Kerkvisitatie (2)

De benoeming van de visitatoren
Art. 44 van de D.K.O. zegt, dat de classis de visitatoren moet benoemen. Volgens gereformeerd beginsel moet de visitatie verricht worden door hen, aan wie de regeermacht in de kerk is opgedragen. Als regel zegt de kerkorde, moet dit opgedragen worden aan de predikanten. Geen overheidsmacht, want deze heeft geen gezag in de kerk. In de kerk geldt het gezag van de Koning van Zijn kerk en aan wie Hij dit gezag heeft opgedragen om dit in Zijn Naam uit te oefenen. Hoewel de kerkorde alleen spreekt van de dienaren des Woords, is het in principe niet in strijd met het gereformeerd kerkrecht, dat in noodgevallen de ouderling de predikant bijstaat in de visitatie.
Voetius en ook Rutgers, menen dat de bepaling, dat alleen predikanten is opgedragen om visitaties te doen, daarom in de kerkorde is opgenomen omdat het voor de ouderlingen veelal te moeilijk was om de tijd daarvoor vrij te maken. Trouwens, de oude Gereformeerden sloten in de praktijk de ouderlingen ook niet geheel uit van de kerkvisitatie.
Sommige Partikuliere Synoden bepaalden ook, dat ouderlingen benoemd konden worden. Wel is het nodig, dat dan ook de ouderlingen, die meedoen aan de kerkvisitatie, onderlegd zijn zowel in de leer als in het kerkrecht, daar toch visitatoren in gewichtige zaken advies gevraagd wordt. Wat het aantal visitatoren betreft, art. 44 zegt, dat het er tenminste twee moeten zijn. Een oud spreekwoord zegt: "Eén man is geen man". Gods Woord zegt zowel in het Oude als Nieuwe Testament, dat "in de mond van twee of drie getuigen alle woord besta" (Deut. 19 : 15; Matth. 18 : 16).
De Schrift en de praktijk geven aan, dat voor oplossing van geschillen, ook inzake de kerk, er minstens twee getuigen aanwezig moeten zijn. Verder spreekt de D.K.O. ervan, dat het van de oudste, ervarenste en geschiktste predikanten moeten zijn, die de visitatie zullen houden.
De bedoeling van deze bepaling is, dat in een classis waar veel predikanten zijn, niet dit werk bij toerbeurt zal gebeuren. De visitatie moet ernstig opgevat worden. Het gaat er om, dat door de kerkvisitatie de bloei van de gemeenten wordt bevorderd. Er is een zekere kennis van zaken nodig, die door ervaring en rijpheid van oordeel en mensenkennis verkregen wordt. In de regel zullen de ouderen meer ervaren en bekwaam zijn dan de jongeren, hoewel er ook onder de jongeren wel bekwame mannen kunnen zijn, die door kennis, godzaligheid en karakter alleszins geschikt zijn om de classis op meerdere vergaderingen of op de visitatie te vertegenwoordigen.
De visitatoren moeten door de classis worden geautoriseerd. De bedoeling van dit "autoriseren" is in verband met het bovenstaande, dat de verkiezing niet bij toerbeurt geschiedt, maar door vrije stemming. In onze gemeenten geschiedt dit meestal door het gebrek aan predikanten door aanwijzing. Ook zegt art. 44 aan het eind, dat visitatoren gekontinueerd mogen worden in hun bediening "zolang het haar (de classis) goed zal dunken, ten ware dat de visitatoren zelf, om redenen, van dewelke de classis oordelen zal, verzochten ontslagen te worden". Voetius meende echter dat het beter was, om hiërarchie te voorkomen, van kontinuatie geen vast gebruik te maken. Hij wilde liever, dat één van de twee of drie bleef zitten, die wel van de toestand van de gemeenten op de hoogte was, en dat de andere(n) werden gewisseld. Het gevaar van een zekere superintendentie (heerschappij) zou dan worden voorkomen. Inderdaad een wijze raadgeving.

De wijze der visitatie
De dag en het uur der visitatie moet tevoren aan de gemeente bekend gemaakt worden. Dit is nodig opdat het doel van de visitatie bereikt zal worden, namelijk dat ook de gemeente er bij betrokken wordt. Aanvankelijk was het wel de gewoonte in veel gemeenten, dat door de kerkeraad alle mansleden in het kerkgebouw werden samengeroepen om de visitatoren in de gelegenheid te stellen ook een onderzoek in te stellen naar de gehele toestand van het kerkelijk leven. Gemeenteleden die in oppositie waren, konden dan vermaand en bestraft worden, in geschillen tussen kerkeraad en gemeenteleden kon bemiddeld worden, alsmede ook in geschillen tussen de gemeenteleden onderling.
Hoewel deze wijze is verdwenen, is toch het beginsel gebleven, dat de kerkvisitatie moet geschieden op een manier waarbij het kontakt met de gemeenteleden mogelijk moet blijven.
De leden der gemeente zijn als leden van het lichaam van Christus geroepen mee te beoordelen of de ambtsdragers handelen naar het Woord van Christus. Daarom moeten zij gelegenheid hebben om eventuele bezwaren, moeilijkheden, geschillen met de visitatoren te kunnen bespreken.
Rutgers in zijn "Kerkelijke Adviezen" (deel I, blz. 309) wijst er echter op dat deze bespreking met de visitatoren geheel iets anders is dan formeel inbrengen van klachten of aanklachten bij kerkelijke vergaderingen en 't geen juist bijzonder geschikt is om zulke formele kerkelijke procedures, die doorgaans veel schade doen aan het geestelijk leven, te voorkomen. Wel hebben de visitatoren te voren te onderzoeken of de klager eerst pogingen aangewend heeft om met de betrokken persoon of kerkeraad de bezwaren uit de weg te ruimen. Is dit niet zo dan moet eerst dit verzuim hersteld worden, voordat de visitatoren zich met de zaak inlaten. Zo ja, en is de poging echter mislukt, dan kunnen de visitatoren alsnog proberen de partijen te verzoenen. Wel moet daarbij duidelijk voor ogen gehouden worden, dat visitatoren niet mogen optreden als een soort superintendenten of als een kerkelijk bestuur. Ze hebben als deputaten van de classis alleen het recht van advies en niet van beslissing.
Anderzijds kan toch door de adviezen en de vermaningen van de visitatoren, en deze moeten steeds met wijsheid en onpartijdigheid gegeven worden, een grote invloed uitgeoefend worden ten goede. Er kan een heilzame werking van uitgaan om de vrede en de liefde onderling te bevorderen. Juist hierom spreekt dan ook art. 44 dat "de oudste, ervarenste en geschiktste" predikanten gekozen moeten worden. Als de visitatie plaats vindt, moeten de leden van de kerkeraad aanwezig zijn. Het karakter van deze vergadering is een vergadering van de kerkeraad met de deputaten van de classis. De voorzitter van de kerkeraad heeft de leiding, hij opent de vergadering en geeft daarna de visitatoren gelegenheid om hun werk te doen. Zij mogen dan in hun werk niet gehinderd worden.
In buitengewone gevallen, als er een zeer ernstige situatie in een gemeente ontstaan is, kan de classis het wenselijk achten, dat er een buitengewone kerkvisitatie wordt gehouden. Dan neemt de classis de leiding om met de kerkeraad te onderhandelen en de kerkeraad heeft dan gehoor te geven aan de leiding der classis.
Dit moet echter wel uiterste noodzaak zijn en ook dan moet men steeds bedenken dat het niet mag zijn om heerschappij te voeren over het erfdeel des Heeren. Het behoud van de gemeente moet het doel en oogmerk zijn en de elementaire beginselen van het gereformeerd kerkrecht mogen niet geschonden worden.
Geen drijven of doordrukken van één of enkele personen op de classis mag de oorzaak zijn om zulk een buitengewone kerkvisitatie te houden. Dan is het nadeel meestal groter dan het voordeel, ook als de broederlijke geest ontbreekt. De Synode van Groningen, 1603, bepaalde: De visitatoren zullen in het bijzonder ondervragen hoe het met de pastor, desgelijks met de kerkeraad inzake de kerk gesteld is, zonder de een of ander zoeken te beschamen of in zijn autoriteit aan te tasten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen