Op zoek naar een bijbelse geneeskunde

Zijn bekering betekende voor Gerard Feller niet alleen de overgang van de Rooms-Katholieke Kerk naar een evangelische gemeente. De ommekeer had ook grote gevolgen voor het leven doordeweeks. „Als de Bijbel voor je gaat spreken, verandert alles. Je relatie met cliënten, je visie op ziekte, je denken over mensen. Je stapt een compleet nieuwe wereld binnen.
Onthutsend was voor de fysiotherapeut uit Oudewater de ontdekking dat veel medechristenen hun geloof combineren met zaken die zijns inziens haaks op de Schrift staan. Het bracht hem tot de oprichting van Promise, in 1984. Doelstelling van de stichting is het toetsen van opvattingen op maatschappelijk, medisch en sociaal terrein aan het Woord van God. Dat wordt geconcretiseerd door middel van het gelijknamige kwartaalblad, lezingen, cursussen en een eigen website (www.stichting-promise.nl).
Centraal thema van Promise is de bijbelse eenheid van lichaam, ziel en geest. Een eenheid die in de reguliere gezondheidszorg nauwelijks wordt gehonoreerd. De stichting keert zich evenzeer tegen een antroposofisch gekleurd holisme, dat uitgaat van de eenheid van mens en kosmos. De belangstelling voor geneeswijzen die stoelen op oosterse religies verklaart Feller grotendeels uit het mechanistische mensbeeld in de reguliere geneeskunde. „Tegelijk heeft dat reductionisme een zeker voordeel. Naarmate je je meer op de gehele mens richt, ga je ook meer de relatie tussen geest en lichaam diagnostiseren. Gebeurt dat niet vanuit een bijbels kader, dan kom je snel bij een mensbeeld waarin het onderscheid tussen mens en kosmos en het verschil tussen schepsel en Schepper verdwijnt.

Verwarrend
Hoewel hij nog steeds voor honderd procent achter de uitgangspunten van Promise staat, signaleert de evangelische fysiotherapeut bij zichzelf wel een zekere ontwikkeling. „Je moet opletten dat je niet in negativisme vervalt. Als je een therapie afwijst, moet je er ook iets tegenover stellen. Onze praktijk Heel de mens verzorgt nu cursussen Bijbels omgaan met stress, als alternatief voor yoga. We hebben voor hulpverleners een cursus psychosomatiek ontwikkeld, en we geven een cursus assertiviteitstraining binnen bijbelse kaders. Daarnaast bieden we individuele hulpverlening op dit terrein. De visie waaruit we werken, heb ik weergegeven in het boek Bijbels holisme in de gezondheidszorg.
De term alternatieve geneeswijzen vindt Feller verwarrend. „Ik ben ook een alternatief therapeut, omdat ik pastorale aspecten integreer in mijn werk als fysiotherapeut. De vraag is niet of een geneeswijze regulier dan wel alternatief wordt genoemd, maar of de desbetreffende geneeswijze zich verdraagt met dat wat de Bijbel ons leert.
Centraal criterium voor het beoordelen van een geneeswijze is voor Feller het wereldbeeld en het mensbeeld erachter, en de plaats daarvan in met name de diagnostiek. „Diagnostiek vraagt een bepaald raamwerk waarbinnen je gezondheid en ziekte plaatst. Valt dat met de Bijbel in overeenstemming te brengen? Dat is voor mij een belangrijke vraag. Zonder daarmee te suggereren dat de Bijbel een medisch handboek is. Maar het biedt wel een duidelijke mens- en wereldbeschouwing.

Acupunctuur
De overtuiging dat geneeswijze en achterliggende filosofie nauw aan elkaar verbonden zijn, zag Feller bewezen toen hij zich ruim twintig jaar geleden opgaf voor de zesjarige opleiding acupunctuur. Als een van de eersten in Nederland. „Toen ik de lesstof binnenkreeg, bleek die voor 95 procent uit Chinese filosofie te bestaan. Dat opende mijn ogen voor het feit dat het helemaal geen medische methode is. Acupunctuur is onlosmakelijk verbonden met het taoïsme. Vanuit de Tao, de oerkracht, komt levensenergie, Tsji, voort. Het is deze geestelijke kracht die invloed op de mens uitoefent.
Als het om homeopathie gaat, is veelzeggend dat vooraanstaande homeopathen als Vithoulkas openlijk aangeven dat ze met hun medicijnen de geest, de levenskracht van de mens beïnvloeden. Het is voor mij onbegrijpelijk dat christenen zich met dergelijke geneeswijzen inlaten.
Na de bijbelse toetsing vraagt Feller aandacht voor wetenschappelijke toetsing. „Acupunctuur, ook de elektro-acupunctuur volgens dr. Voll, is wetenschappelijk gezien nonsens. Onderzoek in Maastricht heeft dat overtuigend aangetoond. De zogenaamde energieën die daarmee worden gemeten, zijn in werkelijkheid verschillende huidweerstanden. Als acupunctuur werkt, is dat te verklaren uit het placebo-effect of, veel erger, uit occulte beladenheid van de therapeut. Al dan niet onder christelijke vlag.
Vermenging
De oprichter van Promise wil niet ontkennen dat elementen uit alternatieve geneeswijzen toepasbaar zijn. „Ik kan mensen vragen hun handen tegen elkaar te plaatsen en vervolgens hun ellebogen omhoog te bewegen, om de spieren van de onderarm op te rekken. Daar is niets mis mee. Het wordt een ander verhaal als ik het doe om de energie tussen twee lichaamshelften te bundelen en te proberen vanuit de kracht die in de handen wordt geconcentreerd in contact met de kosmos te komen. Het is dezelfde oefening, maar de impact is totaal anders. Hetzelfde geldt voor allerlei ademhalingsoefeningen. Veel mensen staren zich blind op de handeling of de oefening zelf. Terwijl het werkelijke probleem in de achterliggende denkwijze ligt, die weer verbonden is aan de persoon van de therapeut.
Een zorgwekkende ontwikkeling is voor Feller de vermenging van de reguliere geneeskunde met elementen uit geneeswijzen die hij als occult beschouwt. „In de geestelijke gezondheidszorg worden tegenwoordig zaken als neuro-linguïstisch programmeren en allerlei vormen van hypnose gepraktiseerd. Verpleegkundigen in een aantal verpleeghuizen beoefenen de therapeutic touch, een versluierende benaming voor magnetisme. Binnen de fysiotherapie wordt frequent met yoga en andere elementen uit oosterse geneeswijzen gewerkt. Die vermenging maakt de verwarring nog completer. Het is de hoogste tijd dat christenen aan een heel ander model van gezondheidszorg gaan werken. Ze zouden zich veel meer moeten verdiepen in de consequenties van een bijbels mens- en wereldbeeld voor de gezondheidszorg.

Homeopaat
Op bescheiden schaal wordt daar al aan gewerkt. Begin 2000 werd stichting Preventief Natuurgeneeskundig Gezondheidscentrum De Heelhoeve opgericht, waaraan inmiddels ruim 35 bijbelgetrouwe reguliere en alternatieve artsen, therapeuten, diëtisten en pastoraal werkers verbonden zijn. Een deel van de week werken ze in hun eigen praktijk, daarnaast zijn ze een aantal uren, dagdelen of dagen beschikbaar voor de stichting. Ze houden dan spreekuur in de vestigingen van De Heelhoeve, inmiddels op vier locaties: Almelo, Zwolle, Amersfoort en Nieuw Vennep.
Doelstelling van De Heelhoeve is patiënten een behandeling te bieden die recht doet aan de gehele mens en die op de Bijbel is gebaseerd. Illustratief is dat in Amersfoort en Nieuw Vennep spreekuur wordt gehouden in een bijzaal van een kerk.
Initiatiefnemer van De Heelhoeve was bestuurslid Wim van der Ende, in het dagelijks leven managementadviseur voor instellingen in de gezondheidszorg. Vanuit interesse voor de natuurgeneeskunde volgde hij twintig jaar geleden de opleiding tot klassiek homeopaat. „Ik had zelf een chronische aandoening en vond veel baat bij de behandeling door een natuurgeneeskundig therapeut. Daardoor is mijn belangstelling gewekt. Tijdens de studie homeopathie ben ik tot geloof gekomen, en kreeg ik vragen bij de opleiding. En bij de cursisten. Veel van hen beoefenden ook reiki, magnetisme en andere aanvechtbare geneeswijzen. Vanuit de gemeente waarbij ik me had aangesloten, werd geadviseerd de opleiding te stoppen. Alleen de reguliere geneeskunde zou verantwoord zijn.

Harmoniemodel
Belangrijke reden om toch door te gaan, was voor Van der Ende de drang een principieel verantwoord alternatief voor reguliere behandelingen te vinden. „Je kunt je afvragen of de benaming alternatief voor de oorspronkelijke natuurgeneeswijze terecht is. In een aantal opzichten verdient de reguliere geneeskunde, met zn onderdrukkende medicijnen en aanvechtbare wetenschappelijke experimenten, eerder die typering. Aan de ene kant zie je hoe mensen alternatieve geneeswijzen kritiekloos omarmen, aan de andere kant wordt het kind met het badwater weggegooid.
Het aantal alternatieve geneeswijzen dat De Heelhoeve beoefent, blijft beperkt tot fytotherapie (kruidengeneeskunde), orthomoleculaire geneeskunde en neuraaltherapie, een vorm van pijnbestrijding. Voor de laatste therapie is een reguliere anesthesioloog aan De Heelhoeve verbonden. „Wij hebben onze bedenkingen tegen de reguliere geneeskunde, maar die zijn er omgekeerd ook. Terecht. Wij willen werken vanuit een harmoniemodel, waarin het goede uit beide soorten geneeskunde wordt gecombineerd. Voor bloedonderzoek maken we gewoon gebruik van de ziekenhuizen in de omgeving van onze vestigingen.

Gescreend
De klassieke homeopathie houdt De Heelhoeve buiten de deur. Geen van de middelen die worden voorgeschreven, is gepotentieerd. Ook worden geen medicijnen verstrekt van concerns als het antroposofische Weleda, dat geneesmiddelen bereidt uit biologisch-dynamisch geteelde gewassen.
„We willen duidelijkheid scheppen. Naar onze mening kun je therapieën en geneesmiddelen niet losmaken van de achterliggende filosofie. Daar komt nog bij dat de opbrengsten van deze geneesmiddelen mede worden gebruikt voor de instandhouding van antroposofische instellingen. Dat moet je als christen niet willen. Wij verstrekken ruim 260 middelen van eigen merk en middelen van andere merken die zorgvuldig zijn gescreend.
Naast de actieve participatie op het terrein van de geneeskunde, biedt De Heelhoeve voorlichting aan mensen die op zoek zijn naar een betrouwbare natuurgeneeskundige, arts of therapeut. Momenteel worden fondsen geworven voor de aankoop en inrichting van een letterlijke Heelhoeve: een allround gezondheidscentrum met verblijfsaccommodatie voor patiënten en eventueel familieleden. „Als mensen te horen krijgen dat ze kanker hebben, gaat hun wereld omver. We willen deze patiënten graag enkele dagen opvangen, om hen psychisch en pastoraal te ondersteunen, praktische vragen te beantwoorden, adviezen te geven en voorlichting te bieden over voedingssupplementen en de bereiding van het Houtsmullerdieet. Liefst in nauwe samenwerking met de behandelende reguliere arts. Maar ook mensen met chronische kwalen en klachten door stress of verlies zouden er terecht moeten kunnen.
Persoonlijke aandacht is in de optiek van de adviseur van De Heelhoeve van onschatbare betekenis. „Rustig over je ziekte kunnen praten, heeft op zich al een therapeutisch effect. In onze vestiging in Zwolle richten we ons vooral op psychosomatische klachten. Naast psychotherapeuten werken daar twaalf pastoraal medewerkers. Vanuit onze overtuiging dat we lichaam, ziel en geest als eenheid moeten zien. Alleen zo doe je recht aan de gehele patiënt.

Huisarts T. Dorresteijn: „Of een reguliere arts het wil erkennen of niet, hij gaat uit van een controleerbare scheppingsorde
Tijdens zijn studie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam bleef het boek over de alternatieve geneeswijzen voor huisarts Teus Dorresteijn gesloten. Pas in de praktijk werd hij ermee geconfronteerd. „Patiënten vragen soms of ze een bepaalde alternatieve therapie kunnen proberen. Of je hoort dat ze naar een alternatieve genezer geweest zijn, al dan niet met succes.
Een denigrerende reactie hoeven deze patiënten van de huisarts uit Ederveen niet te verwachten. „Ik vind het belangrijk dat mensen open zijn. We moeten ook niet de indruk wekken dat de reguliere geneeskunde alles weet en alles kan. Wij hebben onze beperkingen. Als mensen geen baat hebben bij een reguliere therapie, kan ik begrijpen dat ze het op een andere manier proberen. Wel zal ik in het algemeen mijn twijfels uitspreken bij alternatieve geneeswijzen. Ten aanzien van zowel de effectiviteit als de filosofische achtergrond.
Beide elementen staan voor Dorresteijn niet op zichzelf. „In de reguliere geneeskunde probeert men voor het effect van behandelingen een wetenschappelijke verklaring te vinden. Bij de alternatieve geneeswijzen is zon redelijke verklaring er vaak niet. Dus moet je het effect gaan zoeken in de filosofie die erachter zit.

De grens tussen de beoefening van een alternatieve geneeswijze en kwakzalverij is volgens Dorresteijn diffuus. Schokkend was voor hem de ervaring met een ongeneeslijk zieke patiënt uit zijn praktijk, die van een alternatieve genezer te horen kreeg dat intensief gebed en bijbellezen, in combinatie met de door hem voorgeschreven pillen, tot genezing zou leiden. „Ze slikte voor honderden guldens per week, uiteraard zonder resultaat.
Een aantal positieve resultaten zag de huisarts uit Ederveen bij mensen die vanwege allergieën de toevlucht namen tot een beoefenaar van de bioresonantietherapie. „De vraag blijft voor mij wel in hoeverre de afname van de klachten het resultaat was van de therapie. Bij dit type aandoeningen zie je een schommeling in de klachten. Ook spontaan verbetert de situatie soms, terwijl veranderingen in leef- en eetgewoonten de klachten eveneens kunnen beïnvloeden. Maar voor deze patiënten was het een bewijs dat bioresonantie helpt.
Het is voor Dorresteijn nooit reden geweest patiënten deze therapie te adviseren. „Ik heb te veel vragen bij de achterliggende theorieën. Het mechanistische mensbeeld van de reguliere geneeskunde is voor de reformatorische huisarts van een andere orde. „Wanneer je de mens ziet als een ingenieus geheel van organen en chemische processen, heb je een zeer versmald beeld van het mens-zijn. Maar het gaat niet tegen de door God in de schepping gelegde natuurwetten in. Of een reguliere arts het wil erkennen of niet, hij gaat wel uit van de wetenschappelijk controleerbare scheppingsorde en niet van bovennatuurlijke krachten.

Hoewel homeopathie in de gereformeerde gezindte breed is geaccepteerd en door predikanten van naam werd gepropageerd, staat Dorresteijn ook tegenover deze geneeswijze afwijzend. „De homeopathie heeft haar oorsprong in een onbijbelse, pantheïstische filosofie. De werking van homeopathie raakt daarbij steeds meer omstreden. Zelfs als deze geneeswijze effect zou hebben, is dat voor mij geen legitimatie om er gebruik van te maken. Voor het potentiëren, waarbij de werkzaamheid van de stof door verdunnen en schudden zou toenemen, is geen enkele redelijke verklaring te vinden. Dat maakt de therapie voor mij duister.
In het boek Mag ik alternatief behandeld worden? van collega Van Balen en een aantal medeauteurs wordt geconcludeerd dat er geen bijbelse argumenten zijn om homeopathie als occulte geneeswijze af te wijzen, tenzij de therapeut gebruikmaakt van occulte methoden bij diagnosestelling of behandeling. Persoonlijk vind ik deze conclusie te positief. Zolang er nog zoveel onduidelijkheden zijn rondom homeopathie, geldt voor mij het oude adagium uit de geneeskunde: In dubio abstine. Bij twijfel afblijven!

De orthomoleculaire geneeskunde, gericht op een goede voeding van de cel, is een van de weinige alternatieve geneeswijzen die de huisarts uit Ederveen gematigd positief beoordeelt. „Jarenlang hebben we in Nederland geroepen dat onze voeding volwaardig is, maar ik heb daar mijn twijfels bij. Aan ons voedsel worden tal van stoffen toegevoegd, onder andere om het beter houdbaar te maken. Ik kan me voorstellen dat stoffen die de afbraak tegengaan, ook een storende factor bij het opnemen van die stoffen in het lichaam kunnen zijn. Het gebruik van aanvullende vitaminepreparaten lijkt mij nuttig. De orthomoleculaire geneeskunde hoeft ook niet strijdig te zijn met de bevindingen van de natuurwetenschap.
Volledig sluitend wetenschappelijk bewijs is voor Dorresteijn geen absolute voorwaarde voor de legitimatie en de toepassing van therapieën. „Ook in de reguliere geneeskunde schrijven we middelen voor waarvan nog steeds niet goed bekend is hoe ze precies werken. Dat noopt tot bescheidenheid. Wel wordt gericht gezocht naar een verklaring die men denkt te kunnen vinden binnen het raamwerk van de door God gegeven natuurwetten. Dat is voor mij essentieel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen