Muziekonderwijs op de basisschool stelt weinig voor

De school is het instituut waar de jonge mens wordt voorbereid op het leven. Kinderen leren op school de basisvaardigheden die ze nodig hebben om zich te kunnen bewegen in de maatschappij van vandaag. Waar loopt dat kind zoal tegenaan in die maatschappij? Behalve het beoefenen van de basisvaardigheden komt het kind met nog een hele hoop andere dingen in aanraking waartegenover het een houding dient aan te nemen. Een van die dingen is de muziek. Het leven van vandaag is er vergeven van. Kom eens in een winkel, je let er niet eens meer op, maar tien tegen een is er achtergrondmuziek. En in welke huiskamer staat geen "stereotorentje"? Vandaar dat er op de basisschool ook muziekonderwijs wordt gegeven. Niet als ontspanning, maar echt als vak waar wat geleerd dient te worden. Aan dat laatste ontbreekt echter nog wel het een en ander, zo concludeerde onlangs een door de overheid ingestelde commissie. Ook de landelijke inspecties voor het basisonderwijs lieten een rapport verschijnen met gelijksoortige conclusies. Het muziekonderwijs in Nederland stelt weinig of niets voor. Hoezo? Op "onze" scholen is het toch wel beter gesteld? Er wordt heel wat afgezongen en onze kinderen leren regelmatig psalmversjes en geestelijke liederen. Het alleen maar zingen van liederen garandeert echter volgens de deskundigen nog geen goed muziekonderwijs. Waarom niet?

Onderscheid
Aangezien muziek in het dagelijks leven zo'n grote plaats inneemt, zou men van de school mogen verwachten dat zij kinderen ook leert enig onderscheid te maken in soorten muziek. Ook dienen kinderen iets te weten over de functie die muziek in het leven heeft of kan hebben. Muziek heeft invloed op mensen. Hoe werkt dat? Verder weet iedereen dat er goede en slechte muziek bestaat. Maar waar ligt het verschil? Duizenden mensen beweren volmondig niet muzikaal te zijn en geen verstand van muziek te hebben. Maar ze hebben even zo vrolijk de hele dag de radio aanstaan, omdat het zo gezellig is. Het zou misschien nuttig zijn dat kinderen iets bewuster naar muziek leren luisteren dan doorgaans wordt gedaan. Verder kan het ook zijn voordeel hebben wanneer ze weet hebben van het feit dat sommige muziek kunst is. En dat er aan zulke muziek meer te horen is dan alleen maar gezelligheid.

Doen en luisteren
Kortom, u merkt het al, ik geef de commissie en de inspectie niet helemaal ongelijk. Met muziekonderwijs op de basisschool kunnen we twee kanten uit: De ene kant noem ik de "doe"kant. We laten kinderen zo actief mogelijk bezig zijn met muziek. Dat houdt in: zingen, het spelen op instrumenten, het leren onderscheiden van verschillen in toonhoogte en toonduur en het omgaan met manieren om muziek te noteren. De andere benadering van het vak muziek kan het best omschreven worden met de "luister"-kant. Daarbij wordt uitgegaan van de vraag: Waartoe dient muziek? Wat is muziek eigenlijk? Wat valt er in muziek zoal te horen of, meer onderwijskundig gezegd, waar te nemen? Door deze benaderingswijze komen vanzelf ook een aantal verschijnselen ter sprake waar het kind via de doe-kant ook mee in aanraking komt. Beide benaderingen overlappen elkaar voor een deel. Toch geloof ik dat de luisterkant meer toekomst heeft dan de doe-kant. De spil in dit verhaal is namelijk de leraar, of liever gezegd de lerares, want als de ontwikkeling van vandaag zich voortzet zullen er binnen afzienbare tijd alleen vrouwen voor de klas staan. De leerkracht vindt zichzelf namelijk onvoldoende toegerust om het vak muziek op verantwoorde en methodische wijze te geven. De doe-aspecten (zang- en speelvaardigheid) worden onvoldoende beheerst.

Ouders
Met de luisterkant ligt het iets eenvoudiger. Wat men daarvoor moet weten is uit een boek of handleiding te halen en dat is voor een onderwijzer een meer haalbare kaart dan het zich bekwamen in muzikale vaardigheden. Daarbij komt nog dat het leiding geven aan muzikale activiteiten geen kleinigheid is. De vrouw of man voor de klas moet hierbij op vele dingen tegelijk letten en dat vraagt in ieder geval beheersing van het muzikale handwerk. Ten slotte: Het al dan niet slagen van het muziekonderwijs op de basisschool is niet alleen maar een kwestie van de school zelf Ook hier geldt: U vraagt, wij draaien. Als de ouders meer het belang van goed muziekonderwijs inzagen en er wezenlijk belangstelling voor hadden, zou het vak vanzelf meer status krijgen. Want het komt nogal eens voor dat een getergde meester of juf's middags om drie uur zegt: „Vandaag, hebben jullie zo slecht gewerkt dat we het laatste halfuur gaan rekenen in plaats van zingen..." Foei toch!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen