De Heilige Oorlog

(5)

In stad Mensziel is het feest, zagen we de laatste keer. De Prins heeft een vertrouwelijke omgang met de inwoners en Vrede Gods is aangesteld als overheidspersoon. Zolang alles wordt gedaan naar de zin van Vrede Gods, is ieder in stad Mensziel volkomen gelukkig. En dit duurde zo de hele zomer.

Verachtering in de genade

Een mooi einde van het boek zult u mogelijk denken. Nee, het boek is nog niet uit. Het volgende hoofdstuk begint met "Maar...". Bunyan gaat nu uitbeelden wat andere oudvaders als o.a. Immens noemden de verachtering in de oefening van het geestelijk leven. Hij beschrijft hoe ene Vleselijke Gerustheid de lieden der stad op een bederfelijke wijze beïnvloedde. Door de stad voortdurend te prijzen, en haar te vleien met haar voorrechten, de onoverwinnelijkheid en de verzekering van Prins Immanuël, danste men steeds meer naar zijn pijpen, en men werd, schrijft Bunyan, zo onbezorgd als Vleselijke Gerustheid zelf. De christen wordt dan een geruste in Sion, die pronkt met de weldaden. De gemeenzame omgang met de Prins verflauwt dan echter. Als men hem al bezoekt, is het ook niet meer met de hartelijkheid van eerst. Daarom houdt hij zich meer verborgen en trekt zich gaandeweg meer terug. Omdat de stad daaruit geen lering trekt, verlaat de Prins tenslotte zelfs ongemerkt de stad en gaat terug naar het hof Ook Vrede Gods gaat onopgemerkt de stad uit.

De schrijver neemt ons daarop mee naar een maaltijd ten huize van de oude heer Vleselijke Gerustheid. Terwijl ieder onbezorgd eet en drinkt, doet één man niet mee, een zekere heer Vreze Gods (niet te verwarren met de vertrokken Vrede Gods). Hij begint de lieden van de stad te waarschuwen en attendeert hen erop dat de Prins zich stilletjes heeft onttrokken.

Nu toch erg geschrokken, verbranden de lieden der stad het huis van Vleselijke Gerustheid en gaan Prins Immanuël zoeken. Hier wordt de gestalte van de bruid uit Hooglied 5 geschetst. De Oppergeheimschrijver wil echter niet meer helpen (de Geest is bedroefd) en de tweede leraar Geweten houdt een preek, die tot grote ootmoed en verbreking leidt. Een zware ziekte komt nu over de stad. De mensen krijgen slappe handen en knikkende knieën.

En o, wat zijn de van Prins Immanuël gekregen kleren vervuild. Nadat Boanerges ook nog heeft gepreekt over de onnutte vijgeboom die geen vruchten voortbrengt, raadt Vreze Gods aan om een verzoekschrift naar het hof te zenden. Eerst bezorgt burgemeester Verstand er één, echter zonder gehoor te ontvangen. Het aanhoudend gebed dat dan gevonden wordt, geeft Bunyan heel mooi als volgt-weer.

"... nu ging er geen dag, ja nauwelijks een uur voorbij, of men ontmoette in de omtrek der stad een rijdende postbode, die zijn hoorn blies van Mensziel af tot aan het paleis van El-Schaddaï; en die allen droegen smeekbrieven of verzoekschriften ten gunste van Mensziel, of keerden van het hof terug. Ja, de weg was vol boodschappers, gaande en komende, die elkaar ontmoetten en (ook zo'n bijzonder zinnetje) dit duurde zo voort die ganse harde koude winterlijd."

Aanvechtingen

Inmiddels is de stad er naar aan toe. De diabolisten gaan zich weer roeren. Ze sturen zelfs één hunner. Onheilig, naar Hellepoortsheuvel en vragen Diabolus weer terug te komen. Het hels beraad dat dan allerakeligst wordt beschreven, leidt tot een complot om de stad wanhopig te maken en daarna in te nemen.

Drie diabolisten. Gierig, Gramschap en Onreinheid, zullen zich onder een vermomming op de markt van Mensziel als knecht aanbieden. Ze noemen zich bedriegelijk Spaarzaam,

Voortvarendheid en Geoorloofd Vermaak, en vinden snel een baas in de heer Gemoed, de heer Vreze Gods en de heer Vastewil. Alleen Vreze Gods heeft de vermomming snel door en jaagt de diabolisten weer weg.

Zo winnen de diabolisten terrein in de stad, en tenslotte trekt Diabolus zelf met een groot leger van Twijfelaars buiten tegen de stad op.

Wie denkt bij dit tafereel niet aan de perioden van grote aanvechtingen die Bunyan zelfheeft doorgemaakt? Terwijl de diabolisten kerngezond zijn, is de stad doodziek. De zonde wordt diep beseft, maar o wat roeren de Diabolusmannen zich! En er worden wel smeekschriften gezonden, maar gebed wordt niet verhoord als de ongerechtigheid in het hart wordt toegelaten. Het wordt zo'n vermenging in de stad van oude ingeborenen en ingedrongen diabolusmannen dat het met Mensziel zelfs zover gaat dat de inwoners gaan denken aan het sluiten van vrede met Diabolus. . .

Op dat moment voert Bunyan een nieuwe figuur in onder de naam Toezicht. Door het afluisteren van gesprekken ontdekt hij het complot van Diabolus, zodat de stad alsnog maatregelen gaat nemen ter verdediging. Binnen de muren wordt nu strenger opgetreden tegen de diabolisten. Twee worden er zelfs gevangen en krijgen de tering (zou Bunyan hiermee niet een langzaam afstervingsproces bedoelen? ).

Maar buiten de stad gaat Diabolus zich nu meer roeren. Elke nacht maakt zijn leger een akelig geluid en hij gaat de stad weer opeisen.

Bunyan beschrijft zijn hels leger ook weer heel uitvoerig. Het bestaat uit de twijfelaars aan de Verkiezing met Woede als kapitein, de twijfelaars aan de Roeping met kapitein Uitzinnig, de twijfelaars aan de Genade met kapitein Verdoemenis, de twijfelaars aan het Geloof met kapitein Onverzadelijk, de twijfelaars aan de Volharding met kapitein Zwavel, de twijfelaars aan de Opstanding met kapitein Torment, de twijfelaars aan de Zaligheid met kapitein Zonder Rust, de twijfelaars aan de Heerlijkheid met kapitein Graf, en de twijfelaars aan de Gelukzaligheid met hun kapitein Wanhoop. Allen hadden de meest verschrikkelijke vlaggen en vaandels. De trommen die zij 's nachts roeren duiden op de verschrikkingen van de satan, waarmee hij op de veroordelende wet wijst.

Strijd van Mensziel en nieuwe inname

De lieden der stad vragen in hun nood toch weer raad aan de Oppergeheimschrijver. Deze is weliswaar nog niet hersteld, maar ontvangt hen nu toch weer. Hij is echter nog niet gewillig om te helpen. Maar burgemeester Verstand begint toch moed te scheppen uit dit bezoek, en gaat de gouden slingers (beloften? ) tegen Diabolus gebruiken, die op zijn beurt daarbij de stad weer heel minzaam paait.

O, gij beminde mijns harten, beroemde stad Mensziel! Hoeveel nachten heb ik doorgebracht om te overleggen hoe ik u ten goede mocht wezen. Verre, zeer verre zij het van mij, dat ik begeren zou u de oorlog aan te doen, indien gij maar handelbaar waart en u gewillig aan mij overgaaf. Gij weet, dat gij vanouds de mijne waart. En dat zolang gij mij voor uw heer erkendet en ik u als mijn onderdanen beschouwde, u niets ontbroken heeft van al wat aangenaam was en vermaak kon bezorgen.

Bedenk toch, dat zolang gij de mijne waart, gij nooit zulke bange, nare en moeilijke uren hebt doorgebracht als sedert gij tegen mij zijt opgestaan. Ook zuh gij voortaan geen rust meer genieten voordat wij het weer samen eens zijn geworden.

Laat mij zoveel op u vermogen, dat gij mij weer inhaalt, en ik zal u al uw oude voorrechten teruggeven, en nog vele nieuwe bovendien, zodat gij weer de vrijheid zult hebben om te bezitten en te genieten al wat van Oost en West aanlokkelijk voortkomt. Nooit zal ik iemand iets vergelden wat gij mij ook hebt aangedaan.

Gouda,

J. Blaauwendraad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen