Hoe komt een museum tot stand?

Een museum bezoeken verrijkt je kennis mei hel verleden. Gelukkig dat er altijd mensen geweest zijn die allerlei voorwerpen uit de historie van ons land verzameld en voor het nageslacht bewaard hebben. Hoe kwamen ze daarbij? Wat heeft hen bewogen dat te doen? Waarschijnlijk hetzelfde als wat mensen er nü ook nog toe brengt een museum te stichten. We hebben hel gevraagd aan de heer D..J. Thijsen, de stuwende kracht achter het in 1988 geopende museum „Buren en Oranje", iemand met liefde voor geschiedenis. De heer Thijsen wer op 20 november 1936 te Buren geboren, waar zijn vader een drukkerij had. Hij volgde hem in het bedrijf op en is met één van zijn broers mede-eigenaar en direkteur van drukkerij Thijsen BV. Hij is gemeenteraadslid en maakte van maart 1978 tot maart 1990 deel uit van de redaktie van „Daniël". We gingen dus bij een goede bekende op bezoek en hoefden er niet ver voor van huis te gaan. In het vraaggesprek dat we met de heer Thijsen hadden over „een museum maken" kwam zijn liefde voor het verleden, voor Buren en voor het Huis van Oranje op boeiende wijze naar voren.

Hoe kwam u ertoe een museum te gaan stichten?

De direkte aanleiding was hel vrijkomen van het pas gerestaureerde oude raadhuis. Na de gemeentelijk herindeling van 1978. waarbij Buren het bestuurlijk centrum van de nieuwe gemeente bleef, bleek dit historische gebouw te klein te zijn, zodat een nieuw gemeentekantoor gebouwd moest worden. Toen dat in 1985 in gebruik werd genomen, had het oude stadhuis j geen funktie meer.

Dit uit de 16e eeuw daterende pand op een prachtige ligging midden in het stadje heeft me altijd erg aangesproken. Toen het dan ook vrijkwam, wilde ik graag dat het een passende bestemming zou krijgen, 'k Had ook al langer de gedachte eens wat voorwerpen uit vroeger tijden bij elkaar te brengen. We hebben heel wat historische monumenten. maar er was voor bezoekers nauwelijks iets dat hen een beeld gaf van de geschiedenis van Buren. Zo ontstond het idee in het oude raadhuis een expositie in te richten.

Door middel van een vraag in de gemeenteraad heb ik deze zaak aan de orde gesteld, maar hel gemeentebestuur antwoordde hier geen taak voor dc plaatselijke overheid te zien. Toen is daarna een bijeenkomst belegd met enkele mensen die ook belangstelling hadden voor de geschiedenis van Buren en zo werd in de herfst van 1985 de „Stichting Oud Buren" in het leven geroepen. Er werd een bestuur gevormd, waarvan ik voorzitter mocht worden.

Uit hoeveel personen bestaat de „Stichting Oud Buren" en wat zijn de doelstellingen?

De Stichting bestaat uil acht personen, allen inwoners van de gemeente Buren, die zich met veel enthousiasme inzetten om de doelstellingen te verwezenlijken.

Het voornaamste doel is bekendheid te geven aan de rijke historie van Buren, omdat die verweven is met een heel boeiend

tijdperk uit onze vaderlandse geschiedenis. Buren kende zijn bloeitijd aan het einde van de Middeleeuwen en in de zestiende. begin zeventiende eeuw. Dat was de tijd van de Reformatie cn de 80-jarige oorlog. De graven van Buren waren hier ten nauwste bij betrokken en familieleden van hen (de graven van Egmond en Hoorne) gaven hun leven voor de vrijheid van de Nederlanden.

We willen deze geschiedenis zichtbaar maken door het verzamelen cn exposeren van voorwerpen die de band met het verleden aantonen. Daarbij besteden we vooral aandacht aan dc verbondenheid van Buren met het Huis van Oranje.

Kunt u in 't kort iets vertellen over de geschiedenis van Buren.'

Al in 772 wordt Buren genoemd op een lijst van Utrechtse kerkgoederen.

Omstreeks het jaar 1100 is er de heerlijkheid Buren met de dorpen Asch en Erichem. later uitgebreid met Beusichem. Zoelmond. Tricht en Buurmalsen. De eerste vermelding over een heer van Buren dateert uit 1190. Na allerlei verwikkelingen tijdens de Hoekse cn Kabeljauwse twisten komt Buren in het bezit van de hertog van Gelre. die de heerlijkheid aan zijn neef Frederik van Egmond. heer van IJsselstein. schenkt. Deze is veldheer in het leger van de Bourgondiër Karei de Stoute, die in 1477 sneuvelt bij Nancy. Zijn dochter Maria van

Bourgondië geeft Frederik voor zijn verdiensten ook Leerdam. Haar man. Maximiliaan van Habsburg. keizer van Oostenrijk, verheft hem in 1498 tot graaf van Buren en Leerdam. Frederik van Egmond wordt opgevolgd door zijn zoon Floris. Hij strijdt evenals zijn vader in verschillende Europese landen voor Bourgondië en Habsburg. Door huwelijk vergroot hij zijn bezittingen in de Nederlanden cn zijn enige zoon Maximiliaan - genoemd naar de Oostenrijkse keizer - wordt een aanzienlijk man. Deze Maximiliaan van Buren behoort tot de kring van ridders rond keizer Karei V in Brussel, maar is ook stadhouder van Friesland. Overijssel en Groningen.

De graven bewonen het kasteel van Buren en behoren tot de rijkste adel van de lage landen. Hun graafschap, dat eigen wetten en rechtspraak heeft, blijft zelfstandig totdat in 1795 de

Fransen komen. Het kasteel raakt na die tijd in verval cn wordt later afgebroken, maar in het oude vestingstadje is nog altijd de voorname historische sfeer merkbaar in de prachtig gerestaureerde huizen en gebouwen uit het verleden.

Maar wat heeft Buren nu met het Huis van Oranje te maken?

Heel veel, want in 1551 trouwt Prins Willem van Oranje, die we kennen als de vader des vaderlands, met Anna. de enige dochter van de zojuist genoemde Maximiliaan van Egmond en Francoise de Lannoy. Het huwelijk wordt op 8 juli met pracht en praal in Buren voltrokken. De veelbelovende jonge Willem heeft van zijn neef René van Chalon het prinsdom van Oranje in Frankrijk geërfd en bezittingen in de zuidelijke Nederlanden. Door zijn huwelijk met Anna van Egmond Buren wordt hij nu ook een rijk en

Willem en Anna krijgen drie kinderen. Hun eerste dochtertje wordt maar één jaar oud. Het tweede kind is hun zoontje Philips Willem, die in Buren het levenslicht aanschouwt. Hun derde kind. weer een meisje, heet Maria. Zij wordt op het kasteel in Breda geboren, waar haar ouders hun intrek genomen hebben. Aan het gelukkige eerste huwelijk van Prins Willem van Oranje komt na zeven jaar een einde als Anna op 25-jarige leeftijd sterft. Zijn dochter Maria komt al op jonge leeftijd aan het hof van Philips II in Brussel, maar in 1577 gaat zij terug naar de noordelijke Nederlanden, waar zij het beheer over de Burcnsc goederen krijgt. Zij treedt op latere leeftijd in het huwelijk met Philips van Hohcnlohe. Ze wonen afwisselend in IJsselstcin cn Buren, waar Maria in 1613 het bekende Weeshuis sticht. Zij sterft in 1616 cn wordt bijgezet in de grafkelder van de Egmonds in de Sint Lambertuskerk te Buren.

Het graafschap Buren en het kasteel hebben tot de Franse tijd aan het Huis van Oranje behoord. Prins Frcdcrik Hendrik en zijn vrouw Amalia van Solms verbleven vaak in Buren, omdat zij daarover hun eigen besuur hadden, vrij van de Staten van Holland.

Onze Koningin voert nog altijd de titel Gravin van Buren. De naam Van Buren werd vroeger nogal eens gebruikt als de koninklijke familie incognito reisde.

Verder kom je op veel plaatsen waar kastelen. (graf)monumenten cn kerkramen herinneren aan het geslacht Oranjc-Nassau, ook in het buitenland, het wapen van Buren tegen.

Er bestaat dus duidelijk een band tussen Buren en Oranje. Wat heeft de , .Stichting Oud Buren " al kunnen bereiken t/m het verleden te laten herleven?

Na het oprichten van de Stichting is een periode van onderhandelen gevolgd over het huren van het oude raadhuis om er een blijvende expositie in le richten. Daarbij was vooral dc openstelling op zondag in het geding. Pas in april 1988 kon het huurkontrakt met de gemeente worden getekend, maar toen werd toch al op Koninginnedag dc expositie ..Buren cn Oranje" voor het publiek opengesteld, in de Oranjezaal.

Wc besteden uiteraard aandacht aan het aspekt ..Oud Buren", maar de nadruk ligt op de Oranjekollektie.

Wat is er in het museum te zien? In de Oranjezaal op de begane grond - de vroegere raadzaal - is de geschiedenis van Buren in relatie tot het Huis van Oranje zichtbaar gemaakt door middel van oorkonden, afschriften van brieven, en voorwerpen en penningen die met Oranje-Nassau te maken hebben. We hebben ook vier schilderijen terug kunnen kopen, die vroeger in kasteel Buren gehangen hebben.

In 1989 hebben we de bovenverdieping in gebruik genomen, zodat we nu wel over ons museum „Buren en Oranje" durven spreken. In de Egmondzaal op de eerste etage komt dc geschiedenis van de heren en graven van Buren tot leven. De graven waren ook heer van

IJsselstein en Sint Maartensdijk in Zeeland, waar ze nog meer bezittingen hadden. Zo is er in Kortgenc nog het hotel-restaurant „Graaf van Buren", dat aan hen herinnert.

We hebben prenten, brieven en voorwerpen bijeengebracht die betrekking hebben op het leven en de rocmnichtc krijgsverrichtingen van de graven. Maximiliaan van Egmond heeft zelfs met keizer Karei V in Noord-Afrika tegen de Turken gevochten! Hij was zijn belangrijkste generaal of krijgsoverste. Het was in 1989 ook precies 450 jaar geleden dat hij zijn vader opvolgde als graaf van Buren.

Ter gelegenheid daarvan heeft de Stichting aan de bekende Oranjeschrijfster Thcra Coppens gevraagd een boek samen te stellen over de geschiedenis van Buren, het slot en haar bewoners.

Het verscheen onder de titel:

„Buren. Egmond en Oranje", over heren, graven en prinsen.

Het wapen van Anna van Baren na haar huwelijk mei Willem van Oranje; links Oranje-Nassau, rechts Buren-Egmond (gekantelde stormbalk is Buren).

Het is in het museum voor ƒ 34.90 te koop.

Zijn er nog verdere plannen? Jazeker! De bovenste verdieping van het raadhuis, de zogenaamde Burgerzaal, willen we gaan inrichten als ruimte voor wissel-exposities van Oranjeverzamelaars. Ook willen we diaseries gaan vertonen van voorwerpen die we niet uit kunnen stallen of die zich in andere musea bevinden.

In het naast het stadhuis gelegen voormalige polderdistriktshuis hopen we een schilderijenkabinet te verwezenlijken, met Buren cn het graafschap als thema. Dan komt er nog een tableau van Willem en Anna in originele kledij, die door één van onze bestuursleden wordt vervaardigd. Er wordt daarnaast gewerkt aan een maquette van het kasteel.

Het is óók de bedoeling aandacht te gaan besteden aan de tragische figuur van Philips Willem, dc enige zoon van Prins Willem van Oranje en Anna van Buren. Na het overlijden van zijn moeder werd hij opgevoed aan het Brusselse hof van de Spaanse koning Philips II (naar wie hij met zijn eerste naam ook heet) en leeft daarna 28 jaar in ballingschap in Spanje. Hij erfde als kind van vier jaar de titel Graaf van Buren van zijn moeder, maar kon zich pas 50 jaar later in 1608 in Buren laten inhuldigen. Zijn zuster Maria en haar man hebben gedurende zijn afwezigheid het beheer over zijn Burense goederen waargenomen. Hij is de enige Prins van Oranje-Nassau die in Buren werd geboren. Ongewild is hij slachtoffer geworden van de vrijheidsstrijd die zijn vader voor de Nederlanden voerde toen hij door Alva als gegijzelde tijdens zijn verblijf als student te Leuven werd ontvoerd.

Hoe komt u aan de verzameling voor uw museum?

We zijn eigenlijk met niets begonnen. Er waren wat prenten uit eigen verzameling en verder zijn we op zoek gegaan.

We hebben drie mogelijkheden om in het bezit van te exposeren voorwerpen te komen: bruikleen, schenking of kopen. Van de gemeente Buren en van andere musea of partikulieren krijgen wc diverse zaken in bruikleen.

Oud-Burcnaren, die van het museum horen, schenken weieens een familiestuk dat hun voorouders bij de afbraak van het kasteel hadden verworven. En dan gaan wc als stichtingsbestuur verschillende veilingen af. Bij Christie's in Amsterdam hebben we drie schilderijen kunnen kopen. o.a. van Albertine Agnes. de dochter van Frederik Hendrik, en haar man Willem Frederik. stadhouder van Friesland. Wc hebben ook een wijnglas kunnen aanschaffen dat werd uitgegeven ter gelegenheid van de geboorte van Prins Willem V. Dat kostte ons ƒ2500.-. Heel bijzonder vinden we een zilveren penning met de afbeeldingen van zes graven van Buren uit de koliektic van prinses Christina; die was ons de prijs van ƒ 13.500, - wel waard. We worden getipt door kunsthandelaren die weten wat we zoeken en hebben goede relaties met kunsthistorici.

Onze Stichting heeft ook adviseurs, onder wie de in Buren woonachtige oud-generaal N. Berghuijs. die adjudant in buitengewone dienst is van H.M. Koningin Beatrix. We hebben verder heel goede kontakten met het Koninklijk Huisarchief. Op Paleis Noordeinde zijn we ontvangen om kopieën te maken van belangrijke historische dokumcntcn. zoals de huwelijksakte van Prins Willem en Anna van Egmond. We zijn ook uitgenodigd op Paleis Het Loo, waar dc verzameling van de Vereniging Oranje-Nassau

Museum is ondergebracht. De sekretaris van deze Vereniging, drs. L.J. van der Klooster, informeert ons als hij ergens oude prenten of voorwerpen van Buren ontdekt.

We hebben dus veel medewerking bij het uitbreiden van onze verzameling. Soms gaan we zelf ergens naar toe. Zo heb ik tijdens een zakenreis in Spanje met mijn broer het middeleeuwse slot in Arcvalo bezocht, waar Prins Philips Willem zolang in ballingschap heeft geleefd.

Hoe verkrijgt de Slichting inkomsten voor het museum?

Er zijn vier bronnen:

1) De entreegelden; de toegangsprijs bedraagt ƒ2.-per persoon. In het eerste jaar kwamen cr 2500 bezoekers, in 1989 waren het er 3000 cn voor dit jaar hopen we op 5000 belangstellenden.

2) Donaties; we hebben ccn groot aantal donateurs. Vanaf

ƒ10, - per jaar kan men onze Stichting steunen; de donateurskaart is een mooie prent van oud Buren.

3) Sponsorgelden van Burense en andere bedrijven om duurdere aankopen te financieren. 4) Subsidies, onder andere van het Anjerfonds en van de Provincie.

Hebt u ook personeel in dienst?

Nee. alles gebeurt met vrijwilligers. In het stichtingsbestuur zitten ook aktieve mensen, van wie ik met name dc heer D. van den Berg wil noemen, een pas gepensioneerde aannemer. Hij maakt niet alleen vitrines, maar houdt ook het gebouw schoon en fungeert als een soort dircktcur. Dan hebben we zo'n 25 vrijwilligers die bij toerbeurt tijdens de openstelling in het gebouw zijn om de entreegelden te innen cn zonodig uitleg te geven. Aan het begin en eind van het seizoen komen we als bestuur met alle vrijwilligers bij elkaar om hen te informeren over wat er in hel museum is bijgekomen en om hen te bedanken voor hun inzet. ;

Wanneer is het museum ..Buren en Oranje" geopend?

Van april tot oktober. Koninginnedag t/m de herfstvakantie, elke middag van half twee tot vier uur. maar niet op zondag.

Is er in Buren nog meer dal aan Oranje herinnert? 1

Het door Maria van Oranje gestichte Weeshuis is al genoemd en ook haar graf in de hervormde Sint Lambertuskerk.

Dan staan er nog enkele boerderijen op de vroegere kroondomeinen. 7.e dragen namen als Prins Hendrik-, Juliana-en Wilhelminahoeve. Op het hek stonden vroeger de letters K.D., van Kroondomein. Van het kasteel is niets meer te zien. Het heeft aan de westzijde van dc stad gestaan, waar nu dc begraafplaats en het park liggen.

U kunt een bezoek aan Buren zeker van harte aanbevelen?

Natuurlijk! Behalve ons museum „Buren en Oranje" en het Marechausseemuseum in het voormalige Weeshuis hebben we ook nog het Boerenwagenmuseum. Verder zijn de kerk en de korenmolen ..De Prins van Oranje" te bezichtigen, terwijl een wandeling door Buren ook een belevenis is. Een bezoek aan het Oranjestadje is alleszins de moeite waard!

Inlichtingen zijn tc verkrijgen bij de VW. tel. (03447) 1922.

Waar wilt u 101 slot nog op wijzen? Op dc band tussen Nederland cn Oranje, die altijd zeer hecht is geweest. God heeft ons het Huis van Oranje als een groot goed gegeven en we mogen onder de regering van een Oranjc-Nassau nog in vrijheid leven.

Ik wil graag een aanhaling doorgeven uit een preek, die ds. G.H. Kersten heeft gehouden ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Beatrix in 1938 naar aanleiding van 1 Thessalonicensen 5 vers 18: „Dankt God in alles": ..Ik besfuit met een opwekking aan Gods volk. De Heere doe hen ons vorstenhuis gedurig in de gebeden gedenken. O. ga niet koel cn zonder opmerken uw weg. O. prijst uw God en Koning. Dankt Hem in alles, ook in de weldaden ons thans geschonken. Zijt met opmerkzaamheid vervuld en begeert van de Heere. dat Hij gedenke aan het verbond eens met Oranje gesloten. Was niet de taal vim onze eerste Willem, dat hij met de Heere der heren en met de Potentaat der polentaten een vast verbond gemaakt had?

Volk en vorstenhuis zijn ontrouw in dat verbond, maar de Heere blijft getrouw. Hij doe ons in Zijn wegen wandelen cn Hem met ootmoedige dankzegging eren.”

Mijnheer Thijsen. hartelijk dank voor uw informatie over Buren en Oranje. We hopen dat bij onze jongeren de belangstelling voor onze vaderlandse geschiedenis erdoor wordt opgewekt.

Geldcrmalsen A.T. Crum

Z. Crum-Nieuwland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen