Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Achtergrond · Voorkeurstemmen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Achtergrond · Voorkeurstemmen

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

De kiezer stemt n/et alleen op een partij maar ook op een kandidaat. Weliswaar brengt het overgrote deel van de kiezers haast automatisch zijn stem uit op nummer een van de lijst, maar het percentage voorkeurstemmen groeit. En wat belangrijker is, de Kieswet geeft die voorkeurstemmen tegenwoordig een groter gewicht.Vroeger moest je de helft van de kiesdeler hebben om als lager geplaatste op de lijst gekozen te worden, nu is dat nog maar een kwart. En ex-minister Pechtold had een wetsontwerp klaar liggen om dat te verlagen tot een achtste.

De val van het kabinet-Balkenende leidde er toe dat dit wetsontwerp althans voorlopig is afgevoerd. De verdwenen regeringspartij D66 was er het meest enthousiast over Daar ziet men dit voorstel als een manier om de kiezer meer invloed te geven en de macht van de partijbesturen terug te dringen. In het verleden hadden de partijen weinig op met het verschijnsel voorkeurstemmen. De KVP liet haar kandidaten zelfs beloven dat wanneer zij in afwijking van de lijstvolgorde met voorkeur gekozen zouden worden, zij hun zetel niet zouden aanvaarden. Die belofte was weliswaar in juridisch opzicht niet bindend, maar had voor de betrokkenen wel een morele betekenis.

Voorkeursacties

De SGP werd de afgelopen decennia verschillende malen geconfronteerd met georganiseerde voorkeursacties. In 1963 voor Van Rossum, in 1971 voor

ds. Mallan en in 1981 zowel voor Holdijk als voor Van der Vlies. Al waren ze niet succesvol, deze acties maakten wel duidelijk dat er in bepaalde segmenten van de partij onvrede heerste over de gang van zaken. Bij de Christenunie wist mevr. Huizinga-Heringa zowel in 2002 als in 2003 zittende parlementariërs van hun zetel te verdrijven. Kennelijk gaven nogal wat CU-kiezers de voorkeur aan een vrouw. Uiteraard was dat niet tot vreugde van Van Middelkoop en Van Dijke, die hun politieke loopbaan op het onverwachtst zagen afgebroken.Huizinga beriep zich echter op de wil van de kiezers. Maar het was beter geweest om te spreken over de wil van de Kieswet. Want of de kiezers van de Christenunie nu inderdaad aan haar de voorkeur gaven boven Van Middelkoop of Van Dijke.was zeer de vraag. De laatste twee hadden echter, in de overtuiging dat hun zetel veilig was, niets gedaan om hun achterban te mobiliseren.Anders waren ze wellicht in staat geweest meer voorkeurstemmen te veroveren dan de dame die hen nu van hun plaats verdreef.

Mobilisatie sympatliisanten

Een verdere verlaging van de kiesdrempel zal er toe leiden dat veel kandidaten zich genoodzaakt voelen hun sympathisanten te mobiliseren. Ook bij een kanshebbende plaats op de lijst loop je anders het risico om gepasseerd te worden. Die tendens hangt samen met de grotere nadruk in de hedendaagse politiek op de persoonlijkheid van de politici. De betekenis van politieke beginselen, partijloyaliteiten en programmapunten is daarentegen minder geworden, al is het ook weer niet zo dat die nu helemaal verdwenen is. De meeste partijen houden tegenwoordig rekening met die tendens en staan positiever ten opzichte van voorkeursacties dan voorheen. Kandidaten die vanwege hun aantrekkingskracht op de kiezers veel voorkeurstemmen behalen, worden extra waardevol gevonden.Vandaar dat de VVD behoedzaam omgaat met ministerVerdonk.Als nummer 2 op de lijst kan zij in november veel kiezers voor de WD winnen en behouden.

Populaire iiandidaten

Kandidaten die populair zijn in hun regio, hun beroepsgroep, hun etnische achterban, de sportwereld, de dierenbe­ scherming of waar dan ook, zijn voor een partij waardevol vanwege de voorkeurstemmen die zij daar kunnen vergaren. Stemmen van kiezers die anders wellicht helemaal niet op die partij zouden stemmen.

Nu werd bij het samenstellen van de lijsten altijd wel gekeken naar mensen die hier of daar veel vertrouwen genoten. Maar het was dan veel minder de bedoeling dat zij voorkeurstemmen voor zichzelf gingen werven.

In het verleden was het ook veel moeilijker om met voorkeur gekozen te worden. In een kleine partij was het een zware opgave om de vereiste halve kiesdeler te halen. In grote partijen was dat ook niet eenvoudig omdat die in de verschillende kieskringen geen gelijkluidende lijsten indienden. De voorkeurstemmen uit het hele land mochten dan niet bij elkaar worden opgeteld. Dat mag nu wel.

Kandidaten komen daardoor meer dan vroeger terecht in de rol van politiek ondernemer Je moet een plaats op de lijst veroveren en kiezers werven op basis van je eigen kwaliteiten. Zo kun je carrière maken in de politiek. De daar opgedane kennis, ervaring en relaties kun je vervolgens weer elders benutten.

Roepingsbesef

Dat sluit niet aan bij de manier waarop wij in de SGP tegen een politieke functie aankijken.Voor onze vertegenwoordigers geldt hopelijk de politiek veeleer als een roeping dan als een carrière. Het moet ons niet gaan om het aantal voorkeurstemmen dat wij vergaren. Wel geldt ook voor de SGP dat het verstandig is kandidaten te zoeken die in hun regio, beroepsgroep, kerk of waar dan ook gewaardeerd worden. Twijfelende kiezers zou dat er toe kunnen brengen een voorkeurstem op hen (en daarmee een stem op de SGP) uit te brengen.

Hopelijk wordt het wetsontwerp ter verlaging van het vereiste aantal voorkeurstemmen definitief aan de kant geschoven. Een kwart van de kiesdeler is al weinig, maar bij een halvering zouden 8000 stemmen al voldoende zijn voor een voorkeurszetel in de Tweede Kamer. Dan is het helemaal overdreven om te stellen dat wie met voorkeur gekozen is, zich kan beroepen op een eigen mandaat van de kiezers.

dr. C.S.Ljanse

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 18 augustus 2006

De Banier | 20 Pagina's

Achtergrond · Voorkeurstemmen

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 18 augustus 2006

De Banier | 20 Pagina's