Evangelisch (15)

In een aantal artikelen maken we kennis met de evangelische beweging. We hebben gezien hoe in evangelische kring wordt gesproken wordt over de Persoon en het werk van de Drieenige God. Daarna gingen we na hoe de evangelische wereld spreekt over bekering en geloof. We willen nude evangelische visie op de kerk nader onder de loep nemen. Hoe wordt de boodschap van het Evangelie zowel binnen als buiten de kerkmuren gebracht? Welke inhoud heeft de boodschap en welke vorm past daarbij?

In de Apostolische Geloofsbelijdenis staat een kort en kernachtig artikel over de kerk. "Ik geloof een heilige, algemene christelijke Kerk." Is het geen eeuwig wonder dat er een Kerk is? Dat wonder ligt verankerd in het soeverein welbehagen van een Drieenig God, in de verkiezing van de Vader, de verlossing door de Zoon en de toepassende werking van de Heilige Geest.

De uitverkorenen worden door Geest en Woord vergaderd; een eerlijke prediking van zonde en genade is het middel dat de Heere wil gebruiken. Hoe gebrekkig de prediking ook is, hoezeer Gods knechten tekort schieten om de ernst van dood een eeuwigheid, maar ook om de rijkdom van Gods genade in Christus te prediken, toch gebruikt de Heilige Geest dit middel. Wat wordt het voor Gods kinderen een wonder als ze terugzien op de keren dat het gepredikte Woord werd toegepast. Juist daarom gaan ze de prediking zo hoogachten. Als ze naar de kerk gaan, zien ze het meest uit naar de prediking, met de smeekbede of die opnieuw kracht mag doen in hun hart.

Niet rooskleurig

Het ziet er binnen kerkelijk Nederland ondertussen helaas niet zo rooskleurig uit. Kerkgebouwen waar vroeger oudvaders preekten, zijn nu in gebruik als culturele centra. In hoeveel gemeenten loopt het kerkbezoek terug? Hoeveel jongeren kiezen elk jaar de glans van de wereld boven de rijkdom van Gods Woord? Het valt niet mee om hen bij de kerk te houden.

Als het goed is zal een gemeente zich serieus afvragen hoe het komt dat er veel meer mensen de kerk verlaten dan dat er zich bij voegen. Wanneer is het voor het laatst gebeurd dat iemand midden uit de wereld zoekend werd gemaakt, de gang naar de kerk vond en daar gevangen werd onder de prediking van het Woord? Wordt de profetie uit Zacharia 8:23 in onze gemeenten vervuld: Het zal in die dagen geschieden, dat tien mannen uit allerlei tongen der heidenen grijpen zullen, ja, de slip grijpen zullen van één Joodse man, zeggende: Wij zullen met ulieden gaan, want wij hebben gehoord, dat God met ulieden is"? Wanneer gebeurde het voor het laatst dat iemand een onkerkelijke buurman of collega meenam naar de kerk? En stel dat het zou gebeuren, geloven we dan echt dat zo'n kerkganger bekeerd kan worden of schamen we ons een beetje voor onze traditionele erediensten en wachten we gespannen af welk commentaar daar op zal komen?

Niet wennen

Op dit punt is er best iets te leren van de evangelische beweging. Al kunnen we niet mee met allerlei methoden waardoor de kerk aantrekkelijk gemaakt wordt, er is in elk geval oog voor hen 'die buiten zijn'. Men lijkt er allerminst aan te kunnen wennen dat het overgrote deel van de Nederlanders geen band meer heeft met de dienst des Heeren. De evangelische beweging is erop gericht om het verlorene op te zoeken. Dat blijkt uit de eerder genoemde Verbintenis van Lausanne. Al in de inleiding lezen we: "We zijn vastbesloten, door Gods genade, gehoorzaam te zijn aan de opdracht van Jezus Christus om Zijn heil aan alle mensen te verkondigen en alle volken tot Zijn discipelen te maken." In de eerste paragraaf van de verklaring lezen we: "We belijden met schaamte dat wij onze roeping vaak ontrouw zijn geweest en onze opdracht niet vervuld hebben, doordat wij ons aan de wereld aanpasten of ons eruit terugtrokken."

Ook in de Evangelicale verklaring horen we deze klanken: "We verklaren dat de Kerk de opdracht heeft gekregen van God en daardoor de heilige plicht heeft het Evangelie te prediken aan alle levende personen." Kennen wij diezelfde bewogenheid?

Gemeenteopbouw

Binnen de evangelische beweging wordt hard gewerkt om de neergaande tendens van kerkelijk Nederland om te buigen. Al die pogingen kunnen we samenvatten met het woord 'gemeenteopbouw' . Rond dit woord zijn de achterliggende jaren tal van boeken en brochures, cursussen en conferenties georganiseerd. Gemeenteopbouw, ook wel gemeentegroei genoemd, neemt een centrale plaats in het evangelische denken over de kerk in. Een centrale vraag daarbij is hoe de kerk aantrekkelijk kan worden voor buitenkerkelijken en aantrekkelijk kan blijven voor haar leden.

Met name in de Verenigde Staten zijn tal van initiatieven ontwikkeld om de kerk aantrekkelijk te maken, zodat buitenkerkelijken erbij komen en kerkmensen niet afhaken. Verschillende van deze initiatieven zijn overgewaaid naar ons land, en hebben ook binnen de reformatorische kerken voet aan de grond gekregen. De belangrijkste die we noemen zijn Willow Creek, Doelgerichte Gemeente en New Wine. In Duitsland is het Instituut voor Natuurlijke Gemeente-ontwikkeling actief om gemeenten te laten groeien.

Willow Creek

De Willow Creek-gemeente in een voorstad van een Chicago ontstond in de jaren zeventig en groeide explosief van 125 leden tot meer dan 20.000 bezoekers van de samenkomsten. De gemeente heeft zich helemaal toegelegd op het bereiken van buitenkerkelijken. Daarnaast doet de gemeente er aUes aan om zo aantrekkelijk mogelijk te blijven. Dat gebeurt door voortdurend te sleutelen aan de kwaliteit van kerk en eredienst. De kerk moet in feite kunnen concurreren met de wereld, om zo mensen over de drempel te helpen. De muziek moet dus van hoog niveau zijn, toespraken moeten net zo goed in elkaar zitten als presentaties op radio of televisie. De moderne mens die gewend is aan film en theater moet niet teleurgesteld worden over een kerk die deze middelen weert.

Binnen de beweging van de gemeenteopbouw wordt ook veel nadruk gelegd op het leiding geven aan een gemeente. De aansturing van de gemeente moet het niveau hebben van een managementteam in een bedrijf. In oktober en november zullen er in ons land weer trainingen gehouden onder de naam veelzeggende naam "Global Leadership Summit". Summit is het Engelse woord voor top, of hoogste niveau. Met andere woorden: wereldwijd worden leiders getraind om het hoogste niveau te bereiken. Op die manier zullen zij in staat zijn om de wereld te winnen voor de boodschap van het Evangelie. Vorig jaar trok de conferen­ tie 1400 kerkleiders uit evangelisch en reformatorisch Nederland. Ook moderne marketingmethodes kunnen in deze visie dienstbaar zijn aan de kerk. Met dit alles streeft de kerk naar het hoogste niveau, want, zo lezen we in een van de tien centrale waarden van Willow Creek "wij geloven dat hoge kwaliteit God eert en mensen inspireert." Beleidsplannen zetten visie en uitwerking haast tot in detail uiteen. Immers, zo luidt de redenering, "we weten uit de Bijbel dat God ook werkt volgens een Plan." Dit alles dient het grote doel om "de liefdevolle roepstem van Christus herkenbaar te maken in een samenleving die wordt overstelpt door keuzemogelijkheden."

Maakbaar

Om dit alles te bereiken moeten alle kerkmensen hun gaven inzetten om dit hoge doel te bereiken. Op die manier bouwen de mensen aan hun kerk en wordt de kwaliteit nog hoger. Toen een oud-bestuursvoorzitter van Willow Creek Nederland gevraagd werd naar zwakke punten in dit concept, moest hij lang nadenken. Willow Creek lijkt op weg te zijn naar een volmaakte kerk, al zullen de leiders zich haasten om bescheiden te erkennen dat er nog heel wat te verbeteren is. Een Amerikaanse predikant schetste eens in grove trekken de kerkgeschiedenis. Zijn schets eindigde met de woorden: "En tenslotte verplaatste de kerk zich naar Amerika waar zij een onderneming werd." Het zal wel wat kort-door-de-bocht zijn, maai toch lijkt er een kern van waarheid in te zitten. Amerikanen lijken in sterke mate te geloven in een maakbare wereld. Zij hebben zich opgewerkt tot wereldleiders, zij maken in hun eigen ogen de beste producten van de wereld. Deze geest van optimisme en vooruitgang treffen we aan bij Willow Creek. Er heerst een groot vertrouwen in de eigen organisatie en mogelijkheden. Vanzelf wordt benadrukt dat het de Heilige Geest is Die alles moet besturen, maar ondertussen luidt de eerste zin van de 'belijdenis' van Willow Creek: "De groei van Willow Creek is mede te danken aan een inspirerende en heldere visie".

Boodschap

Volgens de leiding van Willow Creek heeft alle aandacht voor groei, kwaliteit en strategie de boodschap die ze uitdraagt niet aangetast. Opvallend is de zelfverzekerdheid waarmee dit voortdurend wordt benadrukt. Het lijkt een onmogelijkheid dat een kerk als WiUow Creek dwaalt in de boodschap. De gedachte alleen al wordt nauwelijks toegelaten. Dit lijkt iets veranderd te zijn door een onderzoek dat eind vorig jaar door Willow Creek zelf werd uitgevoerd. Daaruit bleek dat de kerk wel vele duizenden mensen had bereikt, maar dat deze mensen niet gefundeerd werden in de leer van Gods Woord. 'Zoekers' kwamen naar de kerk, hebben het daar naar hun zin, maar krijgen onvoldoende onderv«js in Gods Woord. De leiding van Willow Creek noemde het rapport schokkend en beloofde veranderingen door te voeren.

Echter, het is de vraag in hoeverre dat mogelijk is. Wie de boeken van Bill Hybels leest, kan tot geen andere conclusie komen dat de hele boodschap van Willow Creek zeer opper­vlakkig en door en door remonstrants is. Echte Schriftuitleg komen we nauwelijks tegen. Het is meer een aaneenrijging van persoonlijke ervaringen, pakkende anekdotes met ondertussen vervwjzingen naar de Bijbel. Maar voordat die teksten worden uitgelegd rolt de volgende anekdote er overheen. De president van het Westminster Theologisch Seminarie in Californië zei eens in een interview met het RD: "Ik zeg niet dat Bill Hybels onoprecht is, maar zijn levensopvatting heeft niets gereformeerds. Zondagsheiliging bijvoorbeeld heeft bij hem weinig waarde. Bij Hybels gaat het allemaal meer om onze behoeften dan om de eer van God, om Zijn geboden. Zijn onderwijs. Het heeft het effect van psychologisering van het Evangelie. Gods Woord als oppepper. Voor de beleving van zonde en schuld is geen plaats meer. Zijn 'theologie' leidt niet tot de ware vruchten van het geloof. Integendeel, de moderne methoden zullen de confessionele boodschap verder uithollen."

Aangrijpend

Meer dan 100 evangeUsche gemeenten hebben de ideeën van Willow Creek vertaald naar hun eigen situatie. En, het moet gezegd worden, meerdere van hen groeien als kool. De Hoofddorpse Meerkerk, de kerk van ds. Bottenbley in Drachten en evangeliegemeente De Pijler in Lelystad 'draaien' met groot succes. Maar ook reformatorische kerken in Nederland hebben een aantal ideeën van Willow Creek omarmd. Daarom besteden we wat meer aandacht aan deze beweging. Een van die kerken is de christelijke gereformeerde kerk van Zwolle. In een interview met de EO staken de toenmalige predikanten van Zwolle hun enthousiasme voor Willow Creek niet onder stoelen of banken. De Zwolse kerk groeit snel en doet er alles aan om buitenkerkelijken te bereiken. Naast de klassieke kerkdienst en de, matig bezochte, catechismusdienst belegt de christelijke gereformeerde kerk speciale diensten die aantrekkelijk worden gemaakt voor de moderne mens. Een band, dans en drama behoren dan tot de ingrediënten voor de eredienst. Deze diensten worden verreweg het drukste bezocht. Zelf noemt de Zwolse kerk zich 'dynamisch gereformeerd'. Velen binnen het kerkverband denken daar anders over. Zeker toen in Zwolle vier jaar geleden besloten werd om homofielen die samenleven met iemand van hetzelfde geslacht toe te laten aan het Heilig Avondmaal. Blijkbaar ging dat samen: grote openheid voor de moderne cultuur en het aanvaarden van mensen die in een grote zonde leven. Onder grote druk van classis en particuliere synode trok Zwolle het besluit in, hoewel dat niet van harte ging. Tegen het hele beleid van de Zwolse kerk bestaat veel weerstand binnen het behoudende deel van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Maar - zo gaat dat helaas vaker - daar trekt men zich in de IJsselstad niet veel van aan, overtuigd als men is van hun aanpak. Het trekt immers mensen? En dat lijkt in onze tijd het einde van alle tegenspraak te zijn.

(wordt vervolgd)

Middelburg,

ds. J.M.D. de Heer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen