THEOLOGISCHE OPSTELLEN

K.H. Miskotte, THEOLOGISCHE OPSTELLEN. Verzameld werk, deel 9, 443 biz., ƒ 91, 50, J.H. Kok, Kampen.

Voor deze uitgave is een keus gedaan uit verspreid materiaal dat gerangschikt is rondom een aantal kernthema's: Jodendom, Tijdspiegel en Reformatorische Theologie. Daarmee zijn dan tegelijkertijd de hoofdthema's van Miskotte's theologie aangeduid, met uitzondering van zijn artikelen over de hermeneuse: deze vindt men vooral in deel 2 van zijn Verzameld Werk, Om het levende Woord.

De artikelen over het jodendom zijn karakteristiek voor het 'plus' van Miskotte's werk boven bijv. dat van K. Barth: wat heeft het jodendom aan de kerk te zeggen, vooral inzake schepping en geschiedenis. De vrucht van zeker 30 jaar nadenken ligt erin vervat. Heeft de belijdenis van de gekomen Christus het christendom niet van de verwachting beroofd die voor het jodendom zo kenmerkend is? In dit deel vindt men dan ook de bekende artikelen over Franz Rosenzweig en Franz Werfel, studies die voortborduren op het thema van zijn dissertatie.

Het tweede deel, Tijdspiegel, handelt vooral over de Europese mens, de secularisering - door Miskotte onderkend als door weinig anderen - , en de dood van God. Kerngedachte: toen God 'stierf' hield alle gemeenschap op te bestaan. Men hoort hoe nauw Miskotte de band legde tussen christendom en humaniteit, maar ook hoezeer hij met de spanning tussen deze beide geleefd heeft. Tevens hoe hij worstelt om via het ingaan op moderne fundamentele bestaanservaringen de aansluiting van het evangelie aan de moderne mens op te zoeken.

Het derde deel over de reformatorische theologie laat zich onder deze titel moeilijker vangen dan gesuggereerd wordt. Enerzijds de grote nadruk op de traditie en op de geschiedenis ervan, anderzijds het pogen de Schrift te bevrijden uit alle opgetreden verstarring en knechting. Wij vinden hierin zowel zijn inaugurele rede uit 1945 De practisclie zin van de eenvoud Gods, destijds al een door velen onbegrepen revolutie in denkrichting, als zijn slotcollege De moderne dogmaticus als dilettant en dirigent uit 1959, later opgenomen in Geloof en kennis. Dit derde deel ontleent zijn titel aan een eveneens in deze bundel opgenomen artikel, uit 1956. Wij wijzen hier vooral op het gedeelte daaruit over de menselijkheid der Schrift met zijn anti-docetische inslag in de schriftbeschouwing. Docetisme ontstaat zodra men een parallel trekt, die zowel in de Lutherse als in de Gereformeerde traditie terug te vinden is, tussen de unio personalis in de persoon van de middelaar en de unio substantialis van Godswoord en mensenwoord in de Schrift. Ik denk dat Miskotte gelijk heeft voor zover dit een theologoumenon is, en daarom niet helemaal gelijk heeft.

De samenstellers zijn prof. dr. J.T. Bakker en drs. H.C. van der Star, en zij hebben zich door anderen in de bewerking van de artikelen laten bijstaan.

Wie bereid is zich door jodendom en cultuur vragen te laten stellen om tot een beantwoordende theologie te komen, kan bij Miskotte terecht voor de wijze waarop dit kan. Ook wie daarentegen andere keuzes maakt, kan de vragen daarmee niet ontkennen: in dit opzicht kunnen we achter Miskotte niet meer terug. Voor gereformeerde

theologie is deze houding niet bedreigend - dan zou zij ophouden gereformeerd te zijn - maar noodzakehjk en vruchtbaar.

Weer een prachtige uitgave van Kolc.

Z.

S.M.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen