Van een klooster naar een vesting

Het dorp Ter Apel ligt te midden van ruim 150 hectare bos, en de grote trekpleister is hier het mooie plattelandsklooster, dat als een oase van rust daar in de bossen ligt, aan de Boslaan nr. 3. In 1464 werd het gesticht door de Kruisherenorde op de fundamenten van een voormalig klooster uit de 13e eeuw. Tijdens de Tachtigjarige oorlog moesten de kloosterlingen het veld ruimen en de kloosterkerk kwam in 1604 in het bezit van de Gereformeerde Kerk. De laatste prior van het klooster ging over naar de "nye lere" en was de eerste predikant. In de jaren dertig van onze eeuw is het klooster heel goed gerestaureerd en nu is het een bijzonder mooi museum, mede door zijn unieke ligging, waar de sfeer van vroeger nog aanwezig is. De kerk heeft een kalkstenen oxaal (galerij voor het koor en het orgel), mooie koorbanken en gebrandschilderde ramen. Ook de kloostertuin is besHst een bezoek waard. Het is een kruidentuin met ca. 80 -medicinale- planten. Het klooster is vanaf mei t/m september dagelijks geopend van 10.00 - 17.00 uur.

Oud landschap
We gaan nu richting Sellingen. Een paar kilometer buiten Ter Apel zien we een standerd korenmolen bij de buurtschap Ter Haar. Tot 1831 sierde deze molen het bastion in Bourtange, maar in dat jaar werd hij verkocht en hier weer opgebouwd. Net voor Sellingen ligt de buurtschap Ter Borg. In deze omgeving is het oude landschap nog het best bewaard gebleven. Mooie Saksische boerderijen en prachtige loofbossen geven aan deze omgeving een grote bekoring. De oude schaapskooi bij het bruggetje over het riviertje de Ruiten-Aa draagt daar ook toe bij.

Op ongeveer 5 km vanaf Sellingen kunnen de liefhebbers een bezoek brengen aan recreatieoord De Beetse. Water, trimbanen, speelweiden, picknickplaatsen en nog veel meer zorgen hier voor een dag vol plezier voor het hele gezin. In Sellingen staat aan de Torenstraat een vroeggotisch kerkje, waarin zich 15e-eeuwse muurschilderingen bevinden. Voor een bezichtiging kunt u zich vervoegen bij de WV aan de Dorpsstraat nr. 8.

Vesting
We rijden nu door Jipsinghuizen naar ons einddoel voor deze dag: de vesting Bourtange. Om te weten hoe en waarom hier zo'n vesting in het verleden is gebouwd, duiken we eerst even kort in een stukje vaderlandse geschiedenis. Vroeger lag er tussen de stad Groningen en het achterland (Duitsland) één groot veenmoerasgebied. Hierdoorheen liep slechts één weg: de Bourentange. Deze weg was zo smal dat op verschillende plaatsen twee wagens elkaar nauwelijks konden passeren. Een berm was er niet, vlak naast de weg was het veenmoeras. Was deze weg ergens afgesloten, dan was meteen de toegang van en naar Groningen geblokkeerd. Vandaar dat er bij Bourtange al een schans lag om Stad en Ommelanden te beschermen. Tijdens de 80-jarige oorlog was de Graaf van Rennenberg stadhouder van de vier noordelijke provincies, maar hij liep in 1580 over naar de Spanjaarden, waardoor o.a. ook de stad Groningen weer in Spaanse handen kwam. Ogenblikkelijk Het Willem van Oranje de schans Bourtange versterken en sloot zo de uitvalsweg van de afvallige stad naar het oosten af, want in het Duitse grensgebied bevonden zich ook nog veel Spaanse troepen. In de herfst van 1593 kwam de Spaanse veldheer Verdugo met een leger van 6500 man naar de schans om deze te veroveren. De bezetting bestond maar uit zo'n 700 man, dus het zag er niet best uit. Maar hier bewees de smalle toegangsweg door het moeras zijn nut: De aanvaller moest met flinke verliezen terugtrekken.

Oude luister
In 1742 had de vesting de omvang zoals zij er nu, na een ruim 25-jarige restauratie, uitziet. Begin 1800 werden de leegstaande militaire gebouwen verkocht, de molen in 1831, en in 1851 viel het doek helemaal: de laatste militairen vertrokken uit de vesting Bourtange. Het dorp ging aan "bloedarmoede" lijden, de bevolking vergrijsde, industrie was er niet en de nog aanwezige middenstand kreeg het ook hoe langer hoe moeilijker. Door toedoen van burgemeester F. Loopstra werd er in 1964 een werkgroep opgericht waaruit het plan voortkwam om de vesting in oude luister te herstellen, wat dan een toeristische trekpleister zou moeten worden. Het gedurfde plan heeft uiteindelijk ruim 40 miljoen gulden gekost. Het doel is echter schitterend gerealiseerd: Een unieke vesting uit het verleden is herrezen uit zijn vervallen staat. Voor een bezoek aan de vesting Bourtange moeten we de auto op het grote parkeerterrein laten staan, met de auto mogen we er niet in. Let op: Op het parkeerterrein probeert men toegangskaartjes aan de man (vrouw) te brengen, maar die hebben alleen betrekking op de toegang tot bepaalde gebouwen/musea in de vesting. De plaats zelf is normaal zonder toegang te bezoeken. Voor informatie over een en ander kunnen we terecht bij het informatiecentrum naast de parkeerplaats.

Eerste protestantse kerk
We noemen een paar bezienswaardigheden. De eerste protestantse kerk die in het noorden is gebouwd stond in Bourtange, dat was in 1607. In 1869 was hij zo bouwvallig dat hij moest worden afgebroken. Meteen heeft men een andere kerk gebouwd; wat wij nu dus zien is ongeveer 125 jaar oud. Zoals meer vestingen indertijd had ook Bourtange een standerdmolen om koren te malen. In de tijd van verkoop en afbraak is deze molen ook verkocht; hij staat nu, zoals reeds vermeld, in de buurtschap Ter Haar. Om de vesting weer in de oorspronkelijke staat te brengen moest er natuurlijk ook weer een molen komen. Die er nu staat is in 1980 klaargekomen en precies nagebouwd naar de oude molen uit de 17e eeuw. De synagoge vergeten we ook niet. Vrij zeker vestigden zich hier omstreeks 1790 een aantal Joden uit Polen. In 1842 konden zij hun synagoge in gebruik nemen voor hun erediensten. In de jaren 1940-1945 werden zij allen door de Duitsers naar de vernietigingskampen gevoerd. Slechts twee keerden er terug! In de synagoge is nu een museum ingericht met o.a. voorwerpen betreffende de joodse eredienst.

Rondleiding
Naast de standerdmolen staat nog een gebouw. Daarin is een origninele rosmolen gevestigd. Hierin wordt de molensteen door midden van een paard (ros) in beweging gezet. Dus wind of geen wind, in de vesting kon men altijd het koren malen. Uit de tijd van de militairen zijn aanwezig de kapiteinswoning, barakken en het kruitmagazijn. Er is nog veel meer te zien, maar dat mag u zelf uitzoeken. Een aantal enthousiaste dames verzorgt eventueel een deskundige rondleiding en ook dagtochten in de mooie omgeving. Ondanks de reconstructie heeft het dorp zijn intieme sfeer behouden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen