Planteleven op steen in Ierland

Ierland wordt altijd het groene eiland genoemd. Maar liefst 40 nuances van de kleur groen zou je er kunnen onderscheiden. In het zuiden groeien palmen en er bloeien aardbeibomen, die je verder alleen in Spanje en Portugal vindt. Onder invloed van de warme Golfstroom is het klimaat er vochtig en de temperatuur gelijkmatig: 's winters komt hij vrijwel nooit onder de nul graden en 's zomers bijna nooit boven de 20 graden. Een gematigd zeeklimaat dus. Nu is Ierland niet overal zo groen. In het westen, langs de kust van de Atlantische Oceaan, ligt een landstreek die er heel anders uitziet. Die streek heet de Burren; dat is de Engelse schrijfwijze van het Ierse woord "Boireann" wat "stenige plaats" betekent. De Burren is een kale, desolate steenwoestijn zonder bomen van enige betekenis. Water is er alleen in ondergrondse rivieren en tussen de stenen is maar weinig aarde te zien. Op het eerste gezicht lijkt het landschap wel wat op een maanlandschap. Grimmig, levenloos en bepaald niet uitnodigend strekt de grijze steenmassa zich uit. Toch is er leven! Wie het opbrengt om deze steenwoestijn te betreden en over de keien te klauteren zal verrast worden, want er wacht hem een grote beloning. Overal tussen de stenen, in soms heel diepe spleten, groeien planten en bloeien bloemen.

Plantengroei
In de spleten en scheuren van het kalksteenplateau is meer of minder aarde achtergebleven en daar heeft zich een heel bijzondere plantengroei ontwikkeld. Zowel arctische -tot de noordpoolstreken behorende- planten als mediterrane -tot de landen rond de Middellandse Zee behorende- planten zijn hier te vinden, samen met planten die we in de rest van Europa kennen uit het hooggebergte. Het is een heel gekke gewaarwording als je op nog geen honderd meter van de zee de prachtige, intens blauwe bloemetjes van de voorjaarsgentiaan vindt, die toch een uitgesproken alpenplant is. Even verderop bloeit uitbundig de dryas -in het Engels heet hij Mountain avens en een Nederlandse naam heeft hij niet- met helderwitte bloemen en een goudgeel hart, gevormd door de vele meeldraden. Dit is dan weer een plant van arctische en alpine streken, waarschijnlijk in de ijstijden hierheen gebracht. De vruchtpluizen hebben lange zilverige haren. Een prachtige combinatie van rood, wit en blauw vormen deze twee met de bloedooievaarsbek, die in grote massa's tussen de stenen groeit. Bloedrood zijn de bloemen overigens niet, de kleur is meer purper. Deze ooievaarsbek komt in alle Europese landen voor, maar helaas niet in Nederland. Dat is jammer, want het is een hele mooie plant met grote bloemen.

Orchideeën
Naast de genoemde arctische en alpenplanten zijn er ook planten uit het Middellandse-Zeegebied in de Burren beland, zoals een klein orchideetje dat in deze streek groeit. Het is een onooglijk plantje met geelgroen blad en kleine witte bloemetjes, die snel bruinig worden. De Ieren noemen hem trots de Ierse orchis; bij ons in Nederland is hij alleen bekend onder de wetenschappelijke naam Neotinea maculata. Het is een heel zeldzaam plantje, dat je niet makkelijk zal vinden, ook al omdat hij zo onopvallend is. Nee, dan die andere orchideeën; de Burren wemelt ervan, waar je ook kijkt. Tussen de stenen en op kleine grazige plekjes staat het vanaf eind april vol met de mannetjesorchis met z'n purperen bloemtrosjes. In mei komt daar dan de grote keverorchis bij. Ook overal te vinden, maar veel minder opvallend doordat de bloemtrossen ieler zijn en de bloemetjes geelgroen van kleur. Mei en juni zijn de maanden van de gevlekte orchissen, het hondskruid, de grote muggenorchis en nog vele andere orchideeën. In totaal groeien er zo'n 20 soorten in de Burren, waarvan sommige zeer lokaal of in kleine aantallen.

Overvloed
Voor plantenliefhebbers is deze streek echt het einde, maar je hoeft niet alle namen van de planten te kennen om ervan te kunnen genieten. Het is ook heerlijk om gewoon om je heen te kijken naar die overvloed van bloemetjes in alle kleuren en vormen. Je moet overigens wel wéten dat ze er zijn, anders ga je niet zo gauw die "kale" stenenwoestijn in. Voor wie dat aanspreekt is de rust en de uitgestrektheid van het landschap weldadig. Op het eerste gezicht is het onvoorstelbaar dat die plantjes in die barre omstandigheden kunnen overleven. Het is mogelijk door een combinatie van klimaat, geografische ligging en locatie, maar vooral van belang is de aanwezigheid van kalksteen met vruchtbare aarde, waar die tenminste aanwezig is. Alle voedingsstoffen voor een rijke groei zijn daarin voorhanden, alleen slechts in beperkte hoeveelheid, vandaar de dwerggroei van vele planten.

Struiken
Tussen de stenen zijn verschillende struiken te vinden, zoals meidoorn en hazelaar. Maar door de omstandigheden blijven ze klein en kruipen ze meer dan dat ze omhoog groeien. De kruipwilg spreidt zijn katjes over de steen uit en ook de kardinaalsmuts is in liggende vorm op de kalksteenmassa's te vinden. In de spleten groeit vaak klimop en kamperfoelie. Op enkele plaatsen groeit een plantje dat je een echte immigrant zou kunnen noemen. Ooit eens geïmporteerd door een plantenliefhebber heeft het zich zo goed aangepast, dat het de naaste omgeving van zijn standplaats helemaal heeft geannexeerd. Erinus alpinus is zijn naam, een alpenplant zoals uit die wetenschappelijke naam blijkt; de Ieren noemen hem fairy foxglove - foxglove is vingerhoedskruid en het woord fairy is, denk ik, toegevoegd vanwege de geringe afmetingen van het bloemetje.

Varens
Varens zijn ook alom te vinden; er is dan wel nergens open water, maar de vochtige zeewind en de vrij grote hoeveelheid neerslag zorgen toch voor voldoende nattigheid. In de holletjes en spleetjes blijft altijd wel wat water staan. Engels gras kennen we in Nederland uit de duinstreken, in de Burren vind je het overal op en tussen de kale rotsen. Net als het duinroosje trouwens, de naam zegt het al; hier zou je het steenroosje kunnen noemen. De driekantige look -allium triquetrum- is net als de Ierse orchis een inheemse soort in het mediterrane gebied. Wij kijken in ieder geval weer vol verlangen uit naar ons volgende bezoek aan die vreemde, ontoegankelijke, maar zo fascinerende wereld van de Burren. i< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen