Johan Nieuwkoop en z'n hydrocultuur

"Volg de dijk maar een stuk. Al gauw zie je rechts een gigantisch kassencomplex. Daar is het." Even later staan we in het gedeelte waar het glasgebouw van "NieuwkoopAndel B. V." ruim tien meter hoog is. Indrukwekkend. Kassen vol planten, veel exotische, was mij aangezegd. Waar denk je dan aan? Niet aan wat als een bos voor ons oprijst. Ongewoon, inderdaad. Wat pas goed blijkt na een langdurige wandeling. Door kassen waar water aan alle kanten kabbelt. Hydrocultuur... planten op water. ,, Vraag maar naar Johan Nieuwkoop", had de eigenaar mij via de telefoon aangeraden. ,,Z'n fiets staat daar... hij kan niet ver weg zijn", lacht een van zijn medewerkers. Prettig en typerend voor een gemoedelijke sfeer. Fietsen door de kassen? Ja, zo groot is de oppervlakte. Dat blijkt als 'de baas' ons begeleidt door wat soms op een oerwoud lijkt, dan weer een gewone bloemenkas schijnt te zijn. Rijen gewone en bekende "bloemistenplanten" staan er. Ook exoten, sinaasappel- en banaanbomen, palmen, bamboe, suikerriet. Dan nog, apart, het gedeelte met grillige bonsaisoorten. Een onvoorstelbare hoeveelheid plantenmateriaal, aangevoerd uit vele uithoeken van de wereld. Planten van tien centimeter hoog. Reuzen van tien meter! Hoeveel bij elkaar? Dat blijkt slechts bij benadering te schatten. Tussen de 300.000 en 400.000! Het aantal is niet zo belangrijk. Wel het systeem. De meeste planten staan, wortelend in gebakken kleikorrels, met de pot in een laagje water. Hydrocultuur op de plaats waar Nieuwkoop 23 jaar geleden slechts groenten en aardbeien kweekte. Nu een hypermodern bedrijf. De eigenaar bleef wie hij was: een eenvoudige, harde werker, een doorzetter.

Hydrocultuur
Hydro, afgeleid van het Griekse hydoor, betekent water. Hydrocultuur is de term voor het kweken van planten zonder aarde. Een plant haalt in een waterige opening voedingsstoffen uit de grond. De aarde dient als opslagplaats van die groe'istoffen en als substraat waarin de plant houvast heeft. Dit houdt dus in dat men planten kan laten groeien en gedijen zonder aarde, mits er aan het water een volwaardige oplossing van voedingsstoffen is toegevoegd. Daarvoor bestaat mengmeststof die in water moet worden opgelost. Die stof is beschikbaar in poedervorm of in geconcentreerde oplossing. De plant moet wel een stevige bodem hebben om in te wortelen. Als substraat kan steenwol of kunnen geëxpandeerde kleikorrels worden gebruikt. Nieuwkoop heeft voorkeur voor de laatste. Korrels van gebakken klei. Daarin kunnen vrijwel geen ziektekiemen voorkomen of insekten leven. Wat in teelaarde wel kan en ook vaak het geval is. Hydrocultuur is minder gevoelig en kwetsbaar en daardoor aantrekkelijk. Het heeft vele voordelen. Voor de kweker en voor de afnemer. Dit systeem vergt ook minder onderhoud. De planten gedijen goed, zijn minder gevoelig voor ziekten, gaan minder gauw dood. Ze zijn ook meestal fraaier en sterker. De wortels van de plant worden beschermd tegen uitdrogen en beschadigen door de kleikorrels. Die bieden tevens voldoende houvast en laten gemakkelijk lucht door. Het is materiaal dat nooit' dichtslaat', zoals potaarde na bepaalde tijd wel doet. De hoeveelheid licht, bepaald door de standplaats, kan men zelf regelen. De vereiste kamertemperatuur geeft geen problemen. Wie voor hydrocultuur kiest, merkt al gauw de waarheid van de uitspraak: ,,Plantsysteem zonder aarde, voor het probleemloos houden van planten."

Bonsai
Een deel van het kassencomplex is in beslag genomen door een grote sortering bonsai. Bonsai is een kweekmethode die vooral in Japan werd beoefend en naar andere oosterse landen werd overgebracht. Het is een manier voor het kweken van dwergbomen. De naam betekent letterlijk: boom in pot. Dwergbomen worden gekweekt in weinig aarde en, door van jongsaf snoeien en geleiden, klein gehouden en tot gewenste, vaak grillige, vormen gedwongen. Er zijn gebieden waar dwergvormen van bomen in het wild voorkomen. Daar groeien ze in een arme bodem, blootgesteld aan ongunstige invloeden. Daardoor krijgen ze vanzelf een geknotte vorm en een oud, verweerd uiterlijk. Het is aardig dat wij dit in eigen land kunnen zien in onze stuifzandgebieden. Een enkele grove den ziet kans om daar te ontkiemen. Die kan zich dan met moeite in het witte zand handhaven. Weinig voedingsstoffen, droogte, felle zon en wind laten slechts trage groei toe. Daardoor nemen die jonge dennetjes heel aardige bonsaivormen aan. De in het stuifzand tot normale omvang uitgegroeide dennen zijn in het verieden aangeplant. Er is duidelijk verschil tussen kamerbonsai, die bewust wordt gekweekt en gevormd, en de wilde, vanzelf gegroeide bonsai. De eerste komt uit een gebied waar het klimaat aardig overeenstemt met ons kamerklimaat. Hij heeft een vrijwel gelijkmatige kamertemperatuur nodig, boven 15 graden Celsius, gedurende het gehele jaar. Soorten dus uit tropische en subtropische landen waar de klimatologische omstandigheden gelijkwaardig zijn. In huis dient de bonsai veel licht, lucht, [> water, warmte en voedingsstoffen te krijgen. Dit geldt wel voor alle planten, maar in het bijzonder voor bonsai.

In de gaten houden
Johan Nieuwkoop vat de verzorging kernachtig samen. ,,Een bonsai moetje zo plaatsen datje hem steeds ziet. Bij het koffiedrinken, wanneer je opstaat of wegloopt. Je mag hem niet kunnen vergeten. Elke dag moetje er zorg aan besteden. Hij staat immers in een kleine voedingsbodem, heeft weinig wortels en kan snel verdrogen, 's Winters nog eerder dan in de zomer, door de centrale verwarming. Je moet een bonsai werkelijk dagelijks in de gaten houden." Dit staat ook duidelijk in de tips voor kamcrbonsai. Besproei de planten minstens eenmaal per dag. Het water daarvoor moet op kamertemperatuur zijn. Het mag niet te hard zijn. Ook moet de luchtvochtigheid op peil worden gehouden. De atmosfeer mag niet te droog zijn. Bonsais zijn zorgenkindjes. Men moet van planten houden, er ,,wat voor over hebben''. Dan geven juist deze merkwaardige "bomen in pot" jarenlang plezier en zijn ze een decoratieve opluistering van kamer, hal of kantoor.

Van de grond af
,,Ik ben iemand die steeds bezig moet zijn", zegt Nieuwkoop lachend. Een excursie door de kassen en een prettig gesprek bewijzen dat. Twintig jaar geleden kweekte Johan' 'jaarrondchrysanten", planten die hij, door een speciale methode van belichten en verduisteren, het hele jaar kon leveren. In 1972 ontmoette hij in Zwitseriand Herr Baumann, de grondlegger van het hydrosysteem. Die raadde hem aan om met hydrocultuur te beginnen. Nieuwkoop aarzelde, meende niet voldoende kennis van het potplantkweken te hebben. Baumann verzekerde hem echter dat dit juist een pluspunt was. Nieuwkoop was niet vastgeroest in standaardideeën over hoe je potplanten moet kweken. Die gelden niet voor hydrocultuur. Het is gebleken dat Baumann het heel goed wist. Nieuwkoop is van de grond af begonnen. Niet wetend hoe hij te werk moest gaan. Hij begon eenvoudig te experimenteren. De opbrengst uit de chrysantenkweek maakte dat mogelijk. Hij moest ervaring opdoen, methoden proberen, zoeken naar de juiste hoeveelheid licht, de beste temperatuur. Vooral ook naar de juiste voedingsstoffen. Die heeft hij zelf geprobeerd en samengesteld. Nu worden de voedingsstoffen volgens zijn eigen recept klaargemaakt. Niet voor derden, want de samenstelling is zijn geheim. Andere kwekers hebben ook eigen voedingssamenstellingen.

Het moet goed
De hydrocultuur is bij " Nieuwkoop-Andel" beslist niet in het water gevallen, hoe nat het in de kassen ook is. Het ging al gauw goed, maar een jaar lang heeft Nieuwkoop niets willen verkopen.,,Eerst moet het goed zijn", is een opvatting waaraan hij zich ook nu nog houdt. ,,Het eerste wat ik als eis stel is kwaliteit. Op de tweede plaats zorg ik dat ik de planten waarnaar wordt gevraagd ook in huis heb. Ik wil geen nee verkopen. Dat is belangrijk." Op even verrassende manier als hij zijn hydrocultuur begon, heeft Nieuwkoop zijn zakenrelaties en klantenkring opgebouwd. Over de halve wereld. Lachend zegt hij:,,Ik moest er vanzelfsprekend ook op uit, importeren, kwekers zoeken in het Verre Oosten en klanten zien te krijgen. Toen ik begon sprak ik alleen Nederiands en Brabants. .. Ik ben daarin gemakkelijk, maak er geen probleem van. Ik ben gewoon op pad gegaan en heb gezegd: ik zie wel. En het lukte best. Als je wilt kun je je best redden. Met gebaren kun je ook veel bereiken hoor. Je hoeft niets te kunnen, als je maar de wil hebt om het te doen! Inkopen van planten is in zoverre gemakkelijk datje met de Latijnse namen over de hele wereld terecht kunt. Kwekers kennen die. Ik koop echter ook van kleine familiebedrijfjes in Thailand. Die mensen kennen slechts de namen in de landstaal, voor mij volkomen onbekend. Toch heb ik ook daar weinig problemen. Wel heb ik tot op vandaag nog altijd enkele planten waarvan ik nog steeds de naam niet weet. In die oosterse landen, bij die eenvoudige mensen, moetje vooral gewoon blijven. En zorgen dat men je blijft vertrouwen. Dan kun je alles met ze doen en bereiken. Het gaat in die landen erg gemoedelij k."

Uniek idee
De aardbeien en chrysanten van de "koudegrondkwekerstijd" zijn allang verleden tijd. Nu staat er onder aan de dijk ongeveer 30.000 vierkante meter glas. Toch zijn de kassen soms te vol. Met planten van 10 tot 20.000 gulden handelsprijs per stuk. Gewone, bijzondere, exotische, bizarre soms. Wonderiijke produkten van de natuur. Ongewoon vooral doordat de meeste " op water" staan. Voor Nieuwkoop lijkt het nieuwtje eraf. De afdeling hydrocultuur heeft hij enkele jaren geleden overgedaan aan zijn personeel. Dat is nu een aparte BV. De bonsais zijn van dochter Nellie, die eveneens een aparte BV runt. Zoon Henk is verantwoordelijk voor Hydrocultuur Cultra B. V. te Aalsmeer. Daar, in het centrum van de bloemenhandel, kan men zien, kiezen en kopen wat in Andel wordt gekweekt. En de baas zelf? Die heeft met dit alles nog steeds te maken, dat wel. Maar hij heeft inmiddels nieuwe plannen. Opnieuw uitbreiding bij voorbeeld. Een uniek idee is al van start. Bonsai... waarom zou je die ook niet opwater kunnen kweken? Hydrocultuurbonsai. Dwergbomen op water? Kan niet... gaat niet.., zegt iedereen. Nieuwkoop denkt anders. ,, ledere plant kun je sturen waarheen je wilt'', zegt hij zelfbewust. ,,Dat doe ik het liefst, gewoon proberen." Het experiment is al een poos aan de gang. Hydrobonsais zullen niet eerder op de markt komen dan wanneer Nieuwkoop vindt: zo is het goed, verantwoord. Hij denkt er nog een jaar ervaring mee te moeten opdoen. Daarbij heeft hij ook zijn mensen nodig. ,,Je hebt mensen nodig die niet alleen werken, maar ook meedenken."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen