De fiscus en ons geweten

Onze maatschappij raakt steeds meer in de ban van de fiscus. Allerlei handelingen worden verricht of nagelaten, uitgaven gedaan of niet gedaan, juridische constructies aangegrepen of verworpen, vanwege de fiscale consequenties die ze zullen hebben. Het gaat er daarbij steeds om het belastbaar inkomen of de belastbare winst zo laag mogelijk te houden.

Met het oog daarop worden aftrekposten opgeblazen en inkomsten voor de fiscus verzwegen. Dat geldt zowel in het bedrijfsleven als in de privésfeer. Niet alleen de datum van de huwelijkssluiting, maar zelfs ook de vraag of men in het huwelijk zal treden, wordt bij velen tegenwoordig beslist door de fiscale regelingen terzake!

Belastingdruk
Uiteraard zijn belastingen al een oud verschijnsel. Overheden hebben immers altijd al geld nodig gehad. De hoogte van de belastingdruk is hier echter ook van belang. Die was vroeger veel lager. Hoe hoger echter de belastingdruk is (en de sociale premies hebben grotendeels hetzelfde effect als de belastingen) hoe meer bij particulieren en bedrijven de neiging zal ontstaan om zo te handelen dat de fiscale schade beperkt blijft.

Op zich is daar niets tegen, zo lang het maar legaal gebeurt. Anderzijds is de grens tussen het legaal ontgaan van belasting en belastingfraude soms vaag. Zeker ook als je gebruik gaat maken van allerlei buitenlandse constructies waar de fiscus je weliswaar niet (althans nog niet) op pakken kan, maar die toch moreel gezien bedenkelijke kanten hebben. Bovendien is het maatschappelijk geen gezonde situatie dat zoveel energie gestoken wordt in de strijd met de fiscus.

Het is verkeerd dat bedrijven meer belang hebben bij goede belastingadviseurs, dan bij bekwame managers, ingenieurs of verkoopleiders. Het is een verkeerde ontwikkeling als de belastingdienst vanwege de toenemende ingewikkeldheid van de belastingwetgeving steeds meer mensen moet inzetten en dan vaak nog tot de conclusie moet komen dat zij steeds meer haar greep op de belastingplichtigen veriiest.

Niet onbeperkt
Natuurlijk, belastingen zijn nodig om de overheidsuitgaven te dekken. Dat spreekt vanzelf, al kan men over de gewenste hoogte van de overheidsuitgaven van mening verschillen. Belastingen moeten ook worden geheven naar draagkracht, al is die draagkracht niet altijd eenvoudig vast te stellen. Belastingen en sociale premies betekenen ook een vorm van inkomensoverdracht van hen die veel verdienen naar hen die weinig of niets verdienen.

Maar ook aan die solidariteit zijn grenzen. De ontwikkelingen van de laatste jaren hebben ons wel laten zien dat de belastingdruk niet onbeperkt kan worden opgevoerd. Gebeurt dat wel, dan neemt de belastingfraude opmerkelijk toe en dreigt het zwarte circuit onbeheersbaar te worden. Dat op zich is al voldoende reden om aan de voortdurende groei van de overheidsactiviteiten een halt toe te roepen.

Betalingsplicht
Anderzijds moet het voor ons volstrekt duidelijk zijn dat wij aan onze betalingsplicht moeten voldoen. Ook al vinden we dat de overheid bepaalde taken moet afstoten, ook al zijn we het niet eens met bepaalde overheidsuitgaven (of dat nu kruisraketten of operasubsidies betreft doet er niet toe) toch ontslaat ons dat niet van onze plicht om te betalen.

Afgedacht nog van de leugens en het bedrog waar belastingfraude vrijwel automatisch mee gepaard gaat, is het vanuit de Bijbel zonneklaar dat de overheid belasting mag heffen. Ook in het bekende hoofdstuk Romeinen 12 komt dit punt aan de orde. En ook toen had men terecht kunnen klagen over de verdeling van de belastingdruk of over de besteding van de overheidsfinanciën.

Fraudebestrijding
Ervan uitgaande dat we de keizer moeten geven waar hij recht op heeft, spreekt het ook vanzelf dat de fiscale fraude het verdient om stevig aangepakt te worden. Onvermijdelijk gaat dat gepaard met inbreuken op de privacy van de belastingplichtigen. Maar voor wie niets te verbergen heeft, is dat minder erg.

Wie fatsoenlijk aan zijn belastingplicht voldoet heeft er zelfs groot belang bij dat de fiscus over voldoende armslag en mankracht beschikt om de belastingfraudeurs in hun kraag te grijpen. Nog afgedacht van het feit dat succesvolle belastingfraude ondermijnend werkt op de belastingmoraal van anderen, kan belastingfraude in het bedrijfsleven ook concurrentievervalsend werken.

Massale belastingfraude leidt er ook toe dat de belastingtarieven hoger zijn dan anders nodig zou zijn geweest. Ja, in landen waar belastingontduiking een „nationale sport" is geworden, gaat de overheid er gewoon van uit dat toch vrijwel niemand zich aan de officiële regels houdt. De officiële tarieven zijn daarom een stuk hoger dan eigenlijk noodzakelijk en billijk is.

In zo'n situatie - die veelal gepaard gaat met een corrupt ambtenarenapparaat - is het voor de burger wel moeilijk om aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen en toch een zuiver geweten te houden. Het is daarom ethisch van groot belang om te voorkomen dat we in Nederland naar zo'n situatie afglijden. l< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen