De ziel en de zuil

De zuil staat opgericht in een veranderend landschap. Er deed zich een aardverschuiving voor in de politiek, waar de christelijke partijen geen vanzelfsprekende machtsfactor meer zijn. Er vond een stille digitale revolutie plaats in de maatschappij, waar social media en internet in toenemende mate van invloed zijn. Met een paar muisklikken gaat er een nieuwe wereld aan informatie, amusement en ‘vriendschap’ open. Heeft de reformatorische zuil in dit veranderende landschap nog toekomst?

Nu kunnen sommige elementen van de zuil verdwijnen zonder ernstige gevolgen. Er zijn andere elementen die beslist de moeite waard zijn. Wat niet vaak genoemd wordt is eigenlijk het belangrijkste. De ziel van de zuil ligt niet in de sociale cohesie van de reformatorische gemeenschap, maar in de reformatorische belijdenis. En in die belijdenis ligt ook de toekomst van de reformatorische gemeenschap.

Of dat nu in de vorm van een zuil is, of in een andere vorm. Waar uit de belijdenis geleefd wordt, daar is een reformatorische gemeenschap. Haar toekomst hangt van die belijdenis af. Wat meer is: de toekomst van zielen hangt samen met het hartelijk geloven van wat in die belijdenis geformuleerd is. De kern van de belijdenis, zoals de waarheid van de Heilige Schrift, de soevereine genade van God voor zondaren, het ene offer van Christus etc. zijn even bepalend voor onze toekomst als voor ons verleden en ons heden.

Daarom is de belangrijkste vraag voor 21e eeuwse gereformeerden in Nederland niet hoe we de zuil overeind houden, niet of we ‘ons’ onderwijs behouden, niet of de SGP vrouwen mag blijven weren van de kieslijst en noem maar op. De belangrijkste vraag is hoe we in het veranderende landschap van de Nederlandse maatschappij de gereformeerde belijdenis vasthouden en doorgeven.

De vraag die bepalend is voor de toekomst van de reformatorische gemeenschap is hoe we jongeren van nu, de twitteraars, de facebookers, de mobieltjesverslaafden, de Apple-adepten en world-wide-websurfers bereiken met de gereformeerde belijdenis en hen overtuigen van de waarde ervan.

Ontwikkeling onder jongeren

Iemand die goed zicht heeft op de ontwikkelingen onder jongeren is Johan Schouls. Hij is al jarenlang werkzaam in het onderwijs aan reformatorische jongeren en ook als ambtsdrager en catecheet komt hij met hen in aanraking. Hij heeft geconstateerd dat jongeren anno 2012 anders reageren, anders denken, meer vertrouwd zijn met internet en social media dan twintig jaar geleden. Hij merkte dat dit consequenties heeft voor de wijze waarop ze naar de reformatorische zuil kijken en over de gereformeerde belijdenis denken.

Gelukkig heeft hij het daarbij niet gelaten. Zijn kennis van de jongeren, van de gereformeerde belijdenis, van de didactiek en van de theologie heeft hij ingezet om een antwoord te vinden op de vraag hoe we jongeren en de belijdenis bij elkaar kunnen brengen. Zijn denkwerk heeft geresulteerd in een boek met de prikkelende titel Up to date gereformeerd. Reformatorische gemeenschap in een opengebroken wereld. Ik maak u deelgenoot van een paar kerngedachten uit dit boek.

Schouls dringt erop aan dat we ons richten op de kern: op het gereformeerde belijden. Er zijn zoveel zaken eromheen die weliswaar niet allemaal onbelangrijk zijn, maar toch minder belangrijk dan ze soms gemaakt worden. De nieuwste beenmode is toch echt van ondergeschikt belang vergeleken bij de rechtvaardiging door het geloof. Toch zijn er mensen die meer tijd besteden aan de mode die hun kinderen al dan niet mogen dragen, dan aan het geloof dat ze al dan niet belijden.

Plaatselijke gemeente

Een andere les is dat we veel waarde moeten hechten aan de plaatselijke gemeente. De christelijke kerk krijgt in de eerste plaats daar gestalte. Scholen, verenigingen, stichtingen en organisaties zijn slechts afgeleiden daarvan. De plaatselijke gemeente is meer dan een toegangsbewijs voor een baan bij een reformatorische instelling. De reformatorische, christelijke gemeenschap, of ten diepste de gemeenschap der heiligen, krijgt allereerst gestalte in de plaatselijke gemeente.

Een idee dat voor de hand lijkt te liggen is dat we de actuele waarde van de gereformeerde belijdenis moeten laten zien. Maar hoe vaak gebeurt het? Maak eens duidelijk dat het geen restanten zijn van een vroegere gereformeerde beschaving waarnaar we zuchtend terugverlangen, maar prachtige weergaven van het geloof dat ons zalig kan maken!

Zorg dat jongeren de belijdenisgeschriften kennen. In dat verband doet Schouls een oproep ze taalkundig aan te passen, zodat jongeren ze ook zonder veel moeite kunnen lezen en in ieder geval taalkundig begrijpen.

Zo vanzelfsprekend dat het snel genegeerd wordt, is de noodzaak dat ambtsdragers en leidinggevenden de belijdenis zelf moeten kennen en vooral ook thuis moeten zijn in de Schrift. Weet op welke bijbelse gegevens een leerstuk gebaseerd is. De tijd is voorbij dat jongeren genoegen namen met een verwijzing naar de Heidelberger Catechismus. Ze durven te vragen of die Heidelberger wel Schriftuurlijk is. Dat is voor een leidinggevende niet altijd gemakkelijk, maar het is wel een legitieme vraag. Daarom moeten we weten waarover we het hebben en weten wat de Schrift zegt.

De wijze van leidinggeven krijgt in het boek ook voldoende aandacht. Het leiden van een christelijke gemeenschap is geen autoritair gebeuren, maar is ten diepste dienen. Leiding geven moet gebeuren in liefde en zachtmoedigheid. De theorie daarvan wordt overal erkend, maar deze theorie in praktijk brengen blijkt soms uiterst moeilijk.

Meeste weerstand

De idee die misschien wel de meeste weerstand op zal roepen in delen van de reformatorische gemeenschap, is waarschijnlijk tegelijk de idee met de grootste noodzaak: wees open. De tijd dat reformatorische ouders en ambtsdragers de jeugd konden afschermen van de grote boze buitenwereld, is voorbij.

De wereld is opengebroken. Via internet kunnen we diensten en bijeenkomsten meemaken waar we misschien lijfelijk niet heen zouden kunnen of willen gaan. Diensten in gemeenten zonder gereformeerde belijdenis, diensten in andere landen, noem maar op. Deze opengebroken wereld vraag om een open houding. Het is niet afdoende te waarschuwen ergens niet heen te gaan of bepaalde websites niet te openen. Jongeren doen dat toch wel. Ze merken vaak dat zulke gemeenten een zekere openheid hebben, die hen aanspreekt.

Met een voorbeeld maakt Schouls duidelijk wat hij met een open houding bedoelt. In zijn woonplaats werden er jongerenavonden georganiseerd die geen gereformeerd karakter hadden, maar die wel door veel reformatorische jongeren bezocht werden. De plaatselijke gereformeerde gemeente besloot een gemeenteavond te organiseren waarop de leiding van deze jongerenavonden werd uitgenodigd om met de gemeente in gesprek te gaan.

Ik kan me voorstellen dat sommige ouders en wellicht ook sommige ambtsdragers er met kromme tenen heengegaan zijn. Maar met dit open gesprek werd voor alle partijen duidelijk waar de verschillen lagen.

De kerkenraad hoefde jongeren noch ouders later nog uit te leggen dat de bewuste jongerenavonden niet in overeenstemming waren met de gereformeerde leer die ’s zondags vanaf de kansel klinkt.

Dit zijn enkele gedachten uit Up to date gereformeerd. Wie zich afvraagt hoe we de jongeren in onze tijd kunnen opvoeden tot gereformeerde jongeren, kan in dit boek terecht voor adviezen.

Op een ongedwongen, open wijze wordt informatie gegeven en wordt de lezer gestimuleerd om na te denken over de voor en nadelen van verschillende manieren van reageren op jongeren en hun vragen.

N.a.v.: Up to date gereformeerd. Reformatorische gemeenschap in een opengebroken wereld; door J. Schouls. Uitgave van Uitgeverij Brevier, Kampen, 2012. ISBN 978 94 9158 300 1. 192 Blz.; prijs € 17,50. Verschijnt eind september

L. van Veluw te Kampen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen