Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

WAAROM STRAFFEN EN WELKE STRAFFEN?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

WAAROM STRAFFEN EN WELKE STRAFFEN?

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

De laatste tijd worden we geconfronteerd met een toenemende criminaliteit. Bij de algemene beschouwingen haakte Ds. Abmahier als volgt op in: , , De troonrede van gevoelens van onveiligheid. Ik zou willen vragen of dit alleen maar lippendienst is". En verder: , , Wat doet de Regering eraan om de ongebondenheid te bedwingen? Wij hebben ook moeite met de alternatieve bestraffing waarover de troonrede spreekt enz.". Dit fragment staat natuurlijk niet op zichzelf. Ik wil dit echter als uitgangspunt nemen omdat het een ontwikkeling in het strafrecht aanduidt waarop ik nader zou willen ingaan. Ik ben me ervan bewust dat de beschrijving exacter had gekund en dat sommige punten erg grof aangeduid zijn. Dit nadeel heb ik op de koop toe willen nemen omdat ik de begrijpelijkheid voorop wilde zetten.

Wanneer straffen wij in het algemeen? Wij straffen wanneer iemand een norm heeft overtreden. Wij kennen b.v. de norm dat een kind aan zijn ouders gehoorzaam moet zijn. Doet het kind dit niet dan geven wij het een tik. Straffen is dus opzettelijk leed toevoegen.

Het Strafrecht bepaalt welk leed toegevoegd wordt indien een norm, vastgelegd in het Wetboek van Strafrecht, overtreden wordt, en wel in die zin dat de rechter die straf oplegt.

Ons Wetboek van Strafrecht bepaalt de maximumstraf die op een bepaald misdrijf of een bepaalde overtreding staat.

Bv. art. 311 Wetb. v. Sr. zegt: Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaar wordt gestraft: diefstal gedurende de voor de nacht­ rust bestemde tijd in een woning of op een besloten erf waarop een woning staat, door iemand die zich daar buiten of tegen de wil van de rechthebbende bevindt.

Bepaalde dingen vallen ons op. Onder meer dat er slechts van een maximum op te leggen straf gesproken wordt en verder dat zo'n maximum hoger wordt naarmate het delict , , erger" wordt gevonden, m.a.w. indien de inbreuk op de rechtsorde groter is.

We zien dus een soort tarievenstelsel: hoe zwaarder het delict, hoe hoger de straf.

Dit is typerend voor de geest van de tijd waarin ons Wetboek van Strafrecht werd opgesteld. Toen speelde de vergelding nog een belangrijke(re) rol dan nu. Het woord vergelding zegt het al: hoe erger, hoe meer. De , , oog omoog, tand om tand" gedachte speelt hier dus nog een rol.

Er heeft zich echter een ontwikkeling voorgedaan die als doel van de straf niet meer zag de vergelding, maar die de straf als middel ziet om een ander doel te bereiken nl. om de misdadigers te verbeteren. Dit is een gevolg van verschillende onderzoekingen die zijn gedaan naar het effect van de straf.

Men zag toen dat gevangenisstraf praktisch geen effect had, in die zin dat de mensen er niet beter van werden als ze in de gevangenis gezeten hadden. Verder kwam men na een onderzoek ook tot de konklusie dat ieder mens een misdadiger is, alleen de mate waarin men misdrijven begaat is verschillend. Dat is voor ons een oude gedachte. De Bijbel leert ons immers dat wij allen zondaren zijn en dat het Gods weerhoudende ge­ nade is als wij voor uitbrekende zonden bewaard worden.

Ieder mens was dus een misdadiger. De groep die door de politie gepakt wordt, zou dan ook puur willekeurig zijn. Men vond het niet rechtvaardig dat alleen die mensen boete moeten terwijl alle anderen door de mazen van het net glippen. Men wilde die , , puur toevallige" groep daarom niet meer straffen in de zin dat zij moesten boeten, maar men wilde die mensen gaan verbeteren. En inderdaad als men mensen wil verbeteren dan is de vrijheidsstraf niet het meest geëigende middel.

Waarom is die vrijheidsstraf nu niet het geëigende middel? Wel, men zegt een misdadiger (dit woord gebruikt men trouwens liever niet) is iemand die niet normaal functioneert in de samenleving, en hoe kun je iemand nu beter laten functioneren in de samenleving als je hem juist uit die maatschappij haalt.

Een ander argument om gevangenisstraf te handhaven werd ook verworpen, nl. het argument dat straffen af zouden schrikken. Men is tot de conclusie gekomen dat dit nl. helemaal niet waar blijkt te zijn, althans een merkbaar verband tussen zwaarder straffen en dalende criminaliteit blijkt er niet te zijn.

Men vond dan ook dat de gevangenisstraf maar vervangen moest worden door andere straffen omdat ze geen verbetering van de misdadiger bewerkstelligt en bovendien ook niet afschikwekkend werkt. Hier is echter wel een en ander tegen in te brengen.

De gevangenisstraf mag dan wel niemand verbeteren, maar men heeft ook geen merktiaar resultaat met andere methoden. Trouwens, de idee dat men überhaupt mensen kan verbeteren getuigt wel van een erg optimistisch beeld van de mens.

Dat de gevangenisstraf, althans een veelvuldiger gebruik ervan, afschrikwekkend zou werken wordt dus ook niet onderschreven. Ik wilde hierbij aantekenen dat de onderzoekingen naar mijn mening wel vrij grof zijn uitgevoerd. In z'n algemeenheid kan men misschien niet stellen dat zwaarder straffen daling van de criminaliteit te zien geeft, maar ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat voor verschillende gebieden van de criminaliteit zwaarder straffen wel degelijk effect zal sorteren. Men zou dan naar mijn mening, wil men enige waarde aan onderzoekingen ontlenen, het totale gebied van de criminaliteit moeten onderverdelen in deelgebieden en voor die deelgebieden het effect van verschillende strafsoorten moeten onderzoeken. Echter, de trend is helemaal om zich zoveel mogelijk van gevangenisstraf te ontdoen. We verkeren, wat alternatieve straffen aangaat, in een experimenteel stadium. De tijd zal leren wat ervan terecht komt. Mijn verwachtingen zijn echter niet hooggespannen.

Men zou naar mijn mening veel criminaliteit kunnen voorkomen door te wijzen op het belang van de gezinssituatie. In veel gevallen van jeugdcriminaliteit blijkt er nl. iets mis te zijn in het gezin. Ook in moderne straf rechtskringen is men van mening dat voorkomen beter is dan genezen. Deze mensen hebben echter wel andere doelstellingen. Naar hun mening moet eerst de structuur van de maatschappij veranderen en dan zal het allemaal een stuk t)eter gaan. Men kan deze mensen toegeven dat onze maatschappij structuur bepaalde vormen van criminaliteit met zich meebrengt. Echter, elke maatschappijstructuur kent specifieke vormen van criminaliteit. En dat is wel logisch ook, want de structuur mag dan veranderen, het zijn mensen die binnen die structuur werken, die die structuur bepalen en mensen verander je niet zo gemakkelijk.

Aan welke voorwaarde moet een straf nu voldoen wil men kunnen spreken van een goede straf.

Wel, een goede straf is conflictsoplossend, terwijl deze bovendien protesten absorbeert. Ik zal dit proberen te verklaren.

Een goede straf zal dus conflicten oplossen. Door het misdadige gedrag ontstaat een conflict; iemand is b.v. van zijn spullen beroofd. Nu moet gezorgd worden dat deze benadeelde tevreden gesteld wordt en daarom moet in de straf ook tot uitdrukking komen dat het belang van de benadeelde weegt en dat daarom aan de dader , , leed toegevoegd" moet worden. Een ander element was dat de straf protest moet absorberen. Protest tegen de straf kan van 3 kanten komen. A. van de kant van de benadeelde; zoals we hebben gezien zal dit niet spelen als de straf conflictsoplossend is.

B. van de kant van de maatschappij kan protest komen. Dit protest zal uitblijven indien in de straf tot uiting komt dat het strafrecht er is om de maatschappij te beschermen. C. Er kan protest komen van de dader zelf en wel omdat deze te zwaar gestraft is in vergelijking tot de inbreuk die hij op de rechtsorde heeft gemaakt door het begaan van het strafbare feit. Op dit laatste wordt naar mijn mening de laatste tijd teveel de nadruk gelegd, waarbij de bescherming van de maatschappij en het , , recht doen" aan de benadeelde stiefmoederlijk bedeeld zijn.

Welke straf omvat nu al deze dingen, m.a.w. welke straf is conflicts-oplossend en protestabsorberend. Is het de vrijheidsstraf; is het de geldboete? In z'n algemeenheid is dit niet vast te stellen. Dat zal van het , , soort" delict dat gepleegd is afhanden, waarbij ik dan tenslotte op wil merken dat wat protest-absorbtie betreft de gevangenisstraf protest van de benadeelde en van de maatschappij zal absorberen, maar dat protest van de zijde van de dader niet uit zal blijven en wel omdat gevangenisstraf een heel zware straf is door de sociale consequenties van die gevangenisstraf. De vermogensstraf zal wat dat aangaat een beter effect sorteren, maar ook hier zitten haken en ogen aan. Het zou echter te ver voeren om die nu nog te bespraken.

W. Donker

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 29 november 1973

De Banier | 8 Pagina's

WAAROM STRAFFEN EN WELKE STRAFFEN?

Bekijk de hele uitgave van donderdag 29 november 1973

De Banier | 8 Pagina's