Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kruiden in de tuin en in de keuken

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kruiden in de tuin en in de keuken

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Kruiden zijn van alle tijden. Afgezien van de talloze toepassingen op velerlei gebied zijn kruiden ook zeer bekoorlijk als sierplant in de border.

Veel kruidenplanten hebben geen grote bloemen. Daardoor spelen structuur, bladvorm en geur een belangrijke rol. Kruiden scheppen een rustige sfeer. Door schadelijke insecten op afstand te houden, werken ze mee aan een gezonde biotoop in de tuin. Niet alleen door de heerlijke geuren die ze verspreiden maar ook door stoffen die de wortels afscheiden.
Dit maakt kruiden tevens zeer bruikbaar in de fruit- en moestuin. Zo wordt Oost-Indische kers rond fruitbomen geplant om bladluis te weren en kan lavendel om dezelfde reden bij rozen aangeplant worden. Knoflook en bieslook beschermen wortelen, aardbeien en allerlei ander fruit tegen onder andere wortelvlieg, kniptor en luis. Tijm houdt door haar sterke geur slakken weg en is samen met salie en hysop bevorderlijk voor de groei van alle soorten kool.

Droge voeten
Kruiden gedijen goed op grond die niet te zwaar of te rijk is. Zon, enige beschutting en een goede drainage zijn erg belangrijk. Veel mediterrane kruiden zoals tijm, rozemarijn en heiligenbloem kunnen s winters veel meer vorst verdragen wanneer ze droge voeten hebben.
Kruiden als bieslook, peterselie, tijm, rozemarijn, lavendel, laurier en citroenmelisse doen het ook goed in potten of samen in een kistje. Op een zonnige plek in de keuken zorgen ze voor heerlijk frisse geuren en s winters kan er vers blad van geplukt worden. Muntsoorten en citroenmelisse overwoekeren gemakkelijk andere planten. Ze hebben net als bieslook en kervel meer vocht nodig en kunnen dus in de half-schaduw staan.

Fris en geurig
Pepermunt, kruizemunt of citroenmelisse zijn heerlijk als thee. Wel of niet gecombineerd met bijvoorbeeld kamille, marjolein, salie of borage. Borage, ook wel komkommerkruid genoemd, bloeit met schattige blauwe klokjes. In stukjes gesneden rozebottel zorgt voor een extra portie vitamine C.
Kinderen vinden zoethout vaak erg lekker. Dit is de wortel van Glycyrrhiza glaba, een vlinderbloemige vaste plant die bloeit met paarsblauwe bloemen.
Frisse zomerse drankjes zijn te bereiden met munt, citroenmelisse, hysop of de gekneusde stelen van borage.
Citroenmelisse en borage zijn overigens bijenplanten bij uitstek. Evenals de schitterende bergamotplant, ook wel bijenmelisse genoemd. De plant is alleen vanwege haar geur al de moeite waard en wordt daarom ook veel in potpourris verwerkt. Ze bloeit prachtig met scharlakenrode bloemen die, toegevoegd aan een Chinese thee, een bijzonder aparte smaak geven.

Veelzijdig
Van oudsher in trek bij de Noord-Amerikaanse indianen is de rode zonnehoed. Ze wordt vanwege haar sterke antibiotische werking veel toegepast in de homeopathie en is een prachtige plant voor in de border. Ook bekend vanwege medicinale eigenschappen is de goudsbloem. De bloemblaadjes daarvan, in oliën en zalven verwerkt, helen wonden en gaan huidontstekingen tegen. Goudsbloem werd vroeger in rijen langs huizen geplant om mieren te weren. De bloemblaadjes worden ook gebruikt om kaas, gebak en nagerechten te kruiden.
In Engeland speelde Goudsbloem een rol bij de bereiding van kleine broodjes, Marigold-buns. Bloemblaadjes werden in hete melk afgetrokken en vervolgens samen met rozijnen, een geklutst ei en gehakte, versuikerde sinaasappelschillen door brood- of cakedeeg gemengd.
Nog een ouderwets kruid is de grote teunisbloem. Deze 1 meter hoge plant bloeit s nachts en trekt veel nachtvlinders. In de schemering kunt u de bloemen open zien gaan.

Bouquet garni
Oost-Indische kers komt oorspronkelijk uit de Andeslanden. De plant groeit het beste op arme grond. Blad en bloem zijn in salades te verwerken. Met de bloemen kan wijnazijn gekruid worden, waardoor deze een lekkere pepersmaak krijgt en een mooi oranje tintje.
In cottage-tuinen komt laurier veel voor: dit kruidgewas leent zich goed voor vormsnoei. Laurier is wel wintergroen maar niet winterhard en moet in ons klimaat dus als kuipplant behandeld worden. Laurier maakt deel uit van het traditionele bouquet garni uit de Franse keuken. Dit bestaat uit twee takjes peterselie, een takje tijm en een laurierblad, samengebonden met een draadje. Een gebruikelijke combinatie bij soepen, lams- en varkensvlees. Bij een tomatengerecht bestaat het bouqet garni uit peterselie, laurier en basilicum, dragon of hysop.
Van salie wordt wel gezegd dat het de levensduur verlengt en daarom werd het vroeger op het Engelse platteland dagelijks genuttigd. Een paar blaadjes in warme melk bevordert een goede nachtrust en een blaadje toegevoegd aan alles wat in vet wordt gebakken, helpt bij de vertering. Zo is bonekruid onontbeerlijk bij de bereiding van alle peulvruchten. Meegekookt geeft het een verfijning van de smaak en het maakt de bonen lichter verteerbaar. De vaste soort bonekruid, bergbonekruid, kan ook als haagje aangeplant worden. Het wordt niet hoger dan 50 cm. Zorg wel voor een goede drainage. Bijen zullen u dankbaar zijn.

Wintervoorraad
Zelf kruiden drogen geeft veel voldoening. Naast de aanleg van een wintervoorraad thee en keukenkruiden zijn er diverse andere toepassingen mogelijk: kruidenzakjes met tijm of lavendel, droogboeketten van kamille, korenbloem en marjolein, decoratieve geurkransen enzovoort.
Het oogsttijdstip luistert nauw in verband met het gehalte aan vluchtige oliën die het aroma bepalen. Wanneer blad geoogst moet worden, worden takjes van de toppen of jonge scheuten van de plant genomen net vóór de plant gaat bloeien. Bloemhoofdjes van bijvoorbeeld kamille of lavendel worden geoogst net vóór het moment dat de bloemen geheel geopend zijn.
De oogst moet op een droge morgen plaatsvinden, net nadat de dauw op de plant verdampt is. Pluk niet te veel van één plant. Beter is het om meerdere planten van dezelfde soort aan te planten als u er veel van nodig hebt. Schud de takjes voorzichtig om aarde of gras te verwijderen. Wassen maakt het drogen lastiger. Maak per soort niet te dikke bosjes en hang ze op een droge, warme en vooral luchtige, goed geventileerde plaats te drogen. Ze mogen beslist niet in de zon hangen. Een houthok of een andere overkapte ruimte is erg geschikt. Wordt het vochtig weer, dan is binnen drogen beter. Bijvoorbeeld op een zolder of boven een kachel. Ook is het mogelijk de kruiden in een oven te drogen. Leg de takjes uitgespreid op een schoon ovenrek en zet de oven op de laagste stand met de deur op een kiertje. Afhankelijk van de soort zal het kruid op deze wijze binnen een uur droog zijn. Het blad is dan bros en gemakkelijk te verpulveren.
Bloemhoofdjes moeten op een vel papier of een doek gelegd worden, zodanig dat ze elkaar niet raken. In verband met wind is het makkelijker deze binnen te drogen.
Bewaar de kruiden in goed afgesloten potten, er mag geen vocht of daglicht bij komen. Controleer de potten eventueel op condensvorming enige tijd nadat u de kruiden in potten hebt gedaan.

Latijnse namen
Oost-Indische kers - Tropaeolum majus
Lavendel - Lavandula augustifolia
Bonte salie - Salvia officinalis Tricolor
Laurier - Laurus nobilis
Wilde marjolein - Origanum vulgare
Borage - Borago officinalis
Rozenbottels - Rosa rugosa
Bergamot - Monarda didyma
Rode zonnehoed - Echinacea purpurea
Goudsbloem - Calendula officinalis
Korenbloem - Centaurea cyanus

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 11 april 2001

Terdege | 104 Pagina's

Kruiden in de tuin en in de keuken

Bekijk de hele uitgave van woensdag 11 april 2001

Terdege | 104 Pagina's