Mag de Heere Jezus afgebeeld worden?

HOOFDARTIKEL

Er zijn van die vragen die altijd weer terugkomen, en ook telkens weer aanleiding geven tot discussie, ook al zijn alle pro's en contra's wel doorgesproken. Onder die vragen valt ook het probleem dat ik deze keer aan de orde wil stellen. Onlangs werd het op de catechisatie weer eens ter sprake gebracht en korte tijd later werd in een persoonlijk gesprek mijn mening erover gevraagd. Misschien dat het goed is, er maar weer eens aandacht aan te schenken.

Het betreft de vraag of het geoorloofd is de Heere Jezus af te beelden. Natuurlijk denken we dan allereerst aan illustraties in kleuter-en kinderbijbels, maar ook aan plaatjes van de zondagsschool, e.d. Het blijkt dat daarover verschillend wordt gedacht, onder mensen die betrokken zijn bij het onderwijs, maar ook onder leiders en vertellers op zondagsscholen.

God en Mens

Het is uiteraard maar de vraag waarop wij het accent leggen: op de Goddelijke of op de menselijke natuur van Christus. Met de Kerk van alle eeuwen belijden we immers dat de Heere Jezus waarachtig en eeuwig God is, van hetzelfde Wezen met de Vader, en tegelijk dat Hij waarachtig Mens is, ons in alles gelijk. In de Oude Kerk is al verschil van mening geweest over de vraag hoe die Goddelijke en menselijke natuur van Christus zich tot elkaar verhouden, maar dat probleem is nimmer opgelost en dat zal altijd een mysterie blijven dat ons verstand vèr te boven gaat.

De geschiedenis van de kerk geeft in dit opzicht een soort pendel-beweging te zien. Er waren tijden waarin zwaar werd beklemtoond dat de Heere Jezus waarachtig God is. En uit reaktie daarop brak er dan weer een periode aan waarin meer aandacht werd gevraagd voor Zijn menselijke natuur. En zodra het ene werd benadrukt ten koste van het andere ontstond er natuurlijk een éénzijdige voorstelling.

Geen beeld van God

In het eerste geval zal men al spoedig geneigd zijn te zeggen: Christus mag niet afgebeeld worden, want Hij is God! Als we het toch doen komen we in conflict met het tweede gebod, waarin de Heere heeft verboden , , gesneden beelden of énige gelijkenis te maken van wat boven in de hemel is, van wat onder op de aarde is, en van wat in de wateren onder de aarde is". Dat houdt natuurlijk niet in dat alle beeldhouwkunst, schilderkunst, fotografie contrabande is, al zijn er altijd mensen geweest die het tweede gebod zó hebben uitgelegd! Het gaat erom, dat we geen beelden mogen maken om God daardoor te dienen of te vereren.

Maar - zo stelt onze Heidelbergse Catechismus terecht vast - , , God kan noch mag op geen enkele wijze afgebeeld worden". Wat de Heere Zelf betreft is het gebod dus absoluut. De reden waaróm dat verboden is vond ik treffend geformuleerd door wijlen ds. H. G. Abma:

„De Heere is Geest. Hij kan niet gevangen worden in vlees of in materiaal. Het allerkundigste kan Hem niet bevatten. Hoe trouwens zullen wij, die Hem in alle grootheid niet kunnen begrijpen. Hem afbeelden? Het is hoogmoed die heerschappij wil voeren over het soevereine Gods”.

(Tien Woorden Ethiek, pag. 86).

Mens onder de mensen

We mogen echter niet uit het oog verliezen dat de Heere Jezus óók waarachtig Mens is. Vlees van ons vlees en been van ons gebeente. Hij wandelde door het heilige land. Hij at en dronk en sliep. De mensen konden Hem zien. Hem aanraken, met Hem spreken. Hij heeft onder ons gewoond, zegt Johannes, en wij hebben Zijn heerlijkheid aanschouwd.

Ik kan niet inzien waarom Hij niet zou mogen worden afgebeeld zoals Hij door het land ging, zieken genezend, bedroefden troostend, het Woord van Zijn Vader verkondigend. Is het niet onbewust een Dopers trekje, en in feite een ontkenning van Zijn waarachtig Menszijn, wanneer men verbiedt Hem af te beelden omdat Hij immers God is?

Als tegenargument wordt vaak aangevoerd dat we de Heere Jezus ook niet kunnen afbeelden omdat niemand weet hoe Hij er in werkelijkheid heeft uitgezien. In sommige kinderbijbels meent men dan een compromis gevonden te hebben door een tekening die Hem van achteren laat zien, zodat het gezicht verborgen blijft. Dat laatste is natuurlijk geen oplossing. Als het verboden is Hem af te beelden, dan geldt dat verbod ook voor Zijn rug. Maar afgezien daarvan, we weten van geen enkele persoon uit de HeiHge Schrift hoe hij of zij eruit zag! Dan mogen we Abraham, David, Jesaja, Paulus ook niet schilderen of tekenen! Want die schilderijen of tekeningen zijn dan ook maar produkten van onze fantasie.

Mooi of lelijk

Het is natuurlijk wél de vraag op welke wijze de Heere Jezus wordt afgebeeld. We moeten ons indenken dat Hij gewoon Mens onder de mensen was, en op geen enkele wijze opviel als zijnde de Zoon van God. De Goddelijke natuur ging vrijwel volledig schuil achter de menselijke. Er is dan ook geen enkele reden om Hem, zoals vroeger vaak gebeurde, af te beelden met een stralenkrans om het hoofd, alsof de Goddelijke schoonheid en heerlijkheid zó van Hem afstraalde.

Maar zij die beweren dat Hij uitzonderlijk lelijk zou zijn geweest hebben ook ongelijk. Toch is dat wel beweerd, met een beroep op Jesaja 53: , , Hij was veracht en de Onwaardigste onder de mensen... Ieder was als verbergende het aangezicht voor Hem". Want dat heeft geen betrekking op Zijn uiterlijke verschijning, maar op het feit dat Zijn omgeving niet te maken wilde hebben met Iemand Die zo zwaar moest lijden.

We doen er het beste aan, ons Hem voor te stellen als een gewoon Mens van die tijd. Die op geen enkele wijze opviel door Zijn uiterlijk. En naar mijn mening is er dan ook geen bezwaar een afbeelding van Hem te maken zoals Hij als Jood onder Israël verkeerde. Trouwens, zouden we de vele indrukwekkende schilderijen en etsen van Rembrandt willen missen? Zijn Beeld

Dat de afbeeldingen van Christus geen religieuze functie mogen hebben is onnodig op te merken. Het gaat er ook niet om dat we precies weten hoe Hij eruit zag, wèl dat we verstaan wat Hij Zelf heeft gezegd: „Wie Mij gezien heeft, die heeft de Vader gezien". En vooral dat we naar Zijn Beeld vernieuwd worden. , , 0 Zoon, maak ons Uw Beeld gelijk”.

W.v.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen