„DE invloed van de tv is veel slechter dan wij denken”

Omdat over het onderwerp televisie zo ontzettend veel te zeggen valt, leek het ons het beste maar direkt met de deur in huis te vallen. Mijnheer Knevel, kunt u in het kort zeggen wat u in uw boek konkludeert ten aanzien van het gebruik van de televisie?

Knevel: Laat ik eerst mijn uitgangsstelling noemen. Deze is. dat de televisie de aanjager is geweest van het proces van verwereldlijking, dat zich in Nederland heeft voltrokken en zich nog voltrekt. Met deze stelling begin ik en ik eindig mijn boek met een aantal konklusies. De eerslc is, dat dc invloed van de massamedia volstrek! is onderschat cn nog steeds wordt onderschat in het behoudend deel van protestants Nederland. De invloed van dc televisie is nog veel slechter dan de meeste mensen denken. Als mensen zeggen dat de televisie gevaarlijk is, zeg ik altijd: ..Zij is nog veel gevaarli jker dan u denkt".

Mijn tweede konklusie is. dat het voor een aantal kerkelijke groeperingen haast niet meer mogelijk is de televisie de deur uit te doen. Dat betekent dat zij naar zeer selekticf tv-gebruik toe moeten. Ik zeg dan wel gelijk, dat men de televisie buiten de deur moet houden, als die nog niet ingeburgerd is en als die nog niet nodig is bijvoorbeeld met

het oog op de kinderen. Mijn derde konklusie is tenslotte: mensen die gemakkelijk zeggen: 'wij hanteren de knop toch', die wantrouw ik.

Bezorgd

Mijnheer Kareis, wat is in het rapport 'Informatie en kommunikatietechnieken in bijbels licht' de konklusie ten aanzien van het gebruik van televisie? Kareis: Laat ik eerst vertellen dat dit rapport is samengesteld in opdracht van de Generale Synode van de Gereformeerde Gemeenten. Het is bedoeld om ambts-

dragers te helpen wanneer zij antwoorden moeten geven op allerlei vragen rond dc moderne kom m u nnika tietech - nieken als viditel, teletekst, video en huiscomputer. Dus in het rapport gaat het niet in de eerste plaats om dc televisie. Zij komt dan ook slechts terloops aan de orde.

Dus het was niet de zorg rond het bezit van televisie die aanleiding was voor dit rapport? Kareis: Nee. hoe onze houding ten opzichte van de televisie moet zijn. was niet dc zorg van de synode. Knevel: Terecht?

Kareis: Ik denk dat elk die de eer des Heeren en het belang van Gods Kerk op het oog heeft, in deze tijd zeker bezorgd is over de opmars van de televisie. De verwereldlijking. die ook de Gereformeerde Gemeenten niet voorbijgaat, houdt verband met de invloed van de televisie op dc samenleving. Daarmee doel ik niet alleen op de direkte invloed op de kijkers, maar ook op dc indirekte invloed op mensen die geen televisie bezitten. Dc tv doortrekt de hele kuituur en beïnvloedt iedereen binnen die kuituur. Iedereen! En dat is een zorg.

Heeft de synode met dit rapport ook geen aanzet willen geven lot verdere bezinning op het televisiebezit? Kareis: Nee.

Is dat juist niet hard nodig? Kareis: Ik denk. dat nu het verband tussen de televisie en de verwereldlijking steeds duidelijker wordt, het steeds eenvoudiger wordt een mening te vormen over televisiebezit. Er is geen synode voor nodig om dat standpunt te bepalen. Het licht verdraagt de duisternis niet. Als de Heere in ons hart gaat werken, gaan we dc zonde haten en het kwade vlieden. Dan willen we slechts luisteren naar Gods Woord. Als we dan de geschiedenissen lezen van al die koningen in het Oude Testament en van Daniël, dan zeggen die geschiedenissen ons dat we geen knieval mogen maken voor de afgod van dc wereld. Dat geldt ook voor de televisie.

Soap-opera's

Laten we wat dieper ingaan op de bezwaren van de televisie. Die bezwaren richten zich meestal op de inhoud van de televisieprogramma's. Is het programma-aanbod inderdaad zo slecht?

Knevel: Dat is slecht, op een enkele positieve uitzondering na. Het overheersende programma-aanbod bestaat uit amusementsprogramma's en dat zal alleen nog maar toenemen met de opkomst van de kommercicle televisie. Onder amusementsprogramma's vallen onder andere soap-opera's. Dat zijn series waarin je dagelijks of wekelijks de lotgevallen van bijvoorbeeld een familie kunt volgen. Praktisch al die programma's bevatten zaken die de gevallen mens graag wil zien: moord, overspel, achterklap en seksuele relaties. Niet geheel openbaar, maar verhuld cn suggestief. En dat is juist het gevaarlijke. Naast de soap-opera's heb jc nog de grote shows rond bekende mensen als André van Duin cn Ron Brandsteden Die shows hebben ook allemaal elementen in zich van verkapte erotiek en materialisme.

Wijken van het kwade

Kareis: Ik ben het niet eens met de stelling in de vraag, dat dc bezwaren zich meestal richten op het programmaaanbod. Wanneer we lezen wat er in onze kringen over de televisie gezegd is. dan is de grondhouding altijd

geweest. dat we het kwade moeien mijden wanneer we de Heere willen vrezen. Dan stellen we niet de vraag: wat zit er voor kwaads in de tv'? , maar: wat zit cr voor goeds in'? Kunnen we met dc televisie dc eer des Heeren op het oog hebben'?

Wanneer we het hierover hebben, denk ik ook aan detekst in Romeinen 12:2, waar staat dal wc de wereld niet gelijkvormig mogen worden. In het daaropvolgende vers lezen we dan: ....zeg ik een iegelijk, die onder u is, dat hij niet wijs zij. boven hetgeen men behoort wijs te zijn, maar dat hij wijs zij tot matigheid, gelijk als God een iegelijk die mate des geloofs gedeeld heeft". De kanttekenaren zeggen daar. dat alleen die wijsheid van ons wordt gevraagd, die nodig is Ier zaligheid. Dan wordt het ineens een stuk smaller. De grondhouding ten opzichte van de televisie in onze kringen is dus van het begin geweest: ijken van het kwade.

Maar als we willen wijken van her kwade, moeien we dat kwade toch voor onszelf kunnen invullen? Dan komen we wat de tv betreft toch bij de inhoud van de programma's terecht?

Kareis: Het wijken van het kwade zit in het zoeken van het goede. Het gaat er dus in de eerste plaats om, dat we het goede kunnen invullen, dat we ons afvragen: Heere. wijs Gij mij de weg.

Tv totaal anders

We willen toch nog even doorgaan op de bezwaren van de televisie. Mijnheer Knevel u noemt in uw boek, behalve principiële bezwaren tegen televisie, ook een meer technisch bezwaar, namelijk dat de tv totaal verschilt van andere media. Niet een beetje, maar totaal.

Knevel: Ja. het medium televisie is niet te vergelijken met het medium radio en het medium krant. Het beeld, dus hetgeen op het netvlies achterblijft, heeft veel meer invloed dan het geluid van de radio. De mens is zo ingesteld, dat de beelden die hij 'opzuigt', blijven haken. Die blijven soms weken, zelfs maanden achter. Met name de beelden die je beter niet kan zien. Dat betekent natuurlijk ook dat een goed programma een goede invloed kan hebben. Een goede dokumentaire over de derde wereld doet bij mij honderd keer meer dan wat voor artikel ook in een krant. Het erge is echter dat de televisie zo negatief gebruikt wordt.

Is de televisie goed te gebruiken? De televisie legt toch duidelijk beperkingen op aan de programma 's. Het grondig brengen van een onderwerp is praktisch onmogelijk, omdat het dan te saai wordt en de kijkers afhaken.

Knevel: Dat is het probleem dat wij hebben. Op het moment dat wij een verantwoorde dokumentaire willen brengen over een bepaald onderwerp, weten we van te voren dat er weinig mensen naar kijken. Willen we veel kijkers hebben, dan moeien we iets maken dat kort. snel en flitsend en dus oppervlakkig is.... en dat inspeelt op de mens van vandaag, dus zondig is. Het is aan het medium eigen dat er slechte programma's over worden gebracht. Maar in principe kunnen over de televisie goede programma's worden gebracht.

Negatieve effekten

De laatste jaren wordt steeds meer duidelijk dat er allerlei negatieve effekten van de televisie uitgaan. Welke zijn dat?

Knevel: F.cn belangrijk effekt is het effekt van de geweldseries op de jeugd. Die series zorgen voor ccn mentaliteit waarvan we nu de resultaten in dc samenleving zien. De leidse onderzoeker Van der Voort heeft dit effekt van geweldfilms door onderzoek aangetoond.

Kareis: Er zijn veel negatieve effekten van televisie te

noemen verruwing, waar de heer Knevel op doelde, afstomping, verslaving en normheinv loeding I en elTekt dat ik speciaal wil noemen is dc vvooidatmoede en taalverarming waardoor het lezen steeds moeilijker afgaat. Door de 'hccldkultuur waarin wij leven, willen we alleen nog maar plaatjes zien I cn paar laar geleden is cr een onderzoek gedaan waaruit bleek, dat het leesvermogen en het lezen van boeken met name bij jongeren in vijf jaar tijd in procenten achteruitgegaan was.

Preken

Knevel: Dal geldt ook voor hel luisteren. Preken van drie kwartier kunnen niet meer aangehoord worden.

Kareis: Inderdaad, het beeld blijft aan de ene kant hangen, en zorgt aan de andere kant voor luiheid.

Knevel: Laat ik een voorbeeld noemen. De soap-opera's die op de televisie vertoond worden, moeten beelden bevatten die niet langer duren dan 20 seconden. Langer kan de moderne mens niet naar één beeld kijken. Na 20 seconden moét er een beeldwisseling komen. Dit heeft ook gevolgen voor het luisteren naar preken. Dc jongeren die opgroeien met televisie hebben het er erg moeilijk mee. omdat ze drie kwartier lang geen beeldwisseling zien.

Laren we even teruggaan naar het bezit van de televisie. Mijnheer Kareis, u noemde in het begin van het gesprek het bezit van televisie een knieval voor de afgod. Geldt dat ook als er bewust selektief gebruik wordt gemaakt van de televisie?

Kareis: Wanneer we veertig jaar na de komst van de televisie duidelijk de verkeerde invloed van dit medium zien en we de Bijbel openslaan, dan kunnen we niel anders konkluderen dan dat de televisie gelijk is aan de Baal van het Oude Testament. De televisie biedt duidelijk een andere dienst dan de dienst des Heeren. Daarmee zeg ik niet dat de televisie de enige afgod is. Er waren ook in het Oude Testament meer afgoden dan de Baal. Maar het is een afgod. Daarom zeg ik. als mensen uit onze gemeenten de televisie in huis nemen, dan wordt daarmee een knieval gemaakt voor de afgodendienst. Een proces van verwereldlijking, dat dan al in gang is. wordt in een hogere versnelling doorgezet.

Twee hoofdredenen

Mijnheer Knevel, geldt her ook voor de Christelijke Gereformeerde Kerken, waarin u staat, dat het bezit van televisie een reken is van verwereldlijking? Knevel: Volgens mij zijn er twee hoofdredenen om een televisie in huis le nemen. De eersle is. omdat je het leuk vindt om televisie te kijken. Ik denk dat het dan een slechte keuze is en dan ben ik het met dc heer Kareis eens. Er kan echter ook een andere reden zijn om televisie in huis te halen. Ik heb jarenlang geen televisie in huis gehad. Op een gegeven moment zag ik echter dat het met mijn kinderen misging.

Zij gaan op scholen waar tv gemeengoed is. omdat cr in Bussum geen andere scholen zijn. Na schooltijd keken zij bij vriendjes naar de televisie. Toen ik dat proces op gang zag komen, dacht ik: wil ik daar iets aan doen. dan moet ik zelf televisie in huis nemen. Dan kunnen we met de kinderen kijken en zeggen wat we wel en niet willen zien. We hebben toen gemerkt dat je met de Iv ccn bron van onrust in huis neemt. Absoluut! Wanneer dat niet zo is. dan is er iets mis met je kijkgedrag. Op het moment dat je televisie in huis neemt, ga je met je kinderen in diskussie over wat je wel en niet kijkt. Toch blijf ik achter die keus staan. Je kunt door sociale omstandigheden gedwongen worden televisie in huis tc nemen.

'Houd het zo'

Gaan de Gereformeerde Gemeenten volgens u ook die kant op?

Knevel: Ik zou ze daarvoor willen waarschuwen. Wanneer dc sociale omstandigheden cr niet zijn. en die zijn cr vaak niet door de hechte cn grote gemeenten en door de reformatorische scholen, dan moeten ze de tv buiten dc deur houden.

Kareis: Daarbij wil ik opmerken dat we niet moeten denken dat het zonder televisie wel goed met ons is. Ook zonder televisie zijn en blijven we zondige mensen. Laten we oppassen voor farizeïsme en denken dat we er zijn als wc de tv buiten de deur houden.

Knevel: Ik denk dat u het in de Gereformeerde Gemeenten ook niet redt om de televisie buiten de deur tc houden. Ik zeg dat niet voor triomfantalisme. integendeel. Mijn advies is. houd het zoals het nu is, maar signalen die ik opvang vanuit de Gereformeerde Gemeenten stemmen mij zorgelijk.

Kareis: Als de Heere onze gemeenten loslaat, dan gaat het die kant op. Maar gelukkig mogen we ook in onze gemeenten nog steeds zien dat de Heere werkt, steeds weer én juist in harten van jonge mensen. Daaraan kun je zien dat het welbehagen des Heeren door Zijn hand gelukkiglijk voortgaat. ondanks alle dreigingen.

Maar zal het voor ons niet steeds moeilijker worden om in de toekomst de televisie buiten de deur le houden?

Karels: Wanneer we de Heere mogen vrezen, wordt het niet moeilijker. Wanneer we dc Heere niet persoonlijk kennen. dan wordt het wel moeilijker. Het zal steeds meer aankomen op de vraag of we God vrezen, niet alleen als het gaat over dc televisie. Daarom wil ik zeggen: hel gaat in het leven niet in dc eerste plaats om het letten op alle klippen die we op dc levenszee tegenkomen, maar om de aankomst in dc veilige Haven, de Haven met een hoofdletter.

N.a.v. 'De wereld in huis', door drs. A. G. Knevel. Kok Voorhoeve 1991, Kampen. Paperback, 124 blz., ƒ 17, 90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen