Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Ter zijde

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Ter zijde

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Kerkasiel

Vroeger sprak men van vluchtelingen. Het zal niet zonder reden zijn, dat we nu in de kranten veel meer het woord "asielzoeker" tegenkomen. Want een vluchteling is op de vlucht; een asielzoeker is misschien ook wel op de vlucht - meestal zal dat ook wel het geval zijn, maar in de eerste plaats zoekt hij een plaats waar hij wonen en leven kan overeenkomstig zijn wensen. Ons land is in trek bij asielzoekers. Het spreekt vanzelf, dat onze overheid regels stelt en moet handhaven, opdat ons land niet overstroomd wordt met asielzoekers. Mensen die hier onwettig binnengekomen zijn en niet als werkelijke vluchtelingen worden beschouwd, worden thans meer dan voorheen opgespoord en ons land uitgezet.

We gaan ons in De Wachter Sions niet in dit probleem verdiepen, maar er is een kant aan, die onze bijzondere aandacht vraagt. Het woord "asielzoeker" heeft nog een heel aparte betekenis gekregen. Het gebeurt regelmatig, dat wanneer buitenlanders de aanzegging hebben gekregen dat zij ons land moeten verlaten omdat ze niet als echte vluchtelingen worden erkend, zij zich in verbinding stellen met een kerk. Die kerk ontfermt zich dan over hen en biedt hun een verblijf in een kerkgebouw. Want in een kerkgebouw ben je onschendbaar, zegt men. Wie toevlucht heeft gevonden in een kerkgebouw, mag daar door de politie niet uitgehaald worden. De politie mag namelijk een kerk niet betreden om een vervolgde te arresteren, want een kerk is "immuun", onschendbaar. Zegt men. De asielzoeker heeft nu op een bijzondere wij ze asiel gevonden, namelijk op heilige grond, en staat onder de bescherming van de kerk. De kranten melden ons hoe families soms wekenlang in een kerkgebouw bivakkeren, gesteund door de dominee of de pastoor met hun helpers, zo lang totdat ze toestemming krijgen in ons land te blijven.

Iemand vroeg ons, hoe de Gereformeerde Gemeenten in Nederland daar tegenover staan. Zij wilde weten hoe wij zullen handelen, wanneer op ons een beroep zou worden gedaan, zulke arme vluchtelingen een toevluchtsoord in een kerk van ons te bieden. Wij antwoordden: Over het probleem van de asielzoekers, welke wel en welke niet in ons land zouden mogen blijven, hebben wij als Gereformeerde Gemeenten in Nederland geen mening. Maar wij moeten niets heb­ ben van die kwalijke mening over de onschendbaarheid van kerkgebouwen. Het is onbegrijpelijk, dat zich Hervormd of Gereformeerd noemende predikanten en kerkeraden hun kerkgebouw daarvoor lenen. Want we hebben hier te maken met een ergerlijke middeleeuwse Roomse dwaling.

Rome eist vanouds voor zich het asielrecht op. Dat volgt uit de Roomse opvatting over de verhouding tussen kerk en staat. Waar de kerk baas is, is de burgerlijke overheid géén baas, leert Rome. Daaruit zou volgen dat plaatsen waarover de kerk het gezag uitoefent (kerkgebouwen, kloosters enz.), onttrokken zouden zijn aan de rechtsregels en de gezagsuitoefening van de overheid. Het asielrecht houdt in, dat de kerk het recht zou hebben, personen die door de burgerlijke overheid worden vervolgd, onder haar bescherming te nemen. In het kerkgebouw, op "heilige bodem", is men dan veilig en mag men niet opgepakt worden.

Het ware te wensen dat er eens duidelijke uitspraken kwamen waarin deze pretentie voorgoed afgewezen werd. Dat heeft niets te maken met hoe wij denken over de aanwezigheid van buitenlanders in het algemeen. Deze gedachte van het "kerkasiel" is een aantasting van het ambt der overheid als dienaresse Gods. Rome leert dat de kerk (zij zelf dus) boven de wet staat. Zo houdt Rome nog altijd vol dat haar geestelijken niet voor eèn wereldlijke rechtbank mogen komen. In de Middeleeuwen was dat in vele landen ook zo. Dan kon een geestelijke die iets misdaan had, niet door een wereldlijke rechter volgens het geldende recht des lands geoordeeld worden, maar alleen door een eigen kerkelijke rechtbank volgens de eigen wetten van de kerk.

De mannen der Reformatie hebben daarentegen de overheid haar plicht als dienaresse Gods voorgehouden om het recht naar den Woorde Gods te handhaven in de samenleving, maar dan ook niet toe te laten dat enige persoon of groep zich aan haar rechtspraak zou onttrekken. Alle ingezetenen moeten zich onderwerpen aan de rechtsmacht van de burgerlijke overheid. Calvijn wilde niet weten van een uitzonderingspositie van de geestelijken met een eigen wetgeving en rechtspraak. Zij moeten net als alle andere mensen de landswetten gehoorzamen en een goed voorbeeld van onderdanigheid aan het overheidsgezag geven, uiteraard zolang deze niet dwingt tot overtreding van Gods inzettingen.

Duidelijk is Calvijn in zijn mening over de vrijstelling van de burgerlijke rechtspraak die de Roomse geestelijken zich aanmatigen: "Want ze menen dat het een onwaardige zaak is, indien zij in zaken die hun persoon betreffen zich voor de burgerlijke rechter zouden moeten verantwoorden, en zij oordelen dat zowel de vrijheid als de waardigheid der kerk daarin gelegen is, dat zij niet onderworpen zijn aan de gemene oordelen en wetten.

Maar de oude bisschoppen, die in andere opzichten zeer streng waren in het handhaven van het recht der kerk, oordeelden dat zij en hun orde niet werden gekrenkt, wan-, neer zij aan de wetten onderworpen waren. Ook hebben altijd de vrome keizers, zonder dat iemand zich daartegen verzette, zo dikwijls als het nodig was de geestelijken voor hun rechtbank gedaagd. Want aldus spreekt Constantijn in zijn brief aan de bewoners van Nicomedia: "Indien iemand der bisschoppen onberaden opschudding veroorzaakt heeft, zal zijn vermetelheid door de macht van de dienaar Gods, dat is door mijn macht, bedwongen worden." En Valentijn zegt: "Goede bisschoppen wederspreken de macht van de keizer niet, maar zij bewaren oprecht de geboden van God, de grote Koning, en gehoorzamen onze wetten." Hiervan was toen, zonder enig tegenspreken, ieder overtuigd." (Institutie IV, XI, 15).

Het berust dus op een onreformatorische. Roomse miskenning van het ambt der overheid als dienaresse Gods, wanneer de kerk met eigen recht en eigen "kerkasielplaatsen" de rechtsoefening van de burgerlijke overheid wil doorkruisen. Wanneer de kerk van mening is, dat er in een concreet geval werkelijk onrecht dreigt te geschieden, staan haar andere middelen ter beschikking om haar mening aan de overheid kenbaar te maken.

Maar berust het kerkasiel niet op schriftuurlijke gronden? Denk aan de oudtestamentische vrijsteden en het "vatten van de hoornen van het altaar"? Neen, dat lag geheel anders. De vrijsteden dienden voor mensen die per ongeluk, zonder opzet, doodslag begaan hadden. Oudtijds gold bij doodslag de bloedwraak, die toegepast werd door de familie. De onopzettelijke doodslager kon in een vrijstad zijn toevlucht nemen om gevrijwaard te blijven tegen de bloedwreker. Hij moest daar dan blijven zolang de hogepriester van die tijd leefde. Men zou kunnen zeggen dat in het recht van oud-Israël moord gestraft werd met de dood, maar onopzettelijke doodslag met verbanning (opsluiting) in een vrijstad voor een onbekend aantal jaren. Hier was dus geen sprake van onttrekking aan de burgerlijke rechtspraak. Op de achtergrond van de Roomse dwaling staat behalve de machtsaanspraken van Rome dat zich als kerkinstituut verheven acht boven de wereldlijke staat, ook nog de dwaalgedachte over het kerkgebouw, dat eenmaal "gewijd", dankzij de aanwezigheid van het altaar waarop telkens opnieuw Christus geofferd wordt in de mis, een "heilige" plaats is. Rechtgeaarde Protestanten weten niet van zulke "heilige" gebouwen en wijden ook geen kerken in.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.gergeminned.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 6 februari 1992

De Wachter Sions | 8 Pagina's

Ter zijde

Bekijk de hele uitgave van donderdag 6 februari 1992

De Wachter Sions | 8 Pagina's