Ton Koopman gaf aan oude muziek een 20e-eeuws hart

In een dagblad in Neurenberg werd hij eens " der rasende Trillermacher" genoemd. Ton Koopman had tijdens een uitvoering de ciavecimbel er weer eens flink van langs gegeven. Door zijn dynamiek, zijn vaak spectaculaire tempi en de manier waarop hij er vaak van alles bij improviseerde en versierde, verwierf hij in Neurenberg de bij naam "der rasende Trillermacher". De Trillermacher blikt terug op tien jaar ervaring met zijn "The Amsterdam Baroque Orchestra". Onlangs werd hem de grootste Nederlandse kunstprijs toegekend vanwege zijn verdiensten voor de oude muziek: het 3M-Muzieklaureaat 1989. "Oude muziek gaf hij een 20e-eeuws hart", heette het toekenningscriterium door de jury. Vriend en vijand onderschrijft dat. Voor de een is Koopman een uitslover, voor de ander de belichaming van oude muziek. Hij is een van de figuren die de oude muziekpraktijk van de marge naar het centrum hebben verplaatst.

Beweging
Ton Koopman beschouwt de opkomst van de oude muziek als een muzikale vorm van studentenprotest. Het was een beweging van een klein groepje dat niets te maken wilde hebben met de gevestigde orkesten. Men wilde verlost worden van overbodige emoties van 19e-eeuwse componisten. Aan het eind van de jaren zestig kwamen verschillende bewegingen bij elkaar. Ensembles in Duitsland en in Bazel zorgden voor een nieuw geluid. Daar kwamen mensen als Gustav Leonhardt, leraar van Ton Koopman, en Nikolaus Harnoncourt uit voort. Een belangrijke stap was het moment waarop de eerste musici op oude instrumenten gingen spelen. Het was een tijd van experimenteren, maar men ontdekte dat de klank en de manier van spelen op zo' n oud instrument een extra dimensie aan de muziek gaf. Ton Koopman verrichtte baanbrekend werk met zijn ensemble "Musica Antiqua", hoofdzakelijk gevormd door Nederlanders. Het gezelschap viel echter uiteen toen Koopman de prestaties van hun buitenlandse collega's openlijk ten voorbeeld stelde. l3at gebeurde tien jaar geleden. Meteen ronselde hij een nieuw gezelschap musici, nu afkomstig uit diverse landen. Dat groeide uit tot een ensemble met een stichting, een kantoor, een bibliotheek en een sponsor. Ton Koopman werd directeurvan dat bedrijf: "The Amsterdam Baroque Orchestra''. De naam is Engels. Maar ach, het merendeel van het ensemble bestaat uit Britten.

Liberaler
In tien jaar tijd is Ton Koopman en is zijn ensemble veranderd.,,Het ensemble klinkt wat mannelijker en ook ik ben veranderd, al merk ik daar zelf weinig van. Toen ik laatst de Matthaus-Passion dirigeerde zei iemand na afloop: ik kan horen datje milder bent geworden. En ik maar denken dat ik zo' n gedreven, dramatische uitvoering had gedirigeerd.'' ,,Maar toch... tien jaar geleden, ook toen was ik een "rasende Trillermacher", wilde ik helemaal niet rebels zijn, maar blijkbaar was ik het wel. Het was natuurlijk de tijd waarin ik van alles ontdekte. En waarin ook anderen van alles ontdekten. Want er kwam toen veel van de grond wat betreft de oude muziek. Ik denk dat ik niet minder zwart-wit ben dan vroeger. Maar waarschijnlijk kan ik alles nu iets beter doseren. Ja, je wordt ouder. Zo gaat dat." De 45jarige Trillermacher grinnikt er hartelijk om. Daarnaast is hij onmiskenbaar liberaler geworden. Zei hij vroeger geen behoefte te hebben aan barokuitvoeringen op nietauthentieke instrumenten, tegenwoordig is hij op dit punt minder stringent. Zo staat hij in januari volgend jaar een keer voor het Los Angeles Chamber Orchestra. Met zijn eigen orkest heeft hij koers gezet naar het Mozart-jaar 1991. Alle symfonieën van Wolfgang Amadeus zullen door The Amsterdam Baroque Orchestra worden uitgevoerd in twee Japanse steden en in Utrecht., ,Mozart is voor mij wel de uiterste grens", zegt Koopman. ,,Ikheb niet, zoals veel van mijn collega's, de behoefte geleidelijk vanuit de barok in de 19e eeuw door te dringen. Ik besteed mijn tijd liever aan de dingen waarmee ik me nauwer verwant voel." Zo haakte hij af bij de vraag om ter afsluiting van het Festival Oude Muziek in Utrecht'' Die Schöpfung" te dirigeren. Het aantal "authentieke'' interpretaties van vooral de bekende werken is enorm gegroeid. Koopman: ,, Vroeger wilden platenmaatschappijen nog wel eens experimenteren, de winst haalden ze wel uit de opbrengst van de popmuziek. Nu is dat veel moeilijker. Een dertigste versie van de "Brandenburgse concerten" verkoopt altijd nog beter dan een cantate van een volstrekt onbekende componist. Het aanbod is te groot. Wat moet j e kiezen als j e voor die enorme bakken met cd's staat?" 1

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen