootboek staat alles genoteerd. De eerste nota op 11 maart 1948 bedroeg ƒ 527, 65. Dit was een nota voor de eerste twee nummers. Hoe groot de oplaag toen was, weet ik niet. Wel is bekend dat rond 1950 er 4200 abonnees waren. Een behoorlijk groot aantal dus. Dat de oplaag toen zo groot was, ligt waarschijnlijk in het feit dat alle militairen in Indië gratis „Daniël" toegestuurd kregen.

Wij hebben uit een paar nummers van 1953 begrepen, dat bij de watersnood in februari ook uw drukkerij er niet schadevrij af kwam. Kon Daniël toch gewoon verschijnen?

Inderdaad bleef de drukkerij niet ongedeerd toen Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden getroffen werden door de watersnood. Het gebouw stond op een dijk In het gedeelte op de dijk was een boekhandel. In het onderhuis was de drukkerij. Deze was helemaal ondergelopen. Het was een groot karwei om alle motoren weer schoon te maken. Op het dak van de gasfabriek in Middelharnis zijn de motoren neergelegd om daar te drogen. „Daniël" kon toen 1 x niet verschijnen.

Kunt u ook iets over het zetten en drukken van „Daniël" vertellen?

De eerste nummers zijn helemaal met de hand gezet. Lettertje voor lettertje. Dit was een hele klus. De zetter was hier echter zeer bedreven in. Als het ware dromend pakte hij de letters uit zijn letterbak en zette ze in de zethaak op de goede plaats, later kwam er een zetmachine met loden regel. Dat was al een hele verbetering. Nu zetten we al weer een aantal jaren fotografisch.

Toen werd overgegaan op fotografisch zetten, werd door de redaktie een zucht van verlichting geslaakt. Het uiterlijk van „Daniël" werd aanzienlijk beter. Hoe gaat het fotografisch zetten eigenlijk in zijn werk?

Het fotografisch zetten gebeurt op een toetsenbord met beeldscherm. De machine stopt de tekst in een geheugen. Als de tekst ingegeven is, wordt deze belicht op fotografisch papier. Er wordt dan gekeken hoe de tekst op de pagina moet komen en of er geen zetfouten ingeslopen zijn. Als de pagina niet goed van formaat is, kan de machine de pagina wat laten „krimpen" of wat „oprekken". Als dit gebeurd is, worden de pagina's gemonteerd. Er worden 8 pagina's bij elkaar

geplakt. De hulplijntjes voor de kaders worden aangebracht. Sommige stukken moeten nog apart belicht worden voor een raster. Een raster is bijvoorbeeld een grijze balk waarin de titel van een artikel gedrukt is.

Om „Daniël" te drukken moet er 4 x 10.000 vel door de drukpers. Om de omslag van een kleurtje te voorzien, wordt deze pagina eerst groen bedrukt.

Hoeveel tijd neemt het drukken en de verwerking in beslag?

Om één nummer van „Daniël" te drukken is ca. 12 uur nodig. Na het drukken worden de vellen van 16 pagina's in vellen van vier pagina's gesneden. De machine vergaart, hecht en vouwt „Daniël". Het mechanische gedeelte is nu klaar. De mensen in de drukkerij hebben nu nog een flinke klus om met de hand de adresbandjes om ..Daniël" te doen en klaar te maken voor de postverzending.

Van het zetten tot en met het verzenden van een nummer van „Daniël" hebben wij gemiddeld 100 manuren nodig.

Tenslotte, wat vindt u persoonlijk van , , Daniël"?

Ik geloof dat het blad in onze kring in een grote behoefte voorziet. Vergeleken bij de beginjaren kun je zien dat nu de eigen mening van de skribenten meer naar voren komt dan toen. Ook de jongeren zelf komen meer aan het woord.

De problemen van de jongeren worden mijns inziens verwoord in een taal die hen aanspreekt.

Kortom: ik vind met de anderen hier op de drukkerij „Daniël" een fijn projekt om aan te werken.

Meneer Koppelaar, het is fijn dat u dit gesprek met ons wilde voeren. De abonnees zullen er nu vast nog meer op letten hoe het drukwerk van „Daniël" er uit ziet. Ook wij zelf hebben van uw rondleiding heel wat opgstoken. Hartelijk dank!

Waarder/Woerden

Ada Reijnoudt/J. Leune

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen